Як знайсці свае карані?

Хтосьці вывучае ўласную гісторыю затым, каб праліць святло на цёмныя плямы сваёй біяграфіі, хтосьці спадзяецца знайсці зніклых сваякоў, а хтосьці займаецца генеалогіяй, каб выявіць шляхецкія карані, – падстаў для вывучэння ўласных каранёў вельмі і вельмі шмат.

У працэсе раскрываюцца факты, звязаныя не толькі з гісторыяй сям'і асобна ўзятага чалавека, але і з гісторыяй цэлай краіны – пасля паглыблення ў тэму шукальнік(-ца) інакш глядзіць на гістарычныя падзеі.

Для пачатку апытай крэўных сваякоў і складзі на кожнага з іх метрычную анкету.

Апытваючы кожнага члена сваёй сям'і, пастарайся запоўніць максімальную колькасць графаў анкеты. Пачынаць трэба з бацькоў, затым пераходзіць да бабуль і дзядуль, а пасля брацца за астатніх крэўных сваякоў.

Памятай пра тое, што вусныя гісторыі – гэта вельмі важная інфармацыя. Апытвай сваіх родных, здабывай як мага больш талковых звестак: пытай пра даты нараджэння і смерці сваіх продкаў, іх імёны і прозвішчы, месцы працы і пражывання.

Не саромейся задаваць наіўныя пытанні – дадзеныя пра любімае ўбранне тваёй прабабулі або гісторыі пра любоўныя прыгоды твайго прадзеда дапамогуць даведацца фрагменты вашай агульнай біяграфіі. І так, не забывай запісваць вусныя гісторыі на дыктафон!

Вывучай сямейны архіў. Збірай старыя фатаграфіі (асабліва каштоўнымі выявяцца падпісаныя асобнікі), дамавыя кнігі, лісты, пасведчанні аб шлюбах і разводах, нараджэнні і смерці. Не абдзяляй увагай старыя канверты, паштоўкі, квіткі і маркі – нягеглая паперка можа стаць важнай часткай тваёй гісторыі. Усе знойдзеныя дакументы лепш адсканаваць і сабраць у адной папцы – асцярожнасць не бывае залішняй.

Таксама не забывай структураваць атрыманую інфармацыю – складай табліцы ў Excel і Google Sheet, рабі нататкі ў тэлефоне, запісвай дадзеныя ў любімы нататнік – арганізуй усё такім чынам, каб знойдзеныя табой дадзеныя не адправіліся ў нябыт.

Помні, што патрэбныя дакументы могуць ляжаць не ў тваёй шафе, а на паддашку твайго лецішча, у пісьмовым стале твайго стрыечнага дзядзькі або ў найбліжэйшым ЗАГСе, – праверыць трэба.

З сабранай інфармацыяй можна падымаць больш сур'ёзныя дакументы, фатаграфіі і метрыкі – за гэтым трэба адпраўляцца ў архіў.

Калі ў тваіх продкаў няма каго-небудзь з роду Ягелонаў або Панятоўскіх, то пошукавы запыт у духу імя / прозвішча / імя па бацьку не дасць асаблівых вынікаў. Аднак ты можаш скарыстацца рознымі міжнароднымі сэрвісамі, створанымі для аднаўлення генеалагічнага дрэва.

Існуе мноства парталаў, якія дазваляюць знаходзіць сваякоў з дапамогай алічбаваных метрычных кніг, царкоўных запісаў, перапісаў насельніцтва і спісаў пахаванняў:

– скарыстайся сайтамі MyHeritage.com i Familyspace.ru – там ты зможаш стварыць сваё генеалагічнае дрэва, выбудаваць радавыя галіны і знайсці супадзенні з дрэвамі іншых карыстальнікаў;

– калі ў пачатку ХХ стагоддзя твае сваякі адправіліся на заробкі ў ЗША, паспрабуй адшукаць звесткі пра іх дзейнасць на Ancestry.com;

– на прасторах FamilySearch.org ты зможаш адшукаць звесткі з метрычных кніг, якія клапатлівыя мармоны вывудзілі з беларускіх цэркваў і касцёлаў;

– у Google Books таксама можна адшукаць сканы дакументаў, у якіх могуць згадвацца твае патэнцыйныя сваякі;

– інфармацыю аб ахвярах Халакоста ты зможаш адшукаць на сайце цэнтра Яд Вашэм;

– сайты obd-memorial.ru, pamyat-naroda.ru i podvignaroda.ru карысныя ў тым выпадку, калі хто-небудзь з тваіх сваякоў удзельнічаў у Другой сусветнай або Савецка-фінскай вайне;

– калі твае продкі былі рускімі, то каштоўную інфармацыю ты можаш адшукаць на сайце «Усерасійскага Генеалагічнага дрэва»;

– калі ж яны былі габрэямі – на дапамогу прыйдзе партал «Jewish gen»;

– продкаў з Польшчы можна адшукаць у архівах сэрвісу «Szukaj w Archiwach» або на сайце «Archiwum Zabużańskie»;

– аб ахвярах рэпрэсій ты зможаш даведацца ў базе дадзеных «Ахвяры палітычнага тэрору ў СССР», на сайце «Асабістая справа кожнага» і ў базе дадзеных праекта «Апошнi адрас»;

– патрэбная інфармацыя можа хавацца ў віртуальных нетрах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі.

Помні аб тым, што з-за пастаяннай транслітарацыі прозвішча тваіх продкаў магло змяніцца – спрабуй уводзіць розныя варыянты лацінкай, кірыліцай і беларускай лацінкай.

Трэба быць уважлівым(-ай) з датамі нараджэння – замест іх могуць быць запісаныя даты хрышчэння.

Таксама варта быць гатовым(-ай) да таго, што пошукі, праведзеныя на вышэйпералічаных сайтах, не дадуць вынікаў – менавіта ў такіх выпадках варта звяртацца ў архіў.

А які архіў мне выбраць? 

У Беларусі знайсці звесткі пра сваіх продкаў можна ў двух архіўных установах: у Нацыянальным гістарычным архіве Горадні і ў сталічным Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі.

Першы архіў утрымлівае дакументы па тэрыторыі Гарадзенскай губерні, другі – матэрыялы па тэрыторыі Віцебскай, Магілёўскай і Менскай губерняў, а таксама па Вілейскім і Дзісненскім паветах.

Усе патрэбныя дакументы сабраны – як трапіць у архіў? 

Для пачатку трэба напісаць заяву на імя дырэктара архіва – узор можна знайсці на сайце Нацыянальнага гістарычнага архіва.

Гэтая заява разглядаецца на працягу некалькіх дзён, пасля чаго перадаецца ў чытальную залу, куды трэба прыйсці з пашпартам і фатаграфіяй для афармлення чытацкага білета.

Паказвай чытацкі білет на ўваходзе ў залу і працуй у спакойнай абстаноўцы.

За працу ў архіве прыйдзецца плаціць?

 Не, працаваць у чытальнай зале ты можаш бясплатна, аднак за капіяванне матэрыялаў і заказную кансультацыю давядзецца аддаць сімвалічную суму.

У архіве горы рарытэтных дакументаў – з чаго мне пачаць свае пошукі?

Пазнаёмся з навукова-даведачным апаратам архіва – з ім ты не заблукаеш у гістарычным лабірынце і знойдзеш тыя фонды, у якіх могуць хавацца патрэбныя табе дакументы.

Калі знойдзеш патрэбны фонд, афармляй заказ на бланку, які табе выдадуць у чытальнай зале, з указаннем нумара фонду, вопісу і справы, – неабходныя дакументы табе даставяць на наступны дзень.

А дзесьці, акрамя Нацыянальнага архіва, можна знайсці падобныя дакументы?

Калі ў тваіх продкаў было крымінальнае мінулае, ты можаш даследаваць архівы КДБ – там можна атрымаць пратаколы допытаў і паглядзець матэрыялы спраў.

Як і ў выпадку з Нацыянальным архівам, тут прыйдзецца пісаць заяву – да таго ж зрабіць гэта можа толькі прамы(-ая) сваяк(-чка) таго, пра каго запытваецца інфармацыя, або яго/яе прадстаўнік па даверанасці.

Увага: адзін запыт у Камітэт дзяржаўнай бяспекі абыдзецца ў 26 BYN.

У мяне ёсць грошы, але зусім няма часу – хто зможа зрабіць за мяне ўсю працу па пошуках?

У тым жа Нацыянальным гістарычным архіве і яго філіяле ў Горадні пры перадаплаце ў 288 BYN архівісты адновяць адну галіну твайго сямейнага дрэва за суму да 1 440 BYN.

Па нормах генеалагічнае даследаванне доўжыцца не больш за 30 дзён – у выніку ты атрымаеш архіўную даведку ўстаноўленага ўзору, куды будуць уключаны вытрымкі з дакументаў, у якіх маюцца звесткі аб запытаных асобах і іх продкаў па мужчынскай лініі.

Таксама ты можаш звярнуцца ў праект VEHA, які правядзе інтэрв'ю з усімі членамі тваёй сям'і, запіша метрычныя дадзеныя ўсіх сваякоў і ператворыць знойдзеныя табой фатаграфіі ў друкаваную кнігу з гісторыямі твайго роду. Заплаціць за такую працу прыйдзецца як мінімум 1500 BYN.

Я сабраў(-ла) акіян інфармацыі – як мне стварыць генеалагічнае дрэва?

Існуе мноства рознакалібернымі сэрвісаў, у якіх можна візуалізаваць свой радавод – «Дрэва жыцця», «Family Tree Builder», «Geni», «GenoPro».

Са схематычным дрэвам можна звярнуцца да дызайнераў – яны створаць паўнавартасную карціну, годную самай раскошнай залы.