Злепак рэальнасці

На прапанову зрабіць матэрыял пра скульптара я пагаджаюся адразу. Пра Мікіту Макляцова раней я не чула: асабіста знаёмая толькі са скульптарамі-канцэптуалістамі. Мне заўсёды падавалася, што павінна быць нейкае моцнае, хоць і ледзь улоўнае адрозненне паміж тымі, хто творыць у рэалістычнай манеры, і канцэптуалістамі. Гэтую розніцу мне і хацелася злавіць, каб зразумець усё пра «сучарт» і заадно даведацца, як жывецца маладым скульптарам, якія не з’ехалі рэалізоўвацца на кітайскі ці еўрапейскі арт-рынак.

Студыя Мікіты змяшчаецца ў прасторнай трохпакаёўцы звычайнага менскага дзевяціпавярховіка. Класічнага, крыху савецкага стылю майстэрня, застаўленая скульптурамі, кніжнымі полкамі і стэлажамі з інструментамі, не вызывае пачуцця студыі, а больш нагадвае крыху захламленую залу савецкіх інтэлігентаў, якія з галавой акунуліся ў мастацтва. Нават балкон паўсюль цясняць гіпсавыя скульптуры і формы для адліўкі. З узвышша ў пакоі на мяне, сур’ёзна насупіўшы брэжнеўскія бровы, глядзіць бюст Леанарда да Вінчы, якога Мікіта вылепіў у падарунак, а са стала свае тонкія пластылінавыя ручкі да мяне цягне мадэль наступнай скульптуры.

Мы сустракаем яго ў самым распале падрыхтоўкі да выставы «Случай», якая адкрылася на наступны дзень пасля нашай сустрэчы. Ён дэманструе свае работы, ужо падрыхтаваныя да перавозкі ў галерэю. Паказваючы працу «Асяроддзе», скульптар жартуе, што і ён не ўсцярогся ад усеагульнай ліхаманкі і зрабіў канцэптуальную рэч. У гэтым творы ажно два матэрыялы ўказваюць на бязлітаснасць асяроддзя: вострыя металічныя пруткі, што абхапілі асобу, і недаўгавечны воск, які праз сваю пластычнасць і мяккасць быццам прарочыць хуткую гібель васковаму хлопцу. Спецыфічны царкоўны пах таксама не абяцае хэпі-энду. Я разглядаю скульптуры і заўважаю бронзавага льва, што здолеў бы ўпрыгожыць камінную паліцу ў якім-небудзь асабняку. Цікаўлюся ў Мікіты, як прадаюцца скульптуры.

«Даволі складана, бо мы ўсё ж такі жывем у правінцыі. Канешне, зарабляць творчасцю нялёгка, але не трэба абвінавачваць сістэму. Так было заўсёды. Калі ў кагосьці захоўваюцца ілюзіі наконт забяспечанасці мастакоў, трэба ўважліва чытаць біяграфіі творцаў: напрыклад, Мікеланджэла пачынаў з таго, што выдаваў свае працы за антыкварыят, каб прадаць іх, а Радэн падпісваў свае работы імёнамі знакамітых у той час майстроў. І зараз трэба круціцца, падпрацоўваць», – кажа скульптар. Дарэчы, брат бронзавага льва ўсё ж такі знайшоў пакупніка. «Замовы здараюцца, але іх у партфоліа не пакладзеш, так што ў вольны час раблю сваё, творчае. “Адсутнасць замоваў – гэта добра, толькі тады і ствараецца сапраўднае мастацтва”», – прыгадвае Мікіта словы Уладзіміра Цэслера.

«Зараз адбываецца культурны “рэнесансік” у свеце мастацтва, – ён звязвае хвалю адраджэння з доступам да міжнароднага вопыту ў мастацтве. – Зараз ніякіх перашкодаў, каб убачыць, што робяць мастакі па ўсім свеце, даведацца, што цяпер у трэндзе, гэта дае новыя ідэі і натхненне – змяняе арт-прастору. Тым больш што сёння амаль адсутнічае дзяржзамова на мастацтва, а гэта дае свабоду тэм і вобразаў. Я не асуджаю працу па замове, мне нават падаецца, што, калі б савецкая сістэма захавалася, я б выконваў яе заданні, таму добра, што зараз яе не існуе».

Мікіта хоць і прытрымліваецца рэалізму, але кажа, што нельга падзяляць мастацкія стылі на добрыя і дрэнныя, бо галоўнае – сэнс, які перадае мастак, і тое, як ён працуе з матэрыялам. Няма добрых ці благіх напрамкаў, што заўгодна можа быць выдатна зроблена. А можа быць і храновы рэалізм і храновы канцэптуалізм.