Прачнуцца ў віры

Віртуальная рэальнасць – не навінка. У 1854 годзе расійскі вынаходнік Іван Аляксандраўскі стварыў першы стэрэафотаапарат – прыладу, якая дазваляе ствараць аб’ёмную карцінку за кошт сумяшчэння некалькіх асобных малюнкаў.

У 1930-х гадах амерыканскі пісьменнік-фантаст Стэнлі Вейнбаўм выклаў сваё бачанне мадэлі выдуманай рэчаіснасці. У аповедзе «Акуляры Пігмаліёна» (Pygmalion's Spectacles) ён апісваў прыладу, якая магла запісваць фантазіі, пахі, тактыльныя і смакавыя адчуванні. У 1953 годзе выходзіць кніга Рэя Брэдберы «451 градус па Фарэнгейце», дзе паказана жыццё людзей, якія цалкам страцілі сувязь з рэальнасцю і ўвесь час праводзяць дома за праглядам інтэрактыўнага тэлебачання, якое праецыруецца наўпрост на сцены кватэр.

У 1960-х у Амерыцы стварылі першы ў свеце віртуальны сімулятар – Сэнсараму. Для пагружэння ў фантастычнае падарожжа трэба было размясціцца на сядзенні, якое вібравала ў прыдатныя па сюжэце моманты, і нырнуць галавой у кабіну, дзе трансляваўся малюнак і нават перадаваліся пахі. Вельмі нагадвае менскія 7D-кінатэатры з візітамі ў свет дыназаўраў.

Цікавасць да VR накатвала хвалямі, і ў 1980-х кіберпанкі зноў папулярызавалі гэтую сферу: яны ўбачылі ў дадзеных тэхналогіях новую форму творчасці і магчымасць здзейсніць сацыяльныя перамены. Пазней сталі з’яўляцца культавыя тэматычныя фільмы: «Мазгавы штурм», «Газонакасільшчык».

У 2007-м Google запускае праект Street View, дзякуючы якому становіцца магчымым зазірнуць практычна ва ўсе кропкі зямнога шара – хіба што дакрануцца нельга. Далейшы праект кампаніі Google Glass меў скандальную рэпутацыю і цяпер знаходзіцца ў замарожаным стане.

У 2010 годзе 18-гадовы Палмер Лакі прадстаўляе першы прататып Oculus Rift – сучасных акуляраў віртуальнай рэальнасці – і ў сакавіку 2016-га запускае камерцыйную версію Oculus Rift CV1 за $599 за штуку. Дарэчы, частка сродкаў на стварэнне прылады была сабрана на Kickstarter. А саму кампанію Палмера Лакі Oculus VR у 2014 годзе купіў Facebook. Некалькі буйных кампаній падхапілі ідэю і сталі ствараць аналагічныя дэвайсы.

Як глядзець сферычнае кіно?

Праблема сферычных фільмаў у тым, што людзі глядзяць іх на YouTube, і рамка манітора вельмі звужае ўспрыманне. Але такое кіно не варта вымяраць лякаламі класічнага кіно – тут пры мантажы выкарыстоўваюць і прыдумляюць іншыя правілы і падыходы. Пры гэтым сферычнае кіно не азначае, што гэта задавальненне для аднаго гледача. Існуюць акуляры віртуальнай рэальнасці, якія, у адрозненне ад шлемаў, працуюць разам са смартфонамі. І з дапамогай спецыяльнага праграмнага забеспячэння можна ажыццяўляць сінхронны прагляд на дзясятках такіх прылад. Менавіта так «ВИР» прэзентаваў свой фільм «Вайна гаворыць на адной мове» на «Лістападзе». Пры гэтым захоўваецца сацыяльны элемент – парачкі па-ранейшаму могуць трымацца за рукі, абдымацца і абменьвацца каментарамі. Больш таго – нават людзі, якія знаходзяцца ў розных кропках планеты, могуць адначасова глядзець адзін і той жа сферычны фільм, стварыўшы свой віртуальны кінатэатр. Трэба толькі падключыцца да аднаго сервера. 

Мы знаходзімся ва ўнікальным часе, калі ёсць магчымасць вынайсці новую візуальную мову. Няма ніякіх падручнікаў, пастулатаў, прынцыпаў мантажу. Цяпер любы больш ці менш разумны чалавек можа паспрачацца з іншым больш ці менш разумным чалавекам. Нават на ўзроўні Галівуду няма новых Спілбергаў і Лукасаў – ікон, чые думкі можна прымаць як аксіёмы. Гэта і зачапіла стваральнікаў «ВИР»: каб патрапіць на які-небудзь кінафестываль з класічным фільмам, патрэбныя не толькі сам прадукт, але і піяр, маркетынг, добры агент, вялікі бэкграўнд. У выпадку сферычнага кіно дастаткова прыстойнага фільма. Увесь піяр зводзіцца да напісання ліста праграмнаму дырэктару, які курыруе праграму 360. І праз тое, што сферычных фільмаў у свеце мала, ён не зможа цябе не заўважыць. Цяпер дастаткова зрабіць што-небудзь якаснае ў віртуальнай рэальнасці, каб на гэта звярнулі ўвагу.

Пакуль пры праглядзе сферычнага кіно немагчыма перамяшчацца ў прасторы. Аднак ужо ёсць прататып фатаграфічнага сканавання памяшканняў – у будучыні можна будзе літаральна хадзіць па фільме. «ВИР» раіць сачыць за праектам Lytro, які займаецца распрацоўкай метадаў перамяшчэння па кінематаграфічным кантэнце. 

Пяройдзем у другі пакой галерэі, дзе ёсць магчымасць даць нырца ў віртуальныя гульні.

Games of VR 

Віртуальная рэальнасць дапамагае адчуць тое, што наўрад ці захочацца або атрымаецца ажыццявіць наяве: прайсціся па тонкай дошцы паміж хмарачосамі, пагрузіцца на дно акіяна і паглядзець на кітоў у рэальную велічыню, зайсці ў пакой з павукамі і шмат-шмат іншага. Мабыць, тут рэальна выпрабаваць увесь спектр эмоцый. У нейкай меры VR нават дапаможа перамагчы свае страхі. 

Гульні ў шлемах фізічна актыўныя: тая ж стральба з лука патрабуе пастаяннага напружання рук, ухілення, прысяданняў. Чалавек выкладаецца прыкладна на 75% ад экшна ў рэальнай гульні. Ужо існуе нават дакладны трэкінг рук – напрыклад, Leap Motion. 

Ёсць такое паняцце, як meaningful play, якое выкарыстоўваецца ў розных сферах, але цяпер нас цікавіць навучанне праз гульні. Напрыклад, праз сімулятар працы, у якім трэба паэтапна вывучаць усе працэсы якой-небудзь прафесіі.

Адукацыя праз VR

Ужо ёсць праграмы для напісання музыкі, стварэння скульптур і анімацый і нават beta-версіі кодзінгу ў віртуальнай рэальнасці. Цяпер віртуальная рэальнасць выкарыстоўваецца і ў медыцынскай сферы: тыя ж МРТ і КТ, якія ствараюць прататып мадэлі чалавека, раскладваюць яе па слаях і дазваляюць убачыць хворыя месцы.

«Мы знаходзімся ва ўнікальным часе, калі ёсць магчымасць вынайсці новую візуальную мову. Няма ніякіх падручнікаў, пастулатаў, прынцыпаў мантажу»