Таемны госць: памятаеш Цнянку? А яна была

Памятаеш Цнянку?

Яе ваду, у якую мы залазілі, як драбочкі цукру ў танную гарбату, чорную, зялёную, жоўтую, з імберцам і без. Памятаеш яе ваду, у якой мы так хутка і бясследна раставалі, пакуль нашыя пакінутыя на беразе рэчы не падбіраў менскі вецер?

Памятаеш?

Усе яе палачкі Коха, усе павучыныя пальчыкі яе водарасцяў, усе паланкіны, на якіх яна нас гайдала, лянівая, ліпучая, лупатая Цнянка. Усё яе каханне і ўсю яе млосць.

Усе яе семкі, сімкі, смецце, сюсюканне яе плакатаў, усіх яе самак і самцоў, якія смяяліся з адным ім вядомых жартаў, а мы ішлі паўз іх, нябачныя і бледныя, у пошуках запаветнага месца.

Памятаеш Цнянку?

Усю яе голую плоць, якая кішэла на пляжах, быццам гэтыя маладыя арганізмы толькі што нарадзіліся і выйшлі з цнянскай стыхіі, такія самыя пенныя і п’яныя, як вада, і такія самыя густа зарослыя зеленаватым валоссем.

Цнянскія русалкі, цнянскія рыбіны, нястомныя рабочыя цнянскай вады. Цнянская русафобія пасярод бясцэннага менскага лета.

«Самы час распрануцца і… Не, не працаваць. Заплюшчыць вочы і нырнуць у мёртвыя моры гэтага горада. У ягоную брудную цёплую ваду, якая стамілася трымаць на сабе грэшнікаў»

Насамрэч усе менчукі – паганцы.

Усім гараджанам улетку патрэбнае вадохрышча. А менчукам і пагатоў. Кожнае лета мы залазім у брудную менскую ваду, каб змыць з сябе лішкі сонца і зімовага сну. Увесь год менчукі грашаць: на зайздрасць і заліпанне душэўных клавішаў, на пажаду, пыху і канфармізм, бо як можна жыць у Менску і не быць пыхлівым канфармістам? Хоць у нечым, ды здрадзіш самому сабе.

Святых менчукоў не бывае. Назавіце мне хоць аднаго. Я правяраў. Іх няма.

Міжземнае мора, Адрыятыка, Адэса, Атлантыка – гэта для рэлаксацыі. Ніякім замежным міжземным морам не змыеш першародны грэх Менску. Каб яго змыць, трэба паплёскацца ў тутэйшых вадаёмах. Адчуць сябе драбочкам цукру ў таннай гарбаце. Менскія вадаёмы, гэтыя мёртвыя моры сталіцы, – гэта ж таксама частка сусветнага акіяна. Прынамсі, у іх ёсць адна якасць, якую тваё цела не можа абвергнуць: яны вадкія.

Памятаеш Цнянку? Вядома ж, памятаеш. Але сёлета мы прымем вадохрышча ў зусім іншай вадзе.

У Камсамольскім возеры. Вадаёмы з такой назвай ёсць і ў іншых постсавецкіх гарадах, і паўсюль адно і тое: семкі, смецце, смеласць тых, хто акунецца першы ў іхную чорную ваду.

Мы ідзем берагам вадаёму, быццам гэта і не Менск зусім, а курортны горад недзе на Адрыятыцы. Быццам зараз давядзецца ламаць язык, каб купіць марозіва. Але гэта ён, Менск, паганскі горад, злы ўзімку, золкі ўвесну. А ўлетку ён замольвае грахі, свае і чужыя. Мы ідзем берагам, бачым дзяўчат у лёгкіх сукенках і хлопцаў з дарагімі фотакамерамі, і я думаю пра менчукоў мінулага.

Менская моладзь 1940-41 гадоў была такая крутая, што змагла выкапаць сабе возера.

Проста каля горада. Каб было дзе тусавацца, знаёміцца, бухаць, гуляць у валейбол, фрысбі, падкіднога дурня, загараць топлес і трэсці мокрымі бародамі. Рэзаць ногі аб шкло і пясок з плавак вытрасаць.

Прынята лічыць, што тагачасную моладзь да гэтага прымусілі. Кінулі ёй кліч і сказалі: лапату ў рукі – і ідзі падымай. Але нешта падказвае, што яна, тая моладзь, не надта супраціўлялася. Адно слова – камсамольцы. Магілу – дык магілу, возера – дык возера, цаліну – дык цаліну.  

Калі б менскую моладзь дваццаць першага стагоддзя прымусілі выкапаць сабе возера, яна ўжо не дала б рады. Слабакі. Выпіць возера піва – гэта адзінае, што яны змаглі б. Дый тое сумняваюся.

З удзячнасцю думаючы пра камсамольскіх продкаў, мы ідзем на Востраў Птушак і садзімся на лавачку. Вакол буяе лета і заплывае за буйкі жыццё.

Вось міліцыянты на мотаролерах. Вы бачылі калі-небудзь у Менску міліцыянтаў на мотаролерах? Я не. Яны аб’язджаюць нас і імчаць далей, наразаючы па Востраве Птушак колы. Толькі што я выпіў піва ў іх на вачах, а яны хоць бы хны – на Востраве Птушак свае законы.

 

 

Вось міма прапаўзае параплаў, зусім як на Місісіпі. Паўзе, прыземісты, пузаты, падымаючы па мёртвай вадзе ціхія хвалі. На параплаве лыпаюць вачыма лянівыя людзі, яны назіраюць за Востравам Птушак, быццам на Камсамольскім возеры дзевятнаццатае стагоддзе і мы з табой чорныя рабы, якія схаваліся ў зарасніках.

Вось катамараны ўдалечыні, вось байдаркі, а можа, каноэ, я іх блытаю. Вось парачкі на лавачках, нерухомыя спіны, шчаслівыя патыліцы. І трэнер крычыць матам на сваіх выхаванцаў: ласкава, пяшчотна, і яны вішчаць у адказ па-шчанячаму.

І гэта – сталіца?

У некалькіх сотнях метраў адсюль Менск гуляе ў свае гульні. Самы час распрануцца і… Не, не працаваць. Заплюшчыць вочы і нырнуць у мёртвыя моры гэтага горада. У ягоную брудную цёплую ваду, якая стамілася трымаць на сабе грэшнікаў.

Нырнуць у Камсамольскае возера, а вынырнуць у Цнянцы.

Нырнуць у Цнянцы, а вынырнуць на плошчы Перамогі.

Нырнуць у метро, а вынырнуць у 1941.

Нырнуць там, а вынырнуць…

Памятаеш Цнянку? Не?

А яна была.

Абавязкова пачытай папярэднія часткі праекту!

  Самакаты з вуліцы Бразіл
  Замест віншавання
  Хто такі Джон Голт?
  Асалода па-менску
  Піць будзеш?
  Anarchy in the РБ
  Проста слова на літару Дэ
  Мы заўзеем за Уэльс