«Атрымаўся win-win»: беларускія муралы – у грузінскіх дварах

 

Як стартавала гэтая гісторыя

– Я пераехала ў Грузію ў пачатку 2022 года, і мне хацелася знаёміцца з мясцовымі жыхарамі, інтэгравацца ў культуру, належаць гэтаму месцу. Не хацелася быць такім digital nomad, які жыве ў сваім свеціку і яму, па сутнасці, не важна, дзе быць: тая ж трэнажорка і кавярня. Мне хацелася існаваць крыху па-іншаму, таму я прыдумала гэты праект. У Грузіі ў мяне былі пара знаёмых мастакоў, а ў іх – іх знаёмыя, і вось мы вырашылі нешта зрабіць разам.

 

«Не хацелася быць такім digital nomad, які жыве ў сваім свеціку і яму, па сутнасці, не важна, дзе быць»

 

– То-бок Art Yard вырас з кола знаёмых?

– Так, але яшчэ я зрабіла такі «open call» – проста напісала, што ёсць ідэя, прыходзьце, хто хоча. Прыйшло шмат людзей, але, паколькі не было нічога, акрамя ідэі, іх трэба было арганізоўваць. Людзі не заўсёды даюць рады ў самаарганізацыі, таму частка сышла, але нехта далучыўся. Напрыклад, Вераніка, якая ў праекце займаецца відэа, так з намі і засталася. І Lev Yakov прыйшоў на сустрэчу, а потым намаляваў мурал.

Цяпер у камандзе сем чалавек: ёсць мастакі з мінулага сезона – Вадзік Фін, які будзе працаваць з праектам як тэхнічны дырэктар, займацца цалкам фарбай, сценамі, і Грыс Лугард, які дапамагае з кантактамі і мерчам у сваёй шаўкаграфіі; ёсць Вольга – дызайнерка; Алёна Гілеўская, якая займаецца PR, нашым іміджам, цалкам сацсеткамі і дапамагае мне са сценамі; Вераніка дапамагае з відэакантэнтам; Гіёма – з фотакантэнтам, ён жа перакладае нам на грузінскую некаторыя рэчы і дапамагае дамаўляцца. Неўзабаве пачнуць маляваць новыя рабяты, агулам атрымаецца чалавек дванаццаць.

 

 

Пра тое, як будаваць кам’юніці вакол мастацтва

– У самым пачатку вы зладзілі нэтворкінг. Які быў плён?

– Я паклікала рабят, мы пазнаёміліся, сталі думаць, што б зрабіць у фармаце плэйсмэйкінгу. Усё пачалося спантанна, не было грошай, а была толькі ідэя – і трэба было вельмі падсілкоўваць усіх энергіяй.

Потым мы знайшлі месца ў раёне Сабуртала. Мяне пазнаёмілі з грузінам Тазо, у яго якраз быў дворык. Мясцовыя самі пачалі яго акультурваць: пасадзілі плюшч на сцены, паставілі лавачкі і хацелі намаляваць муралы, шукалі мастакоў. Мы зрабілі ім тры муралы ўнутры двара і адзін – звонку, з вуліцы. Яны нават аплацілі фарбу і мінімальна заплацілі мастакам. Атрымаўся такі win-win: рабяты намалявалі тое, што хацелі, а жыхары ўзгаднілі муралы і ў выніку засталіся радыя. Мяркую, удачная гісторыя, як на першы раз.

Пасля першай спробы рабяты былі зараджаныя. Мы знайшлі фінансаванне, усё лепей распланавалі і падышлі да праекта болей стратэгічна. У нас шмат планаў на будучыню.

Тут ёсць два вельмі крутыя фестывалі, з адным з іх – Niko Movement – мы нядрэнна дачыняемся. Сандра, яго каардынатар, крыху нам дапамагае са сценамі. Пры гэтым іх фармат – вялікія муралы. У нас не так, мы не робім вялізныя працы ў дваццаць паверхаў. Наш варыянт – невялікія аб'екты, магчыма, незаўважныя на першы погляд, і больш актыўнае ўзаемадзеянне з горадам. Таму праект і называецца Art Yard – як панадворак, які ўсіх бы аб'ядноўваў. Муралы мы хочам спалучаць агульнай гісторыяй кшалту квізаў, квэстаў, рабіць больш сацыяльныя варушнякі.

У гэтым сезоне ў нас фармуецца больш дакладнае бачанне, куды мы рухаемся, чаго хочам і як сябе пазіцыянуем. Да нас можна далучыцца, і мы гатовыя падтрымліваць ідэі. Адзін украінскі мастак прыйшоў да нас і сказаў, што хоча зрабіць для якога-небудзь дзіцячага дома стрыт-арт, унутры памяшкання ўзаемадзейнічаць з дзеткамі, можа, майстар-клас зладзіць, каб яны таксама малявалі. Ідэя падалася нам класнай, і мы знайшлі дзіцячы дом, дзе жывуць дзеці з асаблівасцямі развіцця. Будзем для іх нешта рабіць, хутчэй за ўсё, у верасні.

Мне падабаецца, што не проста я задаю нейкую траекторыю развіцця праекта і мы па ёй рушым, – рабяты самі прапануюць, і мы ідзём разам па агульнай траекторыі.

 

«Муралы мы хочам спалучаць агульнай гісторыяй кшалту квізаў, квэстаў»

 

– А чаму вырашылі будаваць кам’юніці менавіта вакол стрыт-арту?

– Ідэя была ў тым, каб знайсці агульнае паміж намі і мясцовымі жыхарамі. А стрыт-арт – гэта ж сацыяльнае мастацтва, да якога мае доступ кожны, хто жыве ў горадзе. Рабіць нешта сумеснае для двара, вуліцы, раёна – гэта тое, што можа класна мэтчыць нас і дапамагаць знайсці агульную мову. Да таго ж гэта можа быць іміджавая гісторыя для беларусак і беларусаў. Грузіны небагата пра нас ведаюць, а мы не вельмі шмат ведалі пра іх, пакуль не прыехалі сюды жыць. На гэтую тэму мы нядаўна размаўлялі з грузінамі. Вырашылі, што ўсё роўна пра краіну табе расказваюць людзі, якіх ты ведаеш асабіста. То-бок чым больш яны будуць знаёміцца з намі, тым лепшым будзе наш імідж. 

 

«Рабіць нешта сумеснае для двара – гэта тое, што можа класна мэтчыць нас і дапамагаць знайсці агульную мову»

 

Увогуле, я даўно хацела папрацаваць са стрыт-артам, а Грузія – добрае месца, тут гэтая сфера развітая. Таму сёлета мы зрабілі тэматычны open call – пра нешта агульнае паміж Грузіяй і Беларуссю. Збольшага беларусы малююць пра Грузію, і цікава, як мастакі ўспрынялі тэму. Мы спрабуем знайсці пункты судотыку і падсвятліць іх, каб такім чынам наблізіць нас адно да аднаго.

– Распавядзі пра бясплатны анлайн-курс па муралах, які вы запусцілі нядаўна. 

– Гэта анлайн-курс для беларусаў і беларусак, якія жывуць у Беларусі і за яе межамі, але частка рабят – з Грузіі. Гэта таксама пра кам'юніці. У нас ёсць тыя, хто цяпер у Беларусі і хоча намаляваць мурал у сваім раёне. У Польшчы некалькі рабят, нехта ў Літве. Хочацца, каб яны таксама паміж сабой калабаравалі, пасля атрымання ведаў нешта стваралі. То-бок гэта такая магчымасць знайсці пункт уваходу ў стрыт-арт. Для рабят, якія займаліся творчасцю, але на сценах не малявалі, гэта і пра знаёмствы з мастакамі, магчымасць паказаць ім свае працы, папрасіць кансультацыю.

 

 

Пра плэйсмэйкінг і мясцовых жыхароў

– Стрыт-арт ужо дапамагае наладжваць кантакт з мясцовымі?

– Мне здаецца, так. Прынамсі, я так бачу, дачыняючыся з імі. Рабяты малююць і камунікуюць з мясцовымі. Людзі падыходзяць і пытаюцца: «А што вы? А хто вы? А што малюеце? А навошта?» Плюс сёлета ў нас будзе калабарацыя з грузінскімі мастачкамі.

– Як вы знайшліся?

– Спачатку адна мастачка сама напісала. Мы зрабілі Facebook па-грузінску і запусцілі таргетаваную рэкламу ў сацсетках. Па рэкламе яна нас, напэўна, і знайшла, а потым напісала пад адным з пастоў з анонсам лекцыі Вадзіка Фіна.

Мы паглядзелі яе працы, яна малюе на фемінісцкія тэмы. У яе быў праект пра жанчын з розных краін, і сярод малюнкаў аказалася выява Святланы Алексіевіч. Мы напісалі ёй, што нам было б цікава з ёй паразмаўляць, сумесна намаляваць праект. Яна адказала: «Класна, буду рада». Неяк натуральна гэта адбываецца. Мы адмыслова не шукаем нікога, нам бы ўправіцца з тым, што ёсць. 

Яшчэ ў нас ёсць міні-каманда мастакоў, у іх ліку – мастак-беларус і мастачка-грузінка, муж і жонка. Яны малююць больш у Польшчы, але прыедуць, каб адмаляваць працу ў Грузіі.

Проста трэба камунікаваць, распавядаць пра праект – і ўсё неяк здараецца. Мой малады чалавек – Гіёма – грузін, ён дапамагае са зносінамі: лісты піша, тэлефануе. Заўсёды лепш, калі ёсць магчымасць спрасціць камунікацыю. Але настроіць міжкультурны дыялог усё роўна складана. Вялікае пытанне – як зрабіць так, каб людзі ўзаемадзейнічалі самі.

– Калі кажуць, што Art Yard – гэта пра плэйсмэйкінг, што маецца на ўвазе? 

– Плэйсмэйкінг – стварэнне месцаў, якія прыцягваюць да сябе іншыя варушнякі. Умоўна: мы малюем сцяну – а потым тамака з'яўляецца кавярня, лавачка і гэтак далей. Пакуль што я б не сказала, што мы робім нейкі вялікі плэйсмэйкінг. Але летась у нас быў кейс дворыка ў Сабуртала, дзе мы хацелі зрабіць завершаную гісторыю – месца, дзе можна нешта яшчэ зрабіць. Ён так і функцыянуе, яго самі грузіны ўжо дараблялі.

Мы намагаемся не выбіраць месцы, дзе ўжо нешта адбываецца. Можна, вядома, зайсці ў кавярню і сказаць: «Давайце мы намалюем вам тут мурал», але такой дарожкай ісці не вельмі хочацца. Нам прышпільней браць месцы, дзе цяпер нічога няма, маляваць, а потым там будзе нешта з'яўляцца.

 

 

Пра планы на восень і далей

– На бліжэйшую адмалёўку муралаў у верасні набор вы ўжо закрылі. Падзелішся, чаго чакаць?

– Запланавана мінімум 6 муралаў. Мне б хацелася 8, але гэта залежыць ад кошту кожнай працы. Магчыма, у кагосьці будзе менш колераў, у кагосьці будзе не такая буйная праца, таму не патрэбны будуць будаўнічыя рыштаванні, хопіць лесвіцы – гэта адразу зробіць мурал таннейшым. Я спадзяюся, што атрымаецца паперакідваць грошы, паэканоміць недзе і зрабіць большую колькасць. Але мінімум – 6. 

Маляваць будуць Вадзік Фін і Грыс Лугард з мінулага сезона, мастачка Каця з псеўданімам kotplot, гурт Wow Wall Studio з рознымі мастакамі ў складзе: грузінскімі, польскімі, беларускімі. Будуць і пакуль незнаёмыя рабяты. 

 

«Мы даведаліся, што ёсць эка-фарба, якая чысціць паветра»

 

У наступным годзе я б хацела зрабіць open call на эка-тэматыку. Магчыма, стварыць муралы з выкарыстаннем смецця. Ці, напрыклад, мы даведаліся, што ёсць эка-фарба, якая чысціць паветра! Так загарэліся ідэяй зрабіць з ёй мурал, што вырашылі яе знайсці. Думаю, гэта было б класна, улічваючы, што ў Грузіі тэма экалогіі пакуль не такая папулярная.

Яшчэ адзін мой грандыёзны план – зрабіць міні-рэзідэнцыю. Паклікаць беларускіх і грузінскіх мастакоў на тыдзень ці 10 дзён творчых лабараторый, дзе мы будзем маляваць, абменьвацца досведам, праводзіць майстар-класы. 

Сандра прапанаваў нам калабарацыю з іх фестывалем Niko Movement. Хочам арганізаваць абмен з Еўропай: два беларускія і два грузінскія мастакі маглі б паехаць у еўрапейскія краіны і там адмаляваць вялікія муралы, а еўрапейскія мастакі прыехалі б маляваць у Грузію. Зрабіць такі праект вельмі крута. Вялізарныя муралы – пакуль не зусім наш маштаб, але ў цэлым – чаму не.

 

Фота: Гіема