34mag

Любоў да Курасоў

06.04.2017
Аўтар: saturday
8574

Сёння ў прасторы «ЦЭХ» адкрываецца фотавыстава Машы Святагор «Курасоўшчына, любоў мая». Год таму брытанскі часопіс Dazed прыйшоў у захапленне ад яе прац, якія прымушаюць клекатаць кансерватыўныя розумы. Мы адправіліся на сустрэчу з Машай даведацца, чаму на яе калажах менскія сірэны прылятаюць у панэлькі спальных раёнаў і як натхняцца родным домам, нават калі жывеш у Польшчы.

– Давай па парадку. Як так атрымалася, што на цябе выйшаў Dazed?

– Атрымалася вельмі проста і выпадкова. Журналістка Dazed паказала рэдактару выдання падборку маіх ранніх фатаграфій, якія зацікавілі яе, і прапанавала апублікаваць у часопісе.

– Што змянілася ў тваім жыцці пасля публікацыі?

Можна сказаць, гэта першая публікацыя маіх прац у больш-менш вядомым выданні. Аднак фідбэк, які я атрымала, напрыклад, ад суайчыннікаў, быў адназначна негатыўным. Не ведаю, ці паўплываў на гэта шаблонны і заезджаны загаловак журналісткі пра «маладосць пры апошняй дыктатуры» ці «занадта сумныя» партрэты маіх сяброў і прыяцеляў. Да гэтага ніхто мной не цікавіўся. Ніхто не будзе цікавіцца кімсьці, калі гэты «хтосьці» сядзіць у «падполлі» і нікому нічога не паказвае.

«Тут ты можаш лёгка залегчы на дно, адчуваеш менш кантролю, чым на праспекце, дзе часта прасочваюцца ідэалагічныя знакі»

Пасля публікаці я стала «бачнай». Мае працы пачалі расшарваць іншыя часопісы з просьбай даць інтэрв'ю, дзе адны і тыя ж пытанні пра Беларусь і цяжкае жыццё без усялякай надзеі. Былі і выключэнні, калі рэдактары хацелі пагаварыць менавіта пра мае работы.

– Ці стала лепш, калі з’явілася цікавасць да тваіх прац?

– Ну, як сказаць. Калі выпадкова натыкаешся на рэпосты ці каментары пад публікацыяй з водгукамі кшталту «яна – лайно», «дэбілка» ці «26-летняя дзеўка, якая робіць гаўняныя фоткі ў стылі наіўнай і дзёрзкай першакурсніцы», з'яўляецца брыдзенькае пачуццё, быццам цябе акунулі ў балею з бруднай вадой ці ты ў штосьці ўляпаўся. Гэта праходзіць, але нейкі асадак усё адно застаецца.

– Ты жыла ў Польшчы нейкі час, а цяпер пераехала ў Менск. Табе, фатографцы, як тут?

– Я лічу сябе хутчэй мастачкай, чым фатографам. Апошні раз брала ў рукі фотаапарат больш за паўгода назад. Не ведаю, можа, час муціць штосьці новае, чаго я ніколі не спрабавала. А так выдатна. Я адкрываю Мінск нанова. Я наогул пра яго амаль нічога не ведаю. Хачу шмат шпацыраваць і здымаць. Таму што ўсё так мяняецца. Адны метамарфозы навокал. Я не паспяваю.

– Далей будзеш даследаваць Менск ці паедзеш у іншыя гарады, краіны?

– Невядома, што будзе далей. Наогул гэтыя тэмы пакуль мной не вычарпаныя. Можа, усё жыццё буду мусоліць тэму Курасоўшчыны і іншых, не менш прыўкрасных, спальных раёнаў.

– Калі мы ўжо загаварылі пра спальныя раёны, дзяліся. Як ты прыйшла да ідэі з фатаграфіямі пра родны раён і канцэпцыі з калажамі?

– Усё пачалося з Курасоўшчыны, любові маёй адзінай і вечнай. На карцінках – курасоўшчынскія віды (і не толькі), таму што гэта родныя пенаты: асяроддзе, якое мяне сфармавала і выхавала. Я да гэтага часу там жыву. Тут ты можаш лёгка згубіцца, залегчы на дно, адчуваеш менш кантролю, чым, калі ідзеш па праспекце, дзе часта прасочваюцца ідэалагічныя знакі і аўтарытарныя энергетычныя струмяні.

«Жанчыны, якія з'яўляюцца ў маіх працах, знаходзяцца ў вельмі дзіўным стане: яны адключаныя ад рэальнасці»

Ідэя з’явілася, калі я жыла ў Польшчы. Я разумела, што мяне хвалюе, і пачала рэфлексаваць на тэму адносін са сваім родным асяроддзем. Я пачала «утылізаваць» свае старыя фатаграфіі, камбінаваць розныя фрагменты адзін з адным, ствараючы такім чынам новыя малюнкі, насычаныя самымі рознымі аб'ектамі, суб'ектамі, вобразамі. Мне здаецца, што я быццам бы збіраю аскепкі пабітага люстэрка, калі раблю калаж. Ён дазваляе мне найбольш поўна і дакладна рэканструяваць вобраз месца, дзе я жыву, і паказваць некаторыя з'явы сучаснай беларускай рэчаіснасці.

– Многія з'язджаюць у іншыя краіны, каб фатаграфаваць там, а ты з'ехала ў Польшчу і там вырашыла зрабіць матэрыял пра Менск…

– Я ў Польшчы пражыла не так доўга – гады паўтара – і нічога не здымала, таму што мяне там быццам нічога не цікавіла, я не адчувала ніякага імпульсу. Я ведала, што вобразы, якія мяне цікавяць, нейкія феномены знаходзяцца тут. І тутэйшая эстэтыка мяне прыцягвае больш, чым тое, што я бачыла ў Польшчы. Прагледзеўшы архіў, я пачала перапрацоўваць свае фатаграфіі. Калі вярнулася сюды, то працягвала збіраць матэрыял і працаваць з ім.

– І колькі часу ў цябе сышло на здымкі і падрыхтоўку калажаў?

– Я рабіла шмат фатаграфій. Ты ведаеш, на плёнку здымаць – дарагое задавальненне. У рэшце рэшт, пачала ўсё часцей выкарыстоўваць мабільны тэлефон – здымала ўсё, што мне было трэба, а потым потым звярталася да лічбавых маніпуляцый. Гэта мае працы за апошнія два-тры гады. А калажы я рабіла каля года-паўтара.

– Ты здымала толькі на плёнку, а што наконт лічбы?

– У мяне няма лічбы, толькі плёнка. Здымала я і на Mamiya 7, і на Mamiya RZ. Гэта сярэдні фармат. У маім выпадку тэхніка не грае значнай ролі, таму што ёсць фатаграфіі, зробленыя на тэлефон. Якасць і дэталізацыя не маюць значэння.

– А што мае значэнне?

– Дай падумаць. Калі не тэхніка, то эстэтыка, з якой я працую, змест. Кожная з работ адлюстроўвае пэўныя з'явы, з якімі я сутыкаюся тут, і ўсе гэтыя вобразы. Так, вобразы важныя.

«Як можна захапляцца ўсім гэтым дваровым “артам” з пластыку, шын, пакрышак і плюшавых цацак?»

– Раскажы больш пра фатаграфіі. На афішы адна з тваіх прац – калаж з птушкай сірын на фоне менскіх шэрых панэлек.

– Сам краявід – Курасоўшчына, а птушка – фенікс ці сірын, а можа быць, алканост – гэта зварот да казачных матываў. Жанчыны, якія з'яўляюцца ў маіх працах, знаходзяцца ў вельмі дзіўным стане: яны адключаныя ад рэальнасці. Яны не ведаюць, што з ёй рабіць, не могуць паўплываць на ход падзей. Такія русалкі, жар-птушкі ў станах летуценных мрояў, нейкага паўсну.

– Тыя, хто на фатаграфіях, – гэта твае знаёмыя, так?

– Вядома. Насамрэч там мала персанажаў. У асноўным дзяўчына, якую я ўвесь час здымала раней, але цяпер мы з ёй жывем у розных краінах. І яна, як мой пратаганіст, увесь час з'яўляецца ў маіх працах. Гэта мая муза, адзіная і непаўторная, як Курасоўшчына.

– Калі глядзіш на твае здымкі, здаецца, што яны зроблены пахмурнай вясной.

– Я б хацела здымаць пахмурнай вясной. Я люблю такое надвор'е: воблачнасць і адсутнасць сонца. Тады святло нашмат лепшае, колеры глыбейшыя.

– Раскажы пра назву. Шчыра кажучы, яна ў мяне асацыюецца са слоганамі з сацыяльнай рэкламы, каб развярэдзіць любоўны настрой да горада. Чаму менавіта такую назву абрала?

– Ты сказала клёвую рэч. Табе гэта нагадала сацыяльную рэкламу, а нехта ўзгадае фільм «Хірасіма, любоў мая». І гэта вельмі крута, што можна ўбачыць самыя розныя адсылкі ў такой, здавалася б, банальнай назве.

Я нічым не натхнялася. Проста круцілася ў галаве гэтае спалучэнне слоў – паўгуллівае, паўжартаўлівае, паўсур'ёзнае. З Курасоўшчынай у мяне любоў, але супярэчлівага характару. Здаецца, як захапляцца ўсім гэтым дваровым «артам» з пластыка, шын і пакрышак? Але мяне цягне гэта здымаць. Відаць, я толькі гэтым і натхняюся тут. У той жа час не магу не ставіцца да гэтага крытычна, што дазваляе мне рэфлексаваць над гэтым.

– У апісанні выставы згаданыя казкі і Проп. У яго ёсць такая рэч: звычайна калі моцны герой сыходзіць, то неабаронены адкрываецца для сіл зла. Тады і пачынаюцца асноўныя дзеянні, без якіх казкі і не было б. Вось ты – моцны герой, які пайшоў, ці як?

– Не, вядома. Я зусім слабак. Я ўсё збіраюся кудысьці ўцячы, сплысці, папаўзці, але не атрымліваецца. Можа, і да лепшага. Мне цяпер трэба быць тут. Нават у працы, дзе я ў лодцы… як далёка сплывеш па Свіслачы ці курасоўшчынскай Смярдзючцы? Вось і я, уласна, нікуды не паплыву. Вядома, я іранізую, так разважаючы. Я сабе не жадаю такой долі. Трэба плыць і рухацца далей.

– Апошняе пытанне наўскідку. У цябе ёсць любімая экспапара?

– 125 на 5,6. Звычайна я прамахваюся заўсёды, таму яна ідэальна пасуе.

Выстава адкрыецца ў прасторы «ЦЭХ» 6 красавіка а 19-й і працягнецца па 29 красавіка.

Кошт уваходу – 4 руб. Школьнікам, студэнтам і пенсіянерам – 2 руб. У дзень адкрыцця ўваход вольны.

Фота by Віялета Саўчыц