Думкі Пафнуція

Як ты выступіў на «Народным альбоме»?

У мяне было адчуванне, што гэта беларускі Ману Чао з адкрытай, чыстай і светлай энергіяй. «Народны альбом» – сапраўдная беларуская музыка. Не этнічная народная, а стылізаваная. І нацыяналізм тут такі здаровы, які не выклікае адарвання. Усе стагналі: «Мы хочам яшчэ, мы хочам у тур паехаць з гэтым!» Гэта была жывая, выразная і класная музыка, якая не патрабуе рэкламы.

Увогуле энергія – гэта адзін з галоўных складнікаў, які прысутнічае ў паветры. Без энергіі не будзе ні фіга! Гэта тое, што я якраз бачу ў класічнай музыцы. У ёй закладзена энергіі больш, чым у любой іншай. Таму што яна была створана ў іншых умовах: без інфармацыйнай плыні, шуму. Людзі ж не чулі музыкі ані з якой крыніцы – не было гуказапісу. Усё светаўспрыманне чалавека ўнутры яго адбывалася. Усе гукі ўзнікалі ўнутры кампазітара. Зараз музыкі не могуць пазбавіцца ад знешніх гукаў, у любы момант могуць уключыць нешта. Раней гэта нараджалася само сабой. Уяві, якую сілу мела гэтая энергія. І якую сілу перадавала.

 

«Сутра подсолнуха», апроч тэмы, – канцэптуальны альбом і па форме. Кожная кампазіцыя – гэта дыялог паміж музыкай і паэтамі. Антоніа Мачада, Эдгар Алан По, Тумас Транстромер, Карл Сэндберг, Ален Гінзберг, Луіс Сернуда – раскажы болей пра задумку.

Калі ты адкрыты, у тваё ўспрыманне ўсё трапляе, кожнае слова нясе за сабой сэнс. На працягу 6-7 гадоў я ўвесь час думаў, як сумясціць слова і музыку. Доўгі час не разумеў паэзію, хоць і цяпер не разумею. Я купляў, спрабаваў, псіхаваў: «Ну чаму? Не разумею і ўсё!» Я не мог зрабіць выгляд, што разбіраюся. Вывучыць верш і сыпаць усюды – так. Але адчуваць…

«Момант прыдумвання або запісу адрозніваецца ад звычайнага жыцця. Ты ўваходзіш у пэўны стан, у якім пачынаеш нешта хутка рабіць: шукаць тэкст, яшчэ нешта. Гэта падобна да бойкі»

Тэксты прыйшлі неяк падчас запісу. У мяне былі вобразы, карцінкі… Палову альбома мы запісалі ўдваіх з ударнікам Ромам Цябутам за тры гадзіны. Ён граў адной рукой на клавішах, другой – на ўстаноўцы. Я стаяў на другім паверсе, чуў яго ў навушніках і чытаў. Мы не ведалі пачатку, канца, развіцця – нічога, лавілі адзін аднаго, адчувалі, а потым нічога не перапісвалі. Калі я пачуў, як атрымалася, узрадаваўся і кажу: «Давай так выпусцім!» Ён: «Ты што, звар'яцеў? Там жа лухта!» Потым Рома мяне пераканаў, што трэба неяк хоць палітру разнастаіць. У мяне ёсць такое: складзецца нешта ў галаве – і падаецца, што ў іншых гэтак жа склалася і не патрабуе ніякай дапрацоўкі.

Ты кажаш, што стаяў на другім паверсе. Калі слухаю альбом, дакладна маю адчуванне вежы, у якой уяўляецца нябачная цёмная фігура.

Шмат слаёў там. Момант прыдумвання або запісу адрозніваецца ад звычайнага жыцця. Ты ўваходзіш у пэўны стан, у якім пачынаеш нешта хутка рабіць: шукаць тэкст, яшчэ нешта. Гэта падобна да бойкі. У бойцы час праходзіць па-іншаму. Тое, што цягнецца, – збоку адбываецца за секунды. Ты бачыш усе палёты рук, ног, кожную дэталь. Тое ж самае і ў творчасці: паскарэнне цябе, а ўсё астатняе, наадварот, замірае. У такім стане ты можаш выхопліваць многія рэчы і адчуваць іх. Потым гэта перадаецца. Калі не перадаецца, то для мяне гэта бессэнсоўна. Кожны раз, калі людзі кажуць пра шматслойнасць, я радуюся, што гэта нездарма і ніхто не скажа: «Пафнуцій-шмуцій».

Пра што тэкст «Званы» Эдгара По, я паглядзеў, калі мы ўжо запісаліся. Аказалася, што на гэты верш Рахманінаў напісаў аднайменную кантату. А я памятаю, што слухаў яе яшчэ ў музвучылішчы. Паставіў кружэлку – і цалкам праспаў. У маладосці для мяне гэта было паказчыкам добрай музыкі. Я засынаў толькі пад добрую музыку: увесь час і ўсюды, нават на канцэртах. Чым лепей была музыка, тым мацней быў мой сон.

Музыка «Сутры сланечніку» – загалоўнай тэмы альбома – адсылае да творчасці амерыканскага джазмэна Sun Ra. Я тады слухаў яго запіс аркестра перад рэпетыцыяй у Оперным тэатры. А таксама Beastie Boys з Вівальдзі. Нават спазніўся тады. Гэтыя тры выканаўцы нарадзілі мне настрой для гэтай кампазіцыі. Я прыйшоў да сваіх музыкаў, не змог растлумачыць на словах, але яны адчулі і зрабілі.

На альбоме ёсць трэк Deadman, ці ёсць тут адсылка да фільма Джармуша?

Так, тут канкрэтная адсылка. Гэта адзін з маіх любімых фільмаў. Раней ён быў для мяне маркерам, я чапляўся з ім да ўсіх: «А ты “Мерцвяка” ведаеш? У цябе ёсць тытунь?» Праз дзесяць гадоў я пераглядаў яго і зразумеў, наколькі ён у маладосці на мяне паўплываў. Канкрэтна гэты фільм, канкрэтна гэтыя вобразы.

Мы, дарэчы, запісалі яго з аднаго дубля. Навошта перапісваць, калупацца ў носе, калі сопляў няма. Там, дзе трэба, мы калупаемся, а дзе не трэба – навошта? Каб знайсці скарб, можна выкапаць вялікую яму, але калі там не ляжыць куфэрак са скарбам, то, колькі б ты ні капаў, не выкапаеш яго. Таму трэба капаць там, дзе ёсць. Гэтак з многімі рэчамі, з мастацтвам у тым ліку.

Ты 14 гадоў, з 1996-га па 2010-ы, удзельнічаў у «Ляписе Трубецком». Як было сыходзіць з гурта на піку ягонай папулярнасці?

Так, пік якраз пачынаўся. Я не хацеў тады называць прычыну, ды і канкрэтнай прычыны, уласна, не было. Я пражыў пэўны час з вельмі крутымі людзьмі – гэта ўвесь гурт – і атрымаў вопыт, які не атрымае ўжо ніхто. Але я адчуваў, што больш не магу. Фізічна не магу. Час прайшоў, мне цяпер прасцей гэта сфармуляваць. Раней я наогул на гэтае пытанне б не адказваў. Сёння я спакойна да гэтага стаўлюся, як да аднаго з этапаў майго жыцця. У мяне цяпер хлеў руйнуецца і стаіць выбар: альбо яго разбурыць і зноўку пачаць будаваць, альбо паспрабаваць выратаваць. Але я разумею, што ён усё роўна разбурыцца. А разбурыўшы, я магу выбудаваць выдатны прыгожы хлеў, які мне патрэбны.