Таемны госць: хто такі Джон Голт?

Учора лета спыталася ў мяне: «Хто такі Джон Голт?» – і я не знайшоў, што яму адказаць.

Давялося лезці спачатку ў гугл, а потым у 53-ці тралейбус і, правёўшы позіркам словы «Маркс, Энгельс, Ленін, Сталін» на сцяне сувораўскай вучэльні, выпраўляцца на пошукі адказу.

Што за часы надышлі ў маім дацкім каралеўстве: нейкія «Крумкачы» ў найвышэйшай лізе гуляюць з самім менскім «Дынама», нейкі Джон Голт робіцца важнейшым не толькі за Маркса і Леніна, але і за Зянона Пазняка, а ў галерэі «Ў» адзначаецца Дзень Акудовіча. І ўсё гэта цягам аднаго травеньскага вечара.

У такія вечары лепш застацца дома – але рэлігія не дазваляе. 53-ці тралейбус марудна цягнецца па Нямізе, як неразборлівыя словы нуднай малітвы. Апрануты па-летняму юны бог публічных прастораў сядзіць у 53-ім у сваіх кароткіх джынсах і гаворыць з кімсьці па тэлефоне – па-беларуску.

«Вось хто дакладна ведае, хто такі Джон Голт», – вырашаем мы з Юляй Цімафеевай і не памыляемся. Употай ідучы следам за гэтым хіпстэрам, выходзім на вуліцу Рымарскую, знаходзім дзверы, спускаемся па сходах і трапляем у запаветнае месца.

І праўда, што за часы… Ды калі б нехта спытаўся ў мяне тры гады таму, хто такі Джон Голт, я б паслаў гэтага чалавека на тры вікіпедыі. Калі б нехта сказаў мне ў той час, што ў Менску цягам аднаго вечара будзе адбывацца 7–8 абсалютна розных імпрэзаў, на кожную з якіх варта схадзіць, я засмяяўся б так скептычна, што птушкі пападалі б з неба мёртвыя на зямлю. А, калі б усяго тры гады таму мне сказалі, што я буду браць удзел у Міжнародным дні супраць гамафобіі і наш з Юляй партрэт будзе вісець у нейкай там маладзёжнай «прасторы», сімвалізуючы падтрымку ЛГБТК-руху, я проста плюнуў бы гэтаму чалавеку ў твар. А цяпер я іду па калідоры імя таго самага Джона Голта – і нічога: зямля не раскрываецца пад нагамі ды арганізацыі «Ахова птушак Бацькаўшчыны» няма за што цягнуць мяне ў суд.

Нешта змянілася.

Перш за ўсё – людзі.

Людзі, якія ведаюць, хто такі Джон Голт, і могуць дазволіць сабе не ведаць, хто такія Ленін, Пазняк, Бахарэвіч і Акудовіч. Маладыя людзі, якім няма чаго губляць, бо ім незнаёмыя такія рэчы, як статуснасць, старасць, стогны па страчанай уладзе над душамі. Вось жа, Бахарэвіч, ты так доўга змагаўся супраць усіх іерархіяў – атрымай.

У канцы калідору на палічцы сціплай бібліяй стаіць таміна Айн Рэнд. Дух Джона Голта няўлоўна лунае тут, як цень бацькі Гамлета. Такое адчуванне, што ў гэтай прасторы ўсе адзін аднаго ведаюць, але гэта няпраўда: тут усе ведаюць, хто такі Джон Голт, і ім гэтага дастаткова. На сценах: Руся, Вольга Шпарага, Максім Жбанкоў, Аляксей Лунёў…

«Мы таемныя госці, чый партрэт горда вісіць на сцяне. За роўнасць, рознасць і розум – супраць тутэйшай тупасці, тухласці і тугі»

Пабачыўшы нарэшце знаёмыя твары, наш партрэт радасна вітае нас са сцяны. «За роўнасць, рознасць і розум разам» – вось што напісана на ім. Арганізатары выставы прыдумалі файную рэч: партрэты тых, хто сваймі пысамі выступіў супраць гамафобіі ды трансфобіі, яны аздобілі цытатамі каментатараў тутбаю. Амаль проста над нашым партрэтам залатымі літарамі ззяе: «…ВАС С РАДОСТЬЮ ПРИМЕТ ЗАПАД!».

Я згадваю, як на прэзентацыі сваёй «скандальнай» кніжкі «Гамбурскі рахунак Бахарэвіча» таксама зрабіў нешта падобнае: зачытаў перад публікаю самыя паскудныя каментары. Публіка рагатала, што дурная. Але там усе ведалі, хто я, чаму я і навошта. Ведалі, з чаго смяюцца. А тут, у прасторы «Хто такі Джон Голт», амаль ніхто не чытаў нашых кніжак. Мы – таемныя госці, чый партрэт горда вісіць на сцяне. За роўнасць, рознасць і розум – супраць тутэйшай тупасці, тухласці і тугі.

Што за часы… Беларускія пісьменнікі, якім бы ў музеях ляжаць і пра вёску і вайну папісваць (а менавіта такімі мы дагэтуль успрымаемся большасцю народу), – пратэстуюць супраць гамафобіі ды іншага лайна. У музеі Броўкі, яшчэ тры гады таму самым закрытым з менскіх музеяў, мы чытаем вершы і прозу, гаворым пра Джойса і Эдрыен Рыч. І ўсё часцей не можам вырашыць, куды пайсці ўвечары: бо паўсюль нешта адбываецца. Кавярні і клубы саступаюць месца «прасторам» – быццам неба ўпала на падзеленую намі зямлю. Мы нарэшце можам выбіраць і вырашаць, куды ісці, менскае лета – як сад сцяжынак, што разыходзяцца ўва ўсе бакі, і заблукаць у іх – абавязак кожнага культурнага чалавека.

Я стаю ў прасторы «Хто такі Джон Голт» і ляніва думаю пра тое, што варта было б сказаць гэтай публіцы.

Што яшчэ тры гады таму…

Што калі б не мая жонка…

Што калі б не гэтае лета…

Што я, канечне, заўжды быў супраць любой дыскрымінацыі – але такія рэчы, як барацьба супраць гамафобіі і правы жанчын, раней падаваліся мне другаснымі і нязначнымі. Гэта цяпер я разумею, што ўва ўсе часы дыскрымінацыя адных людзей іншымі натыкалася на жалезны аргумент: «Ды ладна вам, гэта ж усё не так важна, гэта пачакае, ёсць больш важныя праблемы…».

Але я больш не хачу быць на баку жалезных аргументаў.

Я пішу кніжкі, бясконцыя камбінацыі словаў, тонкіх і розных, як людзі.

20:00.

Недзе ў галерэі «Ў» Акудовіч адказвае на пытанне, ці мае Беларусь будучыню.

Недзе на стадыёне «Менск» «Крумкачы» забіваюць трэці гол «Дынама».

Недзе ў сацсетках пішацца першы каментарчык пра тое, што Бахарэвіч і Цімафеева, аказваецца, заступаюцца за «галубых».

Недзе ведаюць адказ, хто такі Джон Голт.

Нясі нас далей, цёплы і бязлітасны менскі вечар.