Мядзведжы кінамарафон

Фестываль класа «А»

На мінулых выходных кінаманы ў апошні раз напружыліся і выдыхнулі: 67-ы Берлінскі кінафестываль размеркаваў усе свае ўзнагароды. Цяпер яшчэ пару месяцаў (пакуль у свае правы не ўступіць Канскі кінафэст) можна ўспамінаць убачанае, абмяркоўваць чужыя рэцэнзіі на стужкі або да хрыпаты спрачацца аб рашэннях журы.

Берлінале – каляндарна першы з еўрапейскай трыяды фестываляў класа «А»: Канскі праходзіць у траўні, Венецыянскі – у верасні. Хочаш не хочаш, але гэтыя фэсты сваім адборам вызначаюць, што мы будзем наступны год глядзець, абмяркоўваць і прывозіць у мясцовыя кінатэатры. Яны – першы эшалон адборшчыкаў, які ўвесь год скаўціць самыя вострыя, пранізлівыя і шчырыя фільмы па ўсіх рэгіёнах планеты.

На Берлінале, канешне, па камфортнае кіно ісці не прыходзіцца. Ён адкрыта называе сябе палітычным кінафестывалем. Прычым наўрад ці можна прыдумаць гэтаму азначэнню больш пазітыўны кантэкст. У яго ўвазе – чалавек і праблемы грамадства: ці будзе гэта расізм, міграцыйны крызіс, адзінота або ціск патрыярхату як на жанчын, так і на мужчын. Фестываль прымае і разумее чалавека ва ўсіх яго праявах. Сапраўды, гэтак жа, як і горад, на пляцоўцы якога адбываецца дзеянне.

«Каля 11 еўра – і вось ты ўжо глядзіш прэм’еру фільма Акі Каўрысмякі адным з першых»

Вось мы глядзім гісторыю гей-круізу ў фільме «Лодка шчасця», дзе дарослым мужчынам нарэшце не трэба падладжвацца пад міфічную норму, вось «Дом у палях» – аповед пра суворае патрыярхальнае грамадства ў мараканскіх гарах, вось «Кентаўр» – кіргізскі фільм пра адносіны людзей адно да аднаго і да прыроды, а вось транссэксуал Марына Відал змагаецца за сваё права любіць у фільме «Фантастычная жанчына». Пераможцам сярод гэтай пышнасці стаў майстарпіс «Пра цела і душы» – павольны фільм пра сацыяпатаў са стажам, якія бачаць адзін і той жа сон і шукаюць шляхі адно да аднаго ў зусім не рамантычных дэкарацыях жывёльнай бойні.

Фэст не абмежаваны не толькі тэмай, але і геаграфіяй. Таму, акрамя гучных фільмаў асноўнага конкурсу, ісці варта на праграмы экзатычных дакументальных і гульнявых фільмаў з краін, пра якія мы не чуем у навінах.

Для гурманаў фестываль рыхтуе раскошныя рэтраспектыўныя паказы, сярод якіх часта можна сустрэць рэдкія адноўленыя стужкі або паглядзець фільм з плёнкі 35 міліметраў.

Берлінскі кінаагляд – самы дэмакратычны ў класе «А». У адрозненне ад Кан, дзе ў чэргах тоўпяцца выключна акрэдытаваныя людзі кіно, на паказы Берлінале можа трапіць любы жадаючы. Каля 11 еўра – і вось ты ўжо глядзіш прэм’еру фільма Акі Каўрысмякі адным з першых. Праўда, за квіткамі лепш спяшацца.

Лайфхак для студэнтаў: калі ты вучыся на спецыяльнасцях, так ці інакш звязаных з кіно, адзін раз падчас вучобы ты можаш атрымаць фестывальны бэйдж і хадзіць на паказы бясплатна.

Па гарачых слядах

Як складзецца для цябе фестываль, цалкам залежыць ад таго, з якой мэтай і акрэдытацыяй ты едзеш. Днём прэса запаўняе велічны Berlinale Palast (у дзявоцтве – Тэатр на Патсдамскай плошчы) з прэс-паказамі асноўнага конкурсу, з якіх першай даносіцца інфа да чытачоў, ці правільны выбар зрабіў Верхувен на чале журы асноўнага конкурсу. Вечарам чырвоная дарожка і натоўп фанатаў вакол яе сустракаюць калегію журы, Рычарда Гіра і Уэса Андэрсана. Фестывальныя адборшчыкі і баеры перамяшчаюцца паміж шматлюднымі прэм’ерамі і паўпустымі заламі кінарынку ў пошуках жамчужын для свайго пракату.

Прадказаць, хто апынецца з табой на суседнім крэсле, папросту нерэальна. Гэта можа быць сівавалосы мужчына, які працуе ў кіно даўжэй, чым ты жывеш, малады турэцкі прадзюсар, які паспявае табе пераказаць вар’яцкі сюжэт свайго фільма, тайваньскі журналіст ці студэнтка з Амерыкі. Усіх іх аб’ядноўвае выключная кантузія ад кіно.

«Прадказаць, хто апынецца з табой на суседнім крэсле, папросту нерэальна»

Кожную пляцоўку фестывалю (а іх каля 40 па ўсім горадзе) лёгка пазнаць па чырвоных неонавых лямпах, развешаных паабапал. Пляцоўкай можа апынуцца тэатр Friedrichstadt-Palast амаль на 2 тысячы чалавек, а можа маленькая зала чалавек на 30 у падагнанай наўпрост пад Martin-Gropius-Bau фуры. Адзін з паказаў адбываўся ў будынку Парламента, да якога мы прабіраліся, чакаючы пачуць што-небудзь накшталт «What the fuck are you doing here?» Цяжка ўявіць, што на нашай плошчы Незалежнасці можна паказваць кіно.

Паралельна з гэтым праходзіць інкубатар для маладых і перспектыўных Berlinale Talents. Праекты 250 рэжысёраў з 71 краіны былі адабраныя для ўдзелу ў праграме. Іх аўтары – маладыя прадзюсары і рэжысёры – праходзяць праз серыю майстар-класаў. Тэма гэтага года – «Courage against all odds». Таму ўсе, пачынаючы з членаў журы Мэгі Джыленхол і Пола Верхувена і заканчваючы зоркай індзі-кіно Анай Лілі Амірпур, расказвалі пра рызыкі, на якія яны ішлі ў кінаіндустрыі, і суровую ўнутраную кухню кінематографа. А рэкламныя постары секцыі мільгацелі іранічнымі пытаннямі, якія гэтыя андэрдогі чуюць кожны дзень у сваім жыцці. «Why do not you get a real job?»

Увесь тыдзень быў падобны да дня сурка. На чацвёрты дзень перастаеш адрозніваць, што было ўчора, а што – тры дні таму. А фільмы ўспрымаеш выключна ў кантэксце адзін аднаго. На сон застаецца па некалькі гадзін. Пад лозунгам «Прыдуркаватасць і адвага!» мы лётаем з аднаго канца горада ў іншы на сеансы а 9:00 і ў 22:30, абедаем на хаду і забіваем на вечарынкі, таму што ўжо too much. Акрэдытацыйны бэйдж прырастае да шыі настолькі, што я ўжо тры дні дома, а рука машынальна цягнецца ўзяць яго з сабой. Берлінале – гэта кінамарафон ва ўсіх сэнсах. Але спыніцца рашуча немагчыма.