Што такое NDA і чым табе пагражае яго парушэнне?

  NDA – гэта non-disclosure agreement, пагадненне аб невыдаванні. Гэта дакумент, які кампанія падпісвае альбо са сваімі ўласнымі супрацоўнікамі, альбо з іншымі, трэцімі асобамі, контрагентамі. Апошняе – афіцыйнае абазначэнне фізічнай ці юрыдычнай асобы, якая атрымлівае доступ да камерцыйнай інфармацыі кампаніі. На практыцы ўсё нашмат прасцей: у ролі контрагента, як правіла, выступае чалавек ці кампанія, што атрымліваюць камерцыйную прапанову (дэталі якой не варта надаваць агалосцы).

  Гэта Палажэнне аб камерцыйнай таямніцы. І яно складаецца ўнутры кампаніі. Калі Палажэнне вызначае спіс рэчаў, якія трапляюць пад паняцце «таямніцы», то NDA рэгулюе, да якіх з іх ты маеш доступ і якую менавіта частку не маеш права выдаваць.

Важна: NDA складаецца на падставе Палажэння (не наадварот), а пры заключэнні кантракту ты падпісваеш абодва дакументы.

  У Беларусі ўсё абапіраецца на адзін закон –  «Аб камерцыйнай таямніцы», які ўступіў у сілу ў канцы 2012 года. 

Хто і як вызначае змест гэтых дакументаў?

  Палажэнне аб камерцыйнай таямніцы складаецца на падставе адпаведнага закона. Пагадненне NDA – унутраная справа кампаніі. Калі Палажэнне строга рэгламентавана (пра гэта – крыху ніжэй), у NDA можа ўваходзіць абсалютна любая інфармацыя, захаванне якой можа здацца важнай працадаўцу.

  Артыкул 15 Закона «Аб камерцыйнай таямніцы» удакладняе, што наймальнік абавязаны:

– азнаёміць цябе са спісам звестак, да якіх ты маеш доступ;
– удакладніць, якія з іх – частка камерцыйнай таямніцы;
– забяспечыць табе ўмовы для іх захавання;
– расказаць, што табе пагражае за разгалашэнне таямніцы;
– вызначыць тэрмін дзеяння пагаднення.

  З прыемнага: пагадненне можа ўключаць у сябе фінансавы бонус, які супрацоўнік атрымае за захаванне таямніцы (Артыкул 17).

А што ўвогуле можа ўваходзіць у паняцце камерцыйнай таямніцы? А што дакладна да яе не адносіцца?

  Згодна з артыкулам 5 Закона «Аб камерцыйнай таямніцы», туды ўваходзяць звесткі, «валоданне якімі можа павялічваць прыбыткі і скарачаць выдаткі, а таксама захаваць цяперашняе становішча на рынку тавараў, паслуг або работ». Карацей кажучы, усё тое, што можа адбіцца на заробках кампаніі.

  Да камерцыйнай таямніцы не могуць адносіцца «дзяржаўныя таямніцы або аб'екты выключных правоў на інтэлектуальную ўласнасць, звесткі, зарэгістраваныя ў дзяржаўных рэгістрах юрасоб і прадпрымальнікаў і нерухомай маёмасці». Таксама пад выключэнне трапляюць падатковыя звесткі і ахоўныя законам тайны (банкаўскія, медычныя, падатковыя, адвакацкія).

  Наймальнік не мае права ўключаць у Палажэнне колькасць свайго штату, умовы працы і ўласныя запазычанасці па зарплаце. Сума зарплаты пры гэтым можа быць часткай камерцыйнай таямніцы. І даволі часта NDA просяць падпісаць менавіта  гэтай прычыны.

А нехта збоку ўсё ж такі можа атрымаць доступ да гэтых дадзеных?

  Так, калі гэта з нейкіх прычын зацікавіць судовыя або дзяржаўныя органы. За гэта адказвае Артыкул 11 усё таго ж закона. Доступ ажыццяўляецца па першым пісьмовым патрабаванні і вырабляецца на бязвыплатнай аснове.

  Пры гэтым супрацоўнікі, якія атрымалі доступ да таямніцы, абавязваюцца захоўваць яе ў далейшым, а органы, якія рэгулююць доступ, павінны зрабіць усё неабходнае для яе захавання (Артыкул 12).

А што з контрагентамі?

  З імі падпісваюць асобнае пагадненне на падставе Артыкула 14. Па сутнасці, правілы мала адрозніваюцца ад пагадненняў з работнікамі самой кампаніі.

З кім звычайна падпісваюць унутранае NDA?

  Кампанія мае права прапанаваць пагадненне любому супрацоўніку, хоць памочніку кухара ў сталоўцы. Чым вышэйшая пасада – тым большая адказнасць. Умоўна, калі прыбіральшчык (-ыца) пачуе важную таямніцу з размовы супрацоўнікаў і вынесе яе за межы офіса, то адказнасць будуць несці ў першую чаргу супрацоўнікі, з-за якіх адбылася ўцечка. 

  Ты можаш памятаць кейс з Wargaming, калі кампанія звольніла фітнэс-трэнера, які зрабіў сэлфі з «сумным Гаральдам». Яго прывезлі для здымак сакрэтнай рэкламы, якая перастала быць сакрэтнай з-за фота ў інстаграме. Падставай для звальнення стала якраз парушэнне NDA.

Колькі звычайна доўжыцца такая дамова? 

  Тэрміны дзеяння NDA і твайго працоўнага кантракту могуць сур'ёзна адрознівацца. Уважліва глядзі на даты на пагадненнях. Ты можаш ужо пару гадоў не працаваць у кампаніі, але гэта не азначае, што NDA перастае мець юрыдычную сілу (Артыкул 17).

Ці магу я адмовіцца ад падпісання NDA?

  У тэорыі так. Але на практыцы з табой наўрад ці захочуць супрацоўнічаць: калі чалавек не хоча распісацца ў гатоўнасці захоўваць камерцыйныя таямніцы кампаніі, яго наўрад ці можна лічыць надзейным. І гэта справядлівае сумненне.

Окей, я ўсё ж такі ляпнуў(-ла) лішняе і парушыў(-ла) NDA. Што са мной будзе?

  Варыянтаў шмат: ад штрафу да звальнення і судовага іска. Усе яны вызначаюцца ўнутры кампаніі і грунтуюцца на Главе 6 Закона «Аб камерцыйнай таямніцы». 

  Варыянт з судовым іскам рэдка ўжываецца на практыцы (прынамсі ў Беларусі). Кампаніі трэба не проста даказаць, што інфармацыя «выцекла» менавіта ад цябе, але і пацвердзіць свае матэрыяльныя і/або рэпутацыйныя страты. Часцяком выдаткі на юрыдычны працэс перавышаюць самі страты.

  Таму куды больш верагодныя сцэнары са штрафам або звальненнем. І калі першае абмяжуе твае опцыі ў любімым бары на бліжэйшы месяц, то другое можа наўпрост паўплываць на далейшае працаўладкаванне: замест станоўчай характарыстыкі атрымаеш на рукі рэферэнс пра ўласную ненадзейнасць.