«Мне заўжды хацелася паказваць, што ў Беларусі ёсць добры дызайн»: інтэрв’ю з Міхаілам Курносавым

– Тады пачнём з выкладчыка. Як з’явілася школа Art Depo?

– Мне заўсёды падабалася выкладаць, я яшчэ ў студэнцтве выкладаў пры Саюзе архітэктараў і злавіў у гэтым пэўны кайф. Гэта ж вельмі крута, калі ты прыходзіш да людзей, якія нічога не ўмеюць, падбіраеш да кожнага з іх асобны ключык – і адразу бачыш вынік. Так гэта стала маім хобі.

А потым да мяне сталі звяртацца сябры сяброў, чыіх дзяцей адшывалі рэпетытары па малюнку – казалі ім, што тыя бясталентныя і няхай паступаюць у наргас. Тым не менш мы рыхтаваліся, яны паступалі, атрымлівалі дыпломы і зараз працуюць архітэктарамі і дызайнерамі. Тады я ўбачыў, што ёсць вялікая праблема ў плоскасці падрыхтоўкі абітурыентаў у профільныя навучальныя ўстановы на спецыяльнасці з архітэктурай і дызайнам.

14 гадоў таму ў Менску не было ніводнага месца, дзе б якасна вучылі. То-бок былі месцы, дзе цябе забаўлялі ў сферы творчасці: напрыклад, усялякія drink&drawing, гэта значыць прыйдзі, пабухай, памалюй. Былі школы дзіўныя а-ля правапаўшарнага малявання. Усё гэта было вельмі далёкае ад прыкладухі. І мне хацелася адкрыць такое месца, дзе людзей будуць не забаўляць, а вучыць. У нас дагэтуль на сайце напісана: «Не развлекаем, но учим».

Першыя два-тры гады з моманту адкрыцця Art Depo профілем была менавіта падрыхтоўка будучых студэнтаў па творчых дысцыплінах: малюнак, жывапіс, кампазіцыя. Пазней мы пачалі навучаць яшчэ інтэр'ернаму дызайну.

Зараз шмат паразітызму на гэтай тэме. «Стань дызайнерам за тры месяцы!», «Вывучы нейронкі!», «Атрымай чароўную ін'екцыю ў мозг праз вэбінар!». Гэта ўсё вельмі далёка ад таго, чым насамрэч павінен займацца інтэр'ерны дызайнер.

– А колькі часу трэба на тое, каб засвоіць прафесію?

– Гэта бясконцы працэс. І ў нашай справе замерці азначае памерці. Таму скажам так: для таго, каб пачаць і паспрабаваць сябе ў гэтай сферы, патрэбны год вочнага навучання нон-стоп. Гэта базавая падрыхтоўка.

 

«У нашай справе замерці азначае памерці»

 

– Як ты рэкамендуеш развіваць нагледжанасць студэнтам і людзям, якія цікавяцца дызайнам?

– Зараз модна казаць пра нагледжанасць, маўляў, глядзі добры кантэнт, сцірай фалангу вялікага пальца ў кроў – і будзе табе шчасце. А на мой погляд, для дызайнера і архітэктара куды важней развіваць менавіта візуальную культуру – з разуменнем усёй каранёвай сістэмы, з разуменнем, якім быў дызайн на тым ці іншым кантыненце ў розныя перыяды, і як адзін час уплываў на іншы, і як адзін стыль здараўся як рэакцыя на папярэднюю эпоху.

Я разумею, што камусьці абсалютна нецікава чытаць пра нейкіх антычных рабят, бо гэта было вельмі далёка ад нас, але без гэтай каранёвай сістэмы ты лагічна не прыйдзеш у дзень сённяшні. Таму я прыхільнік збольшага алдскульнага педагагічнага падыходу: трэба ведаць матчастку – і тады табе прасцей глядзець на навакольны свет. Ты пачынаеш разумець, што добра, а што кепска.

Па «нагледжанасць» трэба звяртацца не да інтэрнэту, а да якаснай літаратуры. У сваім тэлеграм-канале я ўвесь час раблю падборкі літаратуры, дзе ёсць інфармацыя, якую проста немагчыма знайсці ў інтэрнэце. Лічу, паўгадзіны сёрфінгу ў інстаграме можна замяніць на паўгадзіны чытання Джорджа Нэльсана або Паолы Волкавай – і гэта будзе куды карысней для разумовага метабалізму.

 

 

Панк-мінімалізм ці беларускі футурызм?

– Як ты прыйшоў да свайго пазнавальнага стылю і як сам яго абазначаеш?

– Неяк мой інтэр'ер публікаваўся ў часопісе Elle Decoration, рэдакцыя спытала, што гэта за стыль, я назваў інтэр'ер «Міленіум-дэкаданс», і матэрыял так і выйшаў з загалоўкам у духу «Беларускі архітэктар стварыў у Менску кватэру ў стылі міленіум-дэкаданс». Потым падпісчыкі пісалі: «Міша, а дзе пачытаць пра стыль міленіум-дэкаданс? Нам Google і Яндэкс выдаюць толькі цябе». Штука ў тым, што такога стылю не існуе і не існавала. Я вызначаю сябе толькі ў моманце, і кожны інтэр'ер – гэта ўнікальная гісторыя.

– Калі пагартаць тваё партфоліа, то ў галаве ўзнікаюць самыя розныя асацыяцыі: архітэктура бруталістаў, вершы футурыстаў, навукова-фантастычнае кіно. У адным з прома-ролікаў у цябе, напрыклад, раманс Вярцінскага грае. Можаш сам вызначыць, куды твае ідэі сягаюць каранямі?

– Я лічу, што для творчага развіцця важнае паглыбленне не толькі ў архітэктуру, у свет дызайну, але і ў музыку, у тэатр, у кінематограф, у мастацкую літаратуру.

Цяпер я чытаю цыкл лекцый па гісторыі дызайну, дзе расказваю як пра перыяд мадэрну, так і пра перыяд мадэрнізму з усімі яго праявамі. То-бок гэта і нямецкі дызайн пасля Першай сусветнай вайны, і перыяд функцыяналізму, мадэрнізму пасля Другой сусветнай вайны. З Нямеччыны мы ляцім у Амерыку 1929 году, дзе пачынаецца Вялікая дэпрэсія і нараджаецца камерцыйны дызайн. Паралельна будзем казаць пра італьянскі футурызм. І мне ўсё гэта шалёна цікава, бо, калі ты пачынаеш занурацца ў гісторыю дызайну праз біяграфіі персаналій, калі пачынаеш разумець, што стаяла за тым ці іншым прадметам ці архітэктурай, ты пачынаеш глыбей фармаваць тое, што вельмі важна для любога архітэктара і дызайнера, – візуальную культуру.

У працы я для сябе не магу знайсці адсылку да пэўнага перыяду. Нехта называе тое, што я раблю, панк-мінімалізмам, нехта – беларускім футурызмам, нехта – арт-дызайнам. Сам я не спрабую ўкліньвацца ў якія-небудзь азначэнні. Ёсць гісторыя, якая нараджаецца ў моманце, і гэта можа быць абсалютная бытавуха. Я магу на прыкладзе любой запазушнай тварыны [так Міхаіл называе прыдуманыя ім прадметы інтэр'еру. – заўв. рэд.] распавесці вельмі доўгую гісторыю, як яна з'явілася, але часта ў такі старытэлінг ператвараюцца супербанальныя рэчы.

 

 

3апазушныя тварыны

– Што прывяло цябе ў прадметны дызайн?

– Дзве прычыны. Першая – мне хацелася распрацоўваць у інтэр'еры ўсё да драбнюткіх дэталяў, гэта значыць максімальна яго кастамізаваць. Другая – гэта беднасць. Не ўсе людзі могуць дазволіць сабе паставіць італьянскую канапу Baxter за 20 тысяч еўра. І я пачаў эксперыментаваць з прадметным дызайнам у рамках прыватных заказаў, а потым зразумеў, што з гэтага трэба рабіць самастойную гісторыю.

Так з'явіўся брэнд Zapazuha, дзе я цалкам прыдумляю, распрацоўваю, прататыпую і рэалізую канчатковы прадукт у выглядзе мэблі, прадметаў інтэр'еру і гэтак далей. Гэта вельмі працаёмкі працэс, і адзін выраб можа стварацца больш за год. Але мне гэта надзвычайна цікава, і мне заўжды хацелася паказваць, што ў Беларусі ёсць добры дызайн. Я гэтым хварэю. Хачу, каб усё бачылі, што ў нас ёсць класныя рабяты, якія могуць рабіць прадукт, канкурэнтны еўрапейскім брэндам. А для таго, каб такі прадукт вырабіць, трэба выкарыстоўваць самыя якасныя матэрыялы, доўга прататыпаваць і даваць рынку прыклад добрага аўтэнтычнага дызайну з беларускім вайбам.

Брэнду два гады, але нас ужо заўважылі. Мы забралі самыя прэстыжныя прэміі, якія ёсць у прадметным дызайне на рынку СНД. Мы двойчы ездзілі на галоўную выставу прадметнага дызайну Artdom, кожны раз вазілі новыя калекцыі.

 

«Мы забралі самыя прэстыжныя прэміі, якія ёсць у прадметным дызайне на рынку СНД»

 

 

– Што наконт вешалкі з насцярожлівай назвай «Виселица»?

– Хто б ні падышоў да «Виселицы», ён заўсёды будзе прамаўляць гэта спачатку няправільна. І мы беражліва папраўляем: не «вИселіца», а «висЕлица». Гэта фармальнае асэнсаванне евангельскага тэксту «І апошнія стануць першымі». Я праваслаўны хрысціянін, гэта важная частка майго жыцця, і гэта для мяне сур'ёзны, сімвалічны аб'ект.

То-бок у кожнага прадмета розная гісторыя – ад нейкіх бытавых момантаў да чагосьці такога, над чым ты доўга разважаеш.

– А «Ныча» пра што?

– Камода «Ныча» названая ў гонар сакрэтаў і межаў кожнага. Я лічу, у кожнага павінна быць свая ныча, куды іншым уваход забаронены. У мяне вельмі шмат усялякіх канспектаў, блакнотаў, я ўвесь час запісваю нейкія думкі, малюю, вяду канспекты, рыхтуюся да заняткаў. Для мяне гэта вельмі прыватная гісторыя, і мне заўжды было важна мець месца, куды не палезе ніхто. Так была прыдумана мая ныча, у якую я складаю свае рэчы. І пазней яна вылілася ў такі аб'ект.

 

 

– Навошта прадметам патрэбныя гісторыі і імёны, нібыта яны жывыя?

– Мабыць, так я ўладкованы, што мне цікава працаваць на грані функцыянальнага дызайну і выказвання. Але калі казаць пра сур'ёзны трыгер, які на мяне паўплываў... Памятаю, я неяк сядзеў і з сабой разбіраўся: калі я пачаў думаць па-іншаму ў сферы дызайну? Доўгі час я працаваў так: кліент прыходзіць, мы складаем тэхнічнае заданне і я працую працу. Але ў мяне была творчая аддушына – гурт «Бульвар», дзе я быў аўтарам песень, вакалістам і гітарыстам. Мы запісвалі альбомы, здымалі кліпы, ганялі з канцэртамі. Гэта быў класны час, і тут я адчуваў сябе абсалютна вольным. Тады ў маёй галаве выразна была праца, дзе ёсць кліенты і гэтак далей, і была музыка, дзе я нікому нічога не вінны. І я ўсім казаў, што, прыдумляючы песні, я вяду аўдыядзённік. Але, па сутнасці, зараз я раблю тое ж самае, толькі ўжо на мове цвёрдай матэрыі.

Калі гурт скончыўся, я зразумеў, што ўнутраную энергію трэба кудысьці накіраваць. І да мяне дайшло, што няма ніякай розніцы. Тут ты працуеш з гукам, а тут ты працуеш, напрыклад, з колерам. І там, і там ёсць рытм, і там, і там ёсць кампазіцыя, і там, і там ты можаш выказвацца. Эўрыка! Я магу рабіць усё тое самае, толькі не як музыка, а як дызайнер.

Гэта быў важны перыяд, калі я цалкам рэсэтнуў сваё партфоліа і адмовіўся ад таго рабочага працэсу, на які абапіраўся раней. Вырашыў, што адсюль буду займацца дызайнам інакш. Для мяне стала важным творчае выказванне: калі ты ва ўсім прысутнічаеш як аўтар. Па-іншаму мне нудна і па-іншаму я не ўмею і не хачу.

– Але музыка не сышла з твайго жыцця назусім? 

– Калі рабяты з гурта вырашылі, што будуць рабіць іншую музыку, і я застаўся без свайго ж гурта, я звярнуўся па дапамогу да Наташы Куніцкай [беларуская электрапоп-артыстка, якая выступае пад імем Mustelide. – заўв. рэд.]. Яна піша музыку самастойна, і я хацеў даведацца, у якіх праграмах можна так працаваць. Пачаў вывучаць гукарэжысуру, аранжыроўку. Мне вельмі было важна пакінуць сабе магчымасць займацца музыкай, але больш не быць прывязаным да кагосьці. І я зрабіў новы музычны one-man-ВІА-праект – «Стереопроза». Я запісаў тры сінглы, адзін выклаў на стрымінгу, даказаў сабе, што магу, і потым з галавой сышоў у дызайн.
 

Зараз у мяне вельмі многа праектаў, я мала сплю і шмат працую. Пры гэтым у мяне ёсць сям'я. На музыку не застаецца часу, і я доўга думаў, як яе для сябе «легалізаваць». І знайшоў класную магчымасць: цяпер я да кожнай запазушнай тварыны прыдумляю саўндтрэк. Кожнае выраб будзе мець не толькі сваю гісторыю, але і сваё музычнае суправаджэнне.

 

 

Што хавае пакой Сіняй барады

– У ютуб-канала «Дело в дизайне» больш за 10 тысяч падпісчыкаў. Тамака выходзяць агляды інтэр'ераў і інтэрв'ю з людзьмі з індустрыі. Як ты выбіраеш, каго паклікаць у госці?

– Я адштурхоўваюся ад уяўлення, якую інфармацыю я хацеў бы атрымаць сам як глядач. Так, напрыклад, з'явілася інтэрв'ю з найкруцейшым, на мой погляд, інтэр’ерным фатографам Ягорам Пяскоўскім. 

Цяпер у мяне ёсць вялікая ідэя – хачу ўзяць інтэрв'ю ў архітэктараў старой школы, у прыватнасці, у Віктара Крамарэнкі, Юрыя Градава. Гэта тыя людзі, якія забудоўвалі паваенны Менск. Мы бачым гэтую архітэктуру, гуляючы па горадзе, і крыўдна, калі кажуць, быццам горад «нейкі не такі». Архітэктары-пачаткоўцы нібы адчуваюць віну за тое, што ім у Менску няма чаго паказаць калегам з Пецярбурга. Але ж гэта не так. У нас вельмі шмат архітэктуры, пра якую можна цікава расказваць. І мне хочацца паспець зрабіць такі матэрыял, дзе самі архітэктары тых гадоў расказвалі б пра тое, як яны думалі, які быў час, чаму гэтая архітэктура такая, а не іншая. Гэтым кантэнтам я шчыра гару. Ён вельмі вузкамэтавы, але вельмі важны. Бо людзі, на жаль, сыходзяць.

Калі я вучыўся ў ВНУ, у мяне выкладалі архітэктары старой школы, і яны прывівалі нам пачуццё адказнасці, вельмі важнае для архітэктараў і дызайнераў, бо асяроддзе пражывання прамым чынам уплывае на тое, як мы сябе адчуваем. Трэба, каб гэтая адказнасць фармавалася ў маладых.

 

«У нас вельмі шмат архітэктуры, пра якую можна цікава расказваць»

 

– Тры аб'екты, якія ты сам перш за ўсё паказаў бы калегам у Мінску.

– Хутчэй, я б паказаў канструктывісцкі Менск – у прыватнасці, Ленінскую бібліятэку, лангбардаўскую архітэктуру – той жа оперны тэатр. Я дэталёва правёў бы людзей па праспекце Незалежнасці, бо нягледзячы на тое, што яго ўсе бачаць і ведаюць, па ім можна вельмі доўга блукаць і расказваць пра архітэктуру сталінскага ампіру, адрознага ад сталінскага ампіру іншых гарадоў. І я б пайшоў у раён вуліцы Ракаўскай і паказаў бы рэшткі даваеннага Менску.

– У апісанні філасофіі твайго брэнда напісана: «Заўсёды памятай пра самадрэсуру». Гэта як?

– Я строгі да сваіх вучняў, але да сябе – значна больш. Я вельмі сур'ёзна разумею, што на мне вялікая адказнасць за тое, што я раблю. Перад вучнямі, перад карыстальнікамі, перад жыхарамі інтэр'ераў, якія я праектую. І гэта накладвае пэўны адбітак. Ты не можаш дазволіць сабе недзе расслабіць булкі і не развівацца далей.

– Ты неяк казаў пра тое, што важна не баяцца зайсці ў пакой Сіняй барады. Што гэта азначае? 

– Гэта гісторыя, якая навучыла мяне важнаму. Што такое пакой Сіняй барады? Гэта казка. Дзяўчына выйшла замуж за заможнага чалавека. Ён быў вельмі мілы, абаяльны, ветлівы і добра да яе ставіўся. «Ты можаш рабіць усё, што хочаш. Хадзіць па ўсім замку. Але ёсць адзін пакой, у які табе заходзіць нельга. Вось там ад гэтага пакоя ключык маленькі». Натуральна, яна туды зайшла. Канец мы ведаем, і там усё завяршылася хэпі-эндам.

Дык вось, аднаго разу, на світанку маёй дызайнерскай практыкі, я рабіў дом і вельмі моцна стаміўся. Мы здымалі гэты аб'ект з фатографам, і я сказаў яму не фатаграфаць адзін з пакояў. А фатаграфаваць яго нельга было з адной простай прычыны: Міша стаміўся, выдыхся, махнуў рукой і не дапрацаваў. Тады я і ўспомніў гэтую казку. А калі я паглядзеў на фоткі, то падумаў: эх, Міша, яшчэ б крыху даціснуў, узяў бы сябе ў рукі –і быў бы плюс адзін добры дызайн яшчэ і гэтага пакоя. Я злавіў сябе на тым, што праявіў непрафесіяналізм. І зараз я пра гэты выпадак вельмі добра памятаю. Які б я ні быў змучаны, я ўспамінаю пра «пакой Сіняй барады» і даводжу дызайн на 100%.

 

Фота прадастаўленыя героем матэрыялу