Якія людзі ў Галівудзе: інтэрв’ю з Андрэем Кімам

Супергероі Кіма

– Андрэй, ты публічны чалавек ужо шмат гадоў. СМІ называюць цябе грамадскім актывістам, былым палітвязнем, а ў апошнія гады ўсё больш заснавальнікам і кіраўніком праекта «Кінаконг». Ці досыць гэтых вызначэнняў, каб сказаць, хто такі Андрэй Кім?

– Заўсёды хочацца, каб іншыя бачылі цябе так, як ты бачыш сябе сам. А калі гэта не супадае, пачынаеш раздражняцца. Так, я былы палітвязень, але я ў жыцці ніводнага дня не займаўся палітыкай. На жаль, да мяне прычапіўся гэты ярлык. Асабліва здзіўлялі сітуацыі, калі раней журналісты звярталіся да мяне як да эксперта ў геапалітыцы і эканоміцы. Так, я заўсёды маю вызначаную пазіцыю, як грамадскую, так і палітычную. Але ж да турмы я працаваў у кіно, а пасля таксама працягнуў займацца рэчамі, далёкімі ад палітыкі. Пазней, калі я заснаваў баі падушкамі, мяне доўгі час называлі арганізатарам баёў падушкамі. А пасля мяне сталі зваць проста мянчук Андрэй Кім.

– У 2007-м, калі цябе затрымалі ў другі раз, перад адпраўкай на Акрэсціна ты адмовіўся здымаць крыж, тады цябе павалілі на зямлю, закавалі ў кайданкі і сілай яго сарвалі. Why?

– Кінематаграфічна, так? (Усміхаецца) Таму што так можна. Яны ідуць па шляху найменшага супраціву. Улада заўжды разбэшчвае. Давай я патлумачу на прыкладзе коміксаў. У чым найвялікшая сіла любога сапраўднага супергероя? Не ў яго суперсіле, а ў адсутнасці таго, што ўласціва любому з нас: карумпаванасці чалавечага сэрца. Мой любімы супергерой – Бэтмэн. У яго няма ніякіх суперсілаў, акрамя таго што ён не карумпуецца. Ён, маючы мільярды долараў і абсалютную ўладу над горадам, не становіцца горш, як стаў бы любы іншы чалавек. Нерэальна не тое, што Супермэн лётае, а Чалавек-Павук пускае павуцінне, а тое, што яны ў рэшце рэшт не робяцца тыранамі, дыктатарамі. Міліцыя мусіць быць нашымі супергероямі, але над імі няма добрага кантролю. Ён патрэбны не таму, што яны кепскія людзі, а таму, што ў іх ёсць улада.

– У Заходняй Еўропе міліцыянты паводзяць сябе больш-менш адэкватна, таму што ёсць сістэма жорсткага кантролю?

– Так, канешне. Дэмакратыю можна фармаваць, гледзячы на людзей з двух бакоў. Можна лічыць, што ўсе людзі добрыя, што яны заслугоўваюць кіраваць дзяржавай, і калі ім даць уладу, яны зробяць рай на зямлі. Так, напрыклад, лічыў Русо. А можна лічыць, што ўсе людзі слабыя, грэшныя, і таму ніхто з іх не мае права на поўную ўладу. Я прытрымліваюся другога погляду. Тэорыя высакароднага дзікуна – гэта поўная лухта. «Высакародныя» дзікуны жэрлі і жаруць адно аднаго.

– Твае арышты ў рэшце рэшт прывялі цябе да турэмнага зняволення ў 2008 годзе. Бродскі гаварыў, што «турма, па сутнасці, ёсць недахоп прасторы, які кампенсуецца лішкам часу». Чым ты займаў свой час?

– Крута, я б так не змог сфармуляваць. У маёй першай камеры было 10 ложкаў на 14 чалавек. Уся свабодная прастора – два з паловай крокі ад ложка да ложка. На 40 хвілін цябе выводзяць на прагулку ў высокае памяшканне, 2 на 2 метры, наверсе – краты. Ты бачыш маленькі шматочак неба. Але час ёсць. Для некаторых людзей ён блаславенне, для іншых – праклён. Шмат хто дэградуе ці едзе з глузду, калі не знаходзіць сабе справу. Я быў у турме 7 месяцаў. Мой дзень быў прыкладна такім: я прачынаўся, маліўся. Далей мне прыносілі лісты. На працягу дня я на іх адказваў, чытаў Біблію, перакладаў «Хронікі Нарніі». Спадзяюся, што ў гэтым годзе мы выдадзім «Ільва, Вядзьмарку і Гардэроб» у маім перакладзе, які быў зроблены там.

– Пасля выхаду на свабоду ты гаварыў, што трэба пераходзіць ад формы пратэсту да формы тварэння. Ты расчараваўся?

– Хутчэй, я зразумеў, што павінен рабіць. Раней гэта была грамадская актыўнасць увогуле, а пасля турмы я зразумеў, у якой менавіта вобласці я мушу працаваць. Напрыклад, «Кінаконг», над якім я працую зараз.

Хто ты гэткі?

– У адным са сваіх інтэрв’ю ты сказаў: «Рабіць PR на мове – гэта суперкрута. Людзі, ламіцеся і зарабляйце на беларускай мове». Ты не лічыш, што калі гэта трэнд, то ён лёгка можа прайсці, і на мову «заб’юць»?

– Так, трэнд можа прайсці, але пакуль ён ёсць, трэба яго выкарыстоўваць на карысць і паспець замацавацца, а потым зрабіць з трэнда брэнд.

– Ці можна быць рускамоўным беларусам? Алексіевіч гэта даказала?

– Канешне. І яна, і Пальчыс, і Матолька, і шмат хто яшчэ. Да 2014 года я рабіў «Кінаконг» і адначасова размаўляў і пісаў па-руску. На дадзены момант мы кажам пра беларусізацыю як пра вяртанне павагі да беларускай мовы і да прыдання ёй належнага першага месца.

– Ты неаднойчы гаварыў, што беларусы «чакаюць чараўніка на блакітным верталёце. Калі палітыка, то шчырага беларуса, але не фанатычнага; чыстага і прынцыповага, але не рэлігійнага; які мае палітычны вопыт, але не быў бы звязаны з уладай». Беларусы – ідэалісты?

– Наша Радзіма не ідэальная, але яна наша – за гэта мы яе і любім. Саромецца Бацькаўшчыны, бацькоўскага – гэта падлеткавая хвароба. Беларускае грамадства – гэта падлетак, яно маладое. Але ж можна быць розным падлеткам. Можна выхаваць цябе з павагай да бацькоў, а можна выхаваць так, што ты іх будзеш саромецца. У нас ёсць вялікія карані, але мы іх не адчуваем. Трэба памятаць, што гісторыя – гэта інтэрпрэтацыя мінулага дзеля будучыні. Кожнае пакаленне, якое пачынае будавацца нанава, асуджана на правал. Дык вось, беларусы не ідэалісты. Гэта не ідэалізм, а пракрастынацыя, якая паходзіць ад падлеткавага перфекцыянізму.

«Саромецца Бацькаўшчыны, бацькоўскага – гэта падлеткавая хвароба»