34mag

Шлях стрыт-арт-самурая: інтэрв’ю з Данчы Араіва

Рубрыка: ІНТЭРВ'Ю
05.09.2017
Аўтар: Na Dzeya
10350

Фестываль урбан-арту Vulica Brasil, які сёлета доўжыўся з 17 жніўня па 3 верасня, зноў размаляваў Менск дзікімі бразільскімі пэндзлямі. На фоне большасці палотнаў, створаных падчас фэсту, мурал Данчы Араіва выдзяляецца сваімі пастэльнымі, няяркімі колерамі і сумнай, медытатыўнай урачыстасцю. Нам стала цікава, якія каштоўнасці бразільскі мастак з японскімі каранямі ўкладае ў свае палотны і да чаго прыводзіць шлях стрыт-арт-самурая.

Данчы Араіва пачаў сваю мастацкую дзейнасць у 15-гадовым узросце як камерцыйны ілюстратар, але паволі вуліцы Сан-Паўлу прыцягнулі яго да стрыт-арту. Апошнія пяць год Данчы жыве адзін у гарах Мінас-Жэрайс пасярод вадаспадаў і ўзгоркаў удалечыні ад гарадскога шуму і камерцыйнага мастацтва.

Успрыманне іншымі

– Я не чакаю, што маё мастацтва зразумеюць. На мой погляд, значна важней адчуваць, чым разумець, бо сувязь з мастацтвам больш абстрактная. Часам ты адчуваеш штосьці незразумелае, але яго асэнсаванне прыходзіць да цябе толькі праз пяць гадоў. Са мной часта такое здараецца: тлумачэнні маіх карцін прыходзяць пазней за самі карціны. Ніколі спачатку. Акрамя таго, значэнне змяняецца ў залежнасці ад моманту яго ўспрымання, але мастацтва – гэта заўсёды брама ў іншае вымярэнне. Няхай і ў вымярэнне майго жыцця.

Быць пустым

– Сапраўдны творчы працэс патрабуе пэўнага стану – унутранай пустаты. Трэба цалкам змяніцца, каб паток падхапіў цябе. Часам мне патрэбныя тры гадзіны, каб увайсці ў гэты стан. Я спрабую, спрабую і спрабую… Калі гэта нарэшце адбываецца, я губляю пачуццё сябе, станаўлюся больш успрыімлівым і чуллівым. Я пераходжу ў іншае вымярэнне і, калі вяртаюся, не разумею, што адбылося. Можа, толькі праз год разумею… Мастацтва дазваляе сустрэцца з невядомым. Вось гэта важна. Не канцэпцыя. Напрыклад, я несвядома адлюстроўваю японскія матывы ў сваіх карцінах. Яны навялі мяне на думку, што я маю продкаў з японскага народу айну. У наступным годзе я планую паехаць у Японію і адшукаць сваю сувязь з гэтым народам.

Мурал на Раманаўскай Слабадзе

– У цэнтры майго мурала – дзяўчына, якой жанчына адразае валасы. З валасамі дзяўчына пазбаўляецца ідэнтычнасці, бо важна ўмець аддзяляць сябе ад мінулага, абумоўленасці соцыумам, сям’ёй, месцам, рэлігіяй – усім тым, на чым будуецца наша асоба, якая часта праграмуе нашы паводзіны і наша ўспрыманне рэальнасці. Складана быць вольным ад мінулага, бо яно дае нам бяспеку. Але, калі ты глядзіш на жыццё праз вопыт мінулага, твае рэакцыі становяцца аўтаматычныя і ты паводзіш сябе як робат.

Магчыма, прасвятленне якраз пра гэта – пра разуменне ілюзорнасці асобы. Людзі насамрэч не баяцца фізічнай смерці, яны баяцца згубіць сябе, сваё эга – тое, чым, ім падаецца, яны ёсць. Калі чалавек цалкам вязне ў акалічнасцях свайго жыцця, ён нічога не ведае пра сучаснасць, бо яго ўвага цалкам захоплена мінулым. І ён паўтарае яго зноў і зноў… Нібыта закрышталізаваны. Так працуе наш розум. Гэта шакуе, калі бачыш, наколькі ты абумоўлены, наколькі аўтаматызаваны, наколькі ты – усяго толькі рэакцыя. Я зразумеў гэта нядаўна. Таму я звяртаюся да мастацтва – яно дапамагае мне знайсці мой асабісты шлях, а не толькі прымаць прапановы знешняга свету.

Я часткова малюю мурал пэндзлем, бо для мяне важна дакранацца, адчуваць сябе першапачаткова мастаком, а не графіцістам. Да таго ж фарба са спрэяў таксічная.

«Людзі насамрэч не баяцца фізічнай смерці, яны баяцца згубіць сябе, сваё эга»

«Галіны, што растуць знадворку акна»

– Некалькі гадоў таму мне прыснілася жанчына з залатым шарам на лбе. Яна лётала звонку маёй студыі і казала, каб я дазволіў сваім галінам расці знадворку акна. Пасля чаго я спытаў, дзе магу знайсці яе. Яна адказала: «У лесе». А потым паляцела да месяца.

Праз месяц пасля сну я атруціўся выпарэннямі шкіпінару і зразумеў, што гэта ўнутраны голас кліча мяне на прыроду, каб я «дазволіў сваім галінам расці знадворку акна». Я перабраўся жыць у лес, дзе жыў і маляваў у поўнай адзіноце.

Але толькі нядаўна я канчаткова зразумеў словы жанчыны. Яна казала пра пашырэнне свядомасці да сусветнага маштабу, пра аб’яднанне свайго жыцця з жыццём усяго свету, бо, калі ты замкнёны толькі на сабе і на ўласным жыцці, твае магчымасці абмежаваны. Нават мастацтва тады становіцца тэхнічным, а тэхніка цалкам механічная. Розум павінен быць свабодным і шырокім, як сусвет, калі хочаш дакрануцца да невядомага. Калі няма прасторы ў галаве, ты можаш толькі паўтараць…

Крызіс

– У мяне быў двухгадовы крызіс, калі я перастаў маляваць. Ён быў звязаны з непрыманнем таго, як дзейнічае маркетынг у сферы мастацтва, якія адносіны складваюцца паміж мастакамі, галерэямі і людзьмі, што іх прэзентуюць. Усё гэта супярэчыць маім этычным прынцыпам. Я адчуваю дыскамфорт, калі знаходжуся ў мастацкіх галерэях вялікіх гарадоў, такіх як Сан-Паўлу, бо там няма сузірання і апошняе, што ты там бачыш, – гэта мастацкі твор, які не можаш належна ацаніць. У мяне пачалася фрустрацыя. Замест малявання я пачаў вывучаць агракультуру, каб самастойна вырошчваць ежу. Тады я адчуў у гэтым больш сэнсу, бо ўсё жыццё я толькі маляваў і больш нічога не ведаў, а быць выключна мастаком для мяне стала недастаткова.

Я звярнуўся да прыроды, пачаў вырошчваць уласную гародніну і бачыць, як у свеце ўсё ўзаемазвязана. Мае галіны пачалі пашырацца. Потым я з’ехаў на некалькі месяцаў у Каліфорнію, дзе працаваў на ферме аднаго вельмі мудрага чалавека. Мы шмат размаўлялі пра мастацтва і пра тое, чаму я перастаў маляваць. І там я зразумеў, што, каб пабудаваць новую рэчаіснасць, новыя адносіны з мастацтвам, мне патрэбна паліва, мне патрэбны грошы. Грошы, якія належаць людзям, чые прынцыпы я не раздзяляю, але якія потым я выкарыстаю для стварэння новай рэальнасці. Канфлікт быў вырашаны, і гэтай вясной я зноў вярнуўся да пэндзляў.

«Некалькі гадоў таму мне прыснілася жанчына з залатым шарам на лбе»

Храм мастацтва

– Я намагаюся пабудаваць новыя адносіны з мастацтвам. Больш комплексныя, халістычныя (holos – цэласнасць, цэльнасць). Мая ідэя ў тым, каб стварыць месца, дзе ўсё будзе ўзаемазвязана. Не толькі выяўленчае мастацтва і архітэктура, але і зямля, вада, вырошчванне ежы будуць адным цэлым. Мастацтва тут – усяго адзін фрагмент малюнка. Таму я хачу вынесці яго па-за межы горада – на прыроду.

Я дзяліўся са сваімі сябрамі ўсім, што вывучыў пра ўзнаўляльнасць прыроды і пермакультуру. Яны наведвалі мой дом у гарах Мінас-Жэрайс і бачылі, як я жыву, не шкодзячы прыродзе, і сам забяспечваю сябе ежай. Сярод іх быў Імай Юск, які маляваў летась у Менску. Разам у нас узнікла ідэя, як злучыць прыроду і крэатыўнасць, каб жыць у гармоніі з зямлёй, якая нас корміць. Усяго нас чацвёра, і мы збіраемся набыць зямлю недалёка ад Сан-Паўлу, каб не быць канчаткова ізаляванымі ад вялікага горада. Мы назавем гэтае месца «Храмам мастацтва».

У вялікім горадзе шмат забаў і рэчаў, якія дарма адцягваюць нашу ўвагу. Там лёгка запоўніць унутраную пустату, каб не сутыкацца са сваімі страхамі. Мне знаёмы гэты вакуум, і для мяне прырода, вырошчванне сваёй ежы, адзінота сталі лекамі. «Храм мастацтва» дасць людзям магчымасць жыць інакш. Як я ўжо казаў, мне некамфортна ў сферы сучаснага мастацтва. Таму ў мяне ёсць магчымасць стварыць уласную рэчаіснасць. Альбо застацца нешчаслівым.

Вяртанне

– Пасля крызісу натхненне вярнулася да мяне, і мне зноў захацелася маляваць. Але я вырашыў, што больш не хачу ніякай бяспекі, што я хачу быць абсалютна адкрытым для ўсяго. І дзіўныя рэчы пачалі здарацца. Як толькі я вярнуўся з Каліфорніі, я атрымаў запрашэнне ад Данілу Коста (арганізатара Vulica Brasil) прыехаць у Беларусь. Я падумаў, што гэта знак для мяне. Я так хацеў вярнуцца да мастацтва – а тут такая прапанова! А праз тыдзень мой сябар прапанаваў зрабіць выставу ў Аўстраліі. Так што ў наступным годзе я накіруюся туды.

Бяспека

– Нас вучылі, каб наша будучыня была забяспечана. Каб мы ведалі, што будзе заўтра. У нейкім плане мастацтва становіцца «вірусам» – яно дазваляе нам дакрануцца да невядомага і думаць абстрактна. Калі ты ў кантакце з сапраўдным мастацтвам, ты ніколі не будзеш цалкам у бяспецы. Ніколі. Бяспекі наогул не існуе. Гэта наш розум шукае яе. Але жыццё такое кароткае, навошта існаваць у бяспецы?

Vulica Brasil

– Я быў вельмі здзіўлены тым, якія тут спагадлівыя, чулыя людзі. Заўсёды гатовыя дапамагчы. Асабліва валанцёры. Я праводжу тут цэлы дзень, і яны заўсёды тут, са мной. На жаль, у мяне не было магчымасці добра пазнаёміцца з Менскам, але я ведаю, што ў Віцебскай вобласці ёсць арт-рэзідэнцыя Белая Царква, якая сумяшчае мастацтва і паважлівыя адносіны да зямлі. Вось туды я б вельмі жадаў завітаць.