Што рабіць, калі цябе цапнула жывёліна?

Гэта асабліва небяспечнае інфекцыйнае захворванне, выкліканае вірусам шаленства Rabies virus; узнікае пасля ўкусу заражанай жывёліны.

Інкубацыйны перыяд (перыяд ад укусу да пачатку захворвання) цягнецца ад 10 дзён, а ў сярэднім складае 30–50, у рэдкіх выпадках – больш за год. Чым далей месца ўкусу ад галавы, тым большы інкубацыйны перыяд. Асаблівую небяспеку ўяўляюць укусы ў галаву і рукі. Даўжэй усяго інкубацыйны перыяд пры ўкусе нагі. Вылучаюць 3 стадыі хваробы, і калі пачалася першая, то час пісаць перадсмяротныя лісты: смяротнасць складае амаль 100 %. Але ёсць і некалькі пазітыўных прыкладаў праз эксперыментальны «Мілуоцкі пратакол».

Калі на цябе нясецца дзіўны сабака ці зграя звар’яцелых катоў, а побач ёсць турнік-арэлі-плот, то можаш паспрабаваць заскочыць на іх. Калі ж ты ў голым полі, то лепей не рабіць рэзкіх рухаў, а ўсё ж такі паспрабаваць захаваць спакой. Гэта вельмі складана, але сваім бегам у нікуды, крыкам ці агрэсіяй ты можаш зрабіць яшчэ горш. (Калі нясецца дзікі воўк, то маліся або прыкінься мёртвым).

Прашараныя сабакаводы і кінолагі кажуць, што нельга паварочвацца спіной і вішчаць – гэта яшчэ больш раздражняе жывёліну. Паспрабуй зрабіць выгляд, што падымаеш нешта з зямлі, каб запусціць у «крыўдніка», або гучна і ўпэўнена сказаць, каб адваліў, ці паклікаць на дапамогу. Але ў рэальнасці можа ахапіць такі страх, што забудзеш, як цябе зваць, не кажучы пра захады бяспекі. Таму паспрабуй не рухацца рэзка, глыбока дыхаць і не глядзець у вочы.

Добра, калі побач ёсць палка ці іншы сродак самаабароны – стукні сабаку, але цаляй у горла, нос ці патыліцу – гэта аглушыць жывёліну і дасць час, каб уцячы. Ніколі не бей па лбе, толькі больш раззлуеш.

Калі жывёліна паваліла цябе на зямлю, найперш перавярніся на жывот, падцягні ногі ды закрый вушы. Спрабуй не крычаць і не рухацца.

Едзеш на ровары і чуеш лай – спыніся і выкарыстоўвай свайго металічнага сябра як шчыт.

Калі ёсць магчымасць апрацаваць рану, то гэта трэба зрабіць як мага хутчэй. Добры дэзынфектар – гаспадарчае мыла: палівай месца пенай ад яго ці націрай ім (залежыць ад глыбіні раны) некалькі разоў, мінімум 5 хвілінаў. Калі пашчасціла менш – залівай у дзіркі перакіс вадароду. Апрацуй рану ёдам і перавяжы. Але да ўсіх апрацовак дай крыві трошку выцечы, каб з ёй выйшла і зараза.

Відавочна, што не трэба адкладаць звароту да доктара. Калі можаш рухацца сам, гоў у бальніцу хуткай дапамогі, у кабінет рабіёлага ў траўмапункце. Калі пакусалі моцна, адразу вызывай хуткую. Яшчэ раз: звяртайся ў медычную ўстанову як мага хутчэй. Цягам мінулага года за аказаннем антырабічнай дапамогі ў арганізацыі аховы здароўя Беларусі звярнуліся 21338 чалавек, у тым ліку 666 чалавек – з прычыны кантакту з хворымі на шаленства жывёлінамі, 15569 чалавекам былі прызначаныя лячэбна-прафілактычныя прышчэпкі супраць шаленства. За апошнія 10 гадоў у Беларусі зарэгістраваныя ўсяго 5 выпадкаў захворвання са смяротным вынікам, але чым чорт не жартуе.

Вось гэта чытай двойчы, бо не заўсёды можаш атрымаць тое, што патрэбна:

− Доктар мусіць агледзець рану і апрацаваць яе пры дапамозе рыфампіціну − сухога антыбіётыка супраць шаленства (ці чагосьці падобнага) і накласці павязкі, якія нельга здымаць і мачыць суткі;

− Табе, хутчэй за ўсё, выпішуць антыбіётык. Звяртаем увагу: у камерцыйных аптэках могуць папрасіць рэцэпт, таму патрабуй яго адразу або рыхтуйся пабегаць па горадзе;

− У цябе мусяць запытаць усё пра выпадак: хто, дзе, пры якіх абставінах укусіў. Калі гэта здарылася ў горадзе, ідзі ў міліцыю (калі жывёліна хатняя) або шукай яе самастойна (калі бяздомная). Далей скажам, навошта.

− Табе мусяць зрабіць прышчэпку ад слупняка, калі яе не ставілі ў апошнія пяць гадоў.

− Дактары мусяць прапанаваць вакцынацыю ад шаленства. Калі цябе ўкусіла дзікая лясная жывёліна, раім пагаджацца адразу – шанец захварэць вельмі і вельмі высокі. Калі гэта быў хатні гадаванец або сабака, якога ты нярэдка бачыў на раёне, – не спяшайся калоцца.

Вакцына супраць шаленства – няслабы ўдар па імунітэце. Калоцца давядзецца цягам 90 дзён, паводле раскладу. Сёння робяць усяго 6 уколаў у плячо, а не 40 у жывот як раней. У гэты час і шэсць месяцаў пасля нельга перагравацца, пераахалоджвацца, відавочна, немагчыма рэлаксаваць у саўне, лазні ды прымаць гарачую ванну, бухаць і стамляцца. Шалёны звер не жыве больш за 10 дзён пасля таго, як захварэў. Таму, калі маеш магчымасць паназіраць за ім, – рабі. За гэты тэрмін ты не паспееш памерці, але, магчыма, зможаш зберагчы арганізм ад лішняга стрэсу.

Калі цягам гэтага часу адшукаць жывёліну не ўдалося або яна загінула выпадкова, – вырашай сам, ці трэба распачынаць курс. Пракансультуйся з медычнаю ўстановай, даведайся пра колькасць выпадкаў шаленства ў тваёй вобласці. Зразумела, што калоцца трэба абавязкова, калі жывёліна загінула ад хваробы. Пачынай вакцынацыю не пазней за 10-ы (максімум 14-ы) дзень пасля ўкусу, за гэтым звяртайся ў траўмапункт. У іншым выпадку вылечыць цябе не паспеюць. Сэ ля ві.