Свечнікаў: вялікае інтэрв’ю

«Чым менш у чалавека каштоўнасцяў у жыцці, тым больш ён вольны»

Ты ўжо падлічыў, колькі дзён доўжылася твая кругасветка?

Калі верыць лічыльніку на маім сайце – 820 дзён. За гэты час я знасіў прыблізна 15 пар абутку, прайшоў, праехаў, праплыў каля 100 тысяч кіламетраў, калі сумаваць прамыя адрэзкі паміж гарадамі. Насамрэч, вядома, шлях быў значна даўжэйшы – тысяч 150, магчыма, нават 200.

Колькі краін наведаў?

Калі з Карабахам лічыць, атрымліваецца 25.

Колькі дахаў над галавой змяніў за гэты час?

Складана сказаць. Занадта шмат. За вельмі рэдкім выключэннем, я нідзе больш як на два-тры дні не затрымліваўся. Можам 820 дзён падзяліць на тры. З акругленнем атрымліваецца больш за 250 упісак.

І вось твая кругасветка скончылася. Ты ўжо некалькі дзён дома. Што адчуваеш? Чым займаешся?

Я доўга рваў драты і сувязі з нейкімі рэчамі і з’явамі, якія прынята лічыць важнымі: вучоба, дом, сям’я, радзіма. Парваў. Але цяпер гэтыя рэчы зноўку прэтэндуюць на тое, каб зрабіцца важнымі. Гэта непрыемнае і дурное адчуванне, насамрэч. Мне складана быць дома. Ох, мама плакаць будзе, калі прачытае гэта...

Вядома, прыемна ўбачыць сваіх людзей. На аднаго глядзіш і думаеш: «Ну ты, мужык, і пастарэў за два гады!» А з іншым нібы ўчора развітаўся – тыя ж перакананні ў галаве, тыя ж словы кажа. Некаторыя раёны горада проста не пазнаць, а на родным Аўтазе ўсё засталося на сваіх месцах.

Я нават дома лядоўню адкрыў, а там ляжыць мая чорна-белая стужка, якую я туды перад ад’ездам паклаў. Вы ўяўляеце, два з паловай гады стужка ляжыць на сваім месцы?!

Ты лічыш, што гэта дрэнна?

Ну а што ў гэтым можа быць добрага? Атрымліваецца, ёсць такія рэчы, у якія ты без кампрамісаў упісаны. Ваенкамат. Пашпарт. Беларуская мова. Бацькі. Сябры, што сышлі з жыцця. Яны адразу ж пачынаюць рабіць усё, каб ты тут застаўся. Яны, вядома ж, лічаць, што так правільна. Усе гэтыя сімвалы, вобразы, яны кажуць табе: «Дружа, ну куды ты? Чаго ты? Тваё месца тут. Пакойчык ёсць, перакантавацца ёсць дзе, працу знойдзеш».

І даўно ты такі? Камфортна ў гэтым стане?

Я сутаргава шукаю людзей у такім жа стане. Таму што перакананых навокал дахалеры. Паглядзіце ў акно: яны вам усё распавядуць пра тое, як трэба правільна. Куды з дзідай ісці, хто скаціна, каго слухаць можна, а каго на кол пасадзіць. На кухнях даўно ўжо вырашана, як гэты свет павінен быць уладкаваны. Кожны раз, калі я трапляю ў кампанію да людзей, якім усё вядома, мне хутка становіцца сумна, узнікае жаданне бегчы падалей.

Нядаўна я сустрэўся са сваім вельмі добрым сябрам, мы прагуляліся па горадзе, і я зразумеў, што пры ўсёй маёй любові да гэтага чалавека і нашага агульнага мінулага мы не зможам быць разам. Паміж намі працякло столькі рэк, пралягло столькі дарог, што нас проста нават не кантачыць ужо. Што б я ў яго ні запытаў, мне адказвае або Ісус, або Аляксандр Рыгоравіч.

«Мы заўсёды будзем хацець бухаць, трахацца, калоцца і біцца»

Ты пабачыў шмат розных людзей. Што пасля гэтага можаш сказаць пра беларусаў?

Беларусы адназначна прыгожыя людзі. Калі вы ныеце і хочаце з’ехаць у іншую краіну, бо тут усе хмурыя, а там людзі больш сімпатычныя, вам, хутчэй за ўсё, прыйдзецца смактануць. Я кажу пра ўсіх беларусаў, у тым ліку пра пергідрольных бабулек. Я нядаўна зайшоў у магаз, і там за прылаўкам сядзяць дзве такія сакавітыя жанчыны ў гадах. Я праходжу побач з імі і думаю: «Маці Боская, як можа быць так выдатна?!»

Апошнія паўгода ў Паўднёвай Амерыцы даліся мне нялёгка, бо там мала прыгожых людзей, якіх хацелася б свідраваць поглядам, у якіх была б нейкая надзея.

Чагосьці ў нашых людзях больш, чым у астатніх. Больш сумлення, можа быць. Чорт яго ведае. А яшчэ, як ні дзіўна, мы паважаем адзін аднаго, цэнім чужую працу, мне здаецца. Вось з самапавагай, вядома, хранова. Магчыма, у гэтым наш сакрэцік.

Калі чалавеку даць шмат свабоды, дзе гарантыя, што ён яе правільна выкарыстае?

Ад мяне адваліліся ўсе гэтыя радыкальныя думкі. Свет не ідэальны, гэта трэба разумець. Нам заўсёды давядзецца змагацца. Агрэсія – гэта нармальна. Смерць – гэта нармальна. Мы заўсёды будзем хацець бухаць, трахацца, калоцца і біцца. Таму я, шчыра кажучы, не разумею логікі, не бачу асаблівага сэнсу ў тым, каб забараняць нешта. Няхай людзі б’юцца. Дазвольце ім танцаваць на вуліцы пад вокнамі КДБ. Хай цыцкі паказваюць. Няхай ім, сука, будзе лягчэй. Ну праўда ж! Нахера іх шчаміць? У чым ідэя?

Можа быць, у тым, каб не было хаосу? У жаданні ўпарадкаваць?

Давайце паглядзім на прыкладзе тых жа Штатаў. Там усё гэта дазволена, і што, там сапраўднае пекла? Людзі больш няшчасныя, чым тут? Пацан пайшоў і купіў сабе тачку ў 16 гадоў. Нармальна? Нашым бы спадабалася.

Не разумею, навошта забараняць какаін, калі ў вольным продажы ёсць гарэлка? Гэта ж аднаго поля ягады. Тым больш, каму патрэбны какаін, той дастане, толькі не факт, што добрай якасці.

Навошта забараняць псіхадэлікі? Ідзі паспрабуй каго-небудзь абрабаваць пад кіслатой. Я ўяўляю сабе чалавека, які выпаўзае з дома на карачках, каб парушыць закон. Ды ён забіць сябе не зможа банальна. Гэта трэба быць вельмі таленавітым.

MDMA ўжо ва ўсім свеце выкарыстоўваюць у псіхіятрычных мэтах. Ён рэальна вырашае праблемы людзей. Усім тым, хто ажаніўся, а праз паўгода разводзіцца, трэба яго гвалтоўна ў рот піхаць. Гэта ж беларусы! Хай выгаварацца! Людзі ад гэтага стануць больш шчаслівым, толькі і ўсяго.

Але я і ў гэтым не ўпэўнены. Бо, з іншага боку, калі ў цябе ёсць усё, ты губляеш да гэтага цікавасць. Бо параўнаць няма з чым. Каб сапраўды палюбіць, трэба спачатку добра зненавідзець. Каб салодка жыць у кватэры, трэба паўгода паспаць у кустах. Калі на месяц прыбраць з крамаў увесь хлеб, ён потым будзе дзіка папулярны. Людзі будуць думаць: «Вось жа клёва! Хлебчык такі смачненькі». Гэта рэальна працуе.

Не паверыце, за час свайго трыпу я палюбіў ваду. Без жартаў. Цяпер, калі знаходжу ў краме ваду любімай маркі, адразу купляю. Раней я пра гэта нават падумаць не мог, каб вады купіць. Ну смешна. А цяпер, калі да дзеда прыеду, з калодзежа, напэўна, вядро залпам высмакчу.

Ці вось тыя, хто па людзях з гарматы пастраляў, дык ім у мірны час ведаеце як добра? Яны каля фантанаў сядзяць. Бо фантан – гэта вада, якая проста б’е з зямлі: прыгожа, спакойна, прахалодна. Бо ён зямлю жор у акопах і кожны дзень размаўляў з сумленнем. І так з усім адбываецца. Усё спазнаецца ў параўнанні. Таму ў забаронах таксама няма нічога дрэннага. Яны проста існуюць.

Проста часам хочацца пажыць камфортна.

Гледзячы, што ўкладаць у паняцце «камфорт». Я, напрыклад, хацеў бы мець уласную прастору любога памеру, адкуль я мог бы ў любы час усіх выгнаць і застацца там у адзіноце. Я пачаў вельмі цаніць асабістую прастору. У мяне і раней яе толкам не было, а ў апошнія два з паловай гады я пастаянна быў на чужой тэрыторыі. Мяне ў любы момант мог хто-небудзь пасунуць, пабудзіць а другой гадзіне ночы, каб пагаварыць пра што-небудзь. Любы мог бухаць на суседнім ложку, або, не дай Бог, ябсціся. А яшчэ вельмі часта я ў сне прыслухоўваўся, каб які-небудзь чорт мне ў галаву мачэтэ не ўторкнуў. У гэтым мала прыемнага. Я занадта стаміўся дрэнна спаць. Я і цяпер дрэнна сплю, але прычыны гэтага ўжо іншыя.

«Тэкстам можна рэзаць горла і змятаць усё нахер»

Ты вярнуўся менш здаровым, чым ад’язджаў?

Адназначна. У фізічным плане, ды, напэўна, і ў ментальным.

Раней я шчыльна стаяў на нагах: у мяне была радзіма, сям’я, каханне, нейкае бачанне прафесійнай будучыні – і ўсё гэта мяне моцна трымала. Я быў вельмі стабільным чуваком, паспрабуй мяне ссунуць з месца. Цяпер у гэтым плане я не здаровы.

У фізічнай частцы таксама ёсць страты: праблемы са спінай, бо два гады заплечніка не здымаў, пара зубоў у дарозе вылецела, са скурай ёсць непрыемнасці ад херовага харчавання.

Колькі часу зойме перыяд аднаўлення, каб ты зноў быў гатовы паўтарыць кругасветку?

Я ўжо гатовы, насамрэч. Не хацелася б зараз гэтага рабіць, але калі жыццё перапляцецца зусім ужо мудрагеліста, я ў любы момант магу знікнуць з радараў. Усё, што мне трэба, – гэта пашпарт. Зрэшты, і без яго абыдуся. Я магу голым сысці з хаты ў любым кірунку, і са мной усё будзе добра.

У сваіх тэкстах ты быў дастаткова шчыры. Ці засталося нешта за кадрам, чым ты не хочаш ні з кім дзяліцца?

Ёсць шмат момантаў, якія я не апісваў. Я разумеў, для каго пішу і якую порцыю «няправільных думак» можна выказаць. Цяпер мая кніга не чапляе мяне, нішто не варушыцца ўнутры, бо для мяне гэта не востра. Можна нашмат вастрэй. Можна тэкстам рэзаць горла і змятаць усё нахер. Але я баяўся ператварыцца ў прапаведніка. Гэта заўсёды выглядае недарэчна.

Якія моманты падарожжа бударажаць цябе дагэтуль?

Самыя яркія моманты – тыя, што спачатку ты ўсім сэрцам ненавідзіш. Вось я ў Манголіі ледзьве не памёр, а цяпер разумею, наколькі ж гэта было крута! Ці калі на матацыкле ў Кітаі амаль у сцяну заехаў, я шчыра ледзь не абасраўся. Цяпер я дакладна ведаю, што кожны з нас сапраўды здольны абасрацца ад страху, якімі б моцнымі сфінктарамі мы ні валодалі. Але цяпер я разумею, што той момант быў ачмуральна сапраўдным!

Атрымліваецца, чым горш, тым лепш?

Менавіта. Вось плыў ты па плыні і не адчуваў сябе жывым, а тут раз – і ты вельмі-вельмі моцна ацаніў, што жывы. У цябе страляюць, а ты паспяваеш ухіліцца ад куль. Ці нават параніла. Лепш, каб параніла, вядома. У гэты момант ты разумееш, што жывы.

Гэта, дарэчы, праблема сучаснага грамадства, мы вельмі хочам, каб было бяспечна, каб заробак быў добры. Але не ўсім зразумела, што жыццё будзе ярчэйшае, калі спусціцца ў пекла, чарпануць лыжкай лайна і засунуць у рот. Пасля гэтага ўжо не так важна, што адбудзецца далей, у цябе ўсё будзе добра.

Карацей, калі хочацца шмат бабла, паварочвай і бяжы ў абсалютна процілеглым кірунку, пакуль не ўпрэшся ў тупік. Тады ў іншы бок будзе нашмат прасцей.

Даўно было зразумела, што ў цябе ёсць жылка бізнесоўца.

Шчыра кажучы, не ведаю, як гэта працуе са звышбуйнымі сумамі, але калі нам трэба сёння выпіць, то я разрулю, пацаны.

Гутарылі Danila Berencef і Антон Кашлікаў

Фота by palasatka