34mag

Брудна, шумна, дзіка!

04.11.2016
Аўтар: 34mag
7629

Напярэдадні сённяшняга канцэрта лідар панк-гурта «Правакацыя» Альгерд Бахарэвіч распавёў пра залатыя дзевяностыя, сваё стаўленне да сучаснай альтэрнатыўнай музыкі Беларусі і тое, як скакаў са сцэны галавой уніз – у невядомае.

– Што для вас асабіста значыць гэты канцэрт?

– Для мяне асабіста гэта вельмі важны крок. Бо гэтым канцэртам я проста адным махам знішчаю ўсю сваю рэпутацыю сур’ёзнага пісьменніка, аўтара пятнаццаці кніг, лаўрэата літаратурных прэмій. Мне заўсёды было важна рабіць тое, чаго ад мяне не чакаюць. І гэты канцэрт «Правакацыі» і ёсць магчымасць зрабіць гэтае нечаканае. І я страшэнна рады, бо я бачу, што ўсё яшчэ гэта магу, нягледзячы на свой узрост. Усе гэтыя літаратурныя інтрыгі, чуткі, плёткі, іерархіі – ты ў іх хоцькі-няхоцькі ўпісваешся альбо цябе ўпісваюць. Таму наш канцэрт – вызваленне ад несвабоды. І я цудоўна разумею, што рызыкую: пасля гэтага шматлікія з тых, хто лічыў мяне сур’ёзным і важным чалавекам, беларускім пісьменнікам, ад мяне адвернуцца, скажуць: «Што за клаўнада!» Але часам трэба пабыць клоўнам, каб адчуць сябе свабодным.

– Чаго чакаць ад канцэрта? Што там будзе адбывацца?

– Гэта будзе вельмі дзікая музыка, такой цяпер не грае ніхто, бо мы граем вельмі шумна, мы граем вельмі брудна. Цяпер лічыцца, што трэба граць чысценька, імкнуцца да якасці. Тым больш што новая тэхніка, якой у 90-я не было, дазваляе гэта ўсё рабіць. Я не ўмею спяваць, таму ўсё будзе вельмі непрыстойна. Але музыкі ў мяне цудоўныя. Карацей, гэта будзе брудна, шумна і дзіка!

– Клуб «Графіці» быў абраны адмыслова?

– Не, проста так, наўздагад. Нам сказалі, што з імі даволі проста дамовіцца наконт канцэрта, бо гэта вельмі дэмакратычнае месца. Я туды неяк сунуўся, мне сказалі: «Так, не пытанне, калі ласка». Усё гэта страшэнна дзіўна, бо адначасова мяне запрасілі ў журы фестывалю «Лістапад». І я ў пятніцу буду спачатку па чырвоных фестывальных дарожках хадзіць, а пасля адразу сядаю ў машыну і еду ў «Графіці» граць панк. Беларусь – унікальная краіна.

– Але калі б можна было выбіраць, што зрабілася б ідэальнай пляцоўкай для «Правакацыі»?

– Ідэальна гэта мусіў быць такі задымлены клуб, у якім можна было б паліць, дзе сцэна ўсё ж такі на нейкім узвышэнні знаходзіцца. Люблю ўзвышэнні. У «Графіці» я быў некалькі разоў – усё ж такі мы занадта дзікія для гэтага клуба. Знаёмыя нас папярэдзілі, што мы для «Графіці» надта нефарматныя. Там людзі прыходзяць, за столікам сядзяць, адпачываюць, а мы ім усё заглушым.

– Якую публіку вы чакаеце?

– Натуральна, напалову гэта будуць нейкія знаёмыя з 90-х, якія вельмі ўзрадаваліся, што мы вырашылі аднавіць каманду. Сярод іх будуць некаторыя культавыя асобы, такія як Лёха Чыканас – я граў з ім пэўны час на басе ў гурце «Лос Чыканас». І ён у нас у «Правакацыі» граў некалькі разоў, яшчэ ў той перыяд, калі мы граць не ўмелі. Або Фёдар Жывалеўскі з гурта «Голая манашка». Таксама будуць людзі, якія нас слухалі і праз інтэрнэт даведаліся, што мы вырашылі на адзін вечар сабрацца. Што мяне здзівіла: здавалася, што ў 90-я нашая музыка нікому асабліва і не патрэбная была, пакуль мы не распаліся ў 2001 годзе. І мы не заўсёды самі ведалі, ці гэта патрэбна каму, ці не. Але ўсе мы былі маладыя. У пэўным узросце ты робіш выбар, чым будзеш займацца. Усё ж такі, калі ў цябе сям’я, трэба будаваць дом, здаваць на правы, садзіць дрэва і гадаваць сына. Такі лад жыцця мала стасуецца з музыкай. Бо гэта вельмі руйнавальная музыка, у тым ліку і самаруйнавальная, і я думаю, што мы ў свой час проста не вытрымалі гэтай яе жудаснай сілы. Што да мяне, шаснаццаць гадоў таму я зразумеў, што для мяне самае цікавае – літаратура. Таксама дужа небяспечны занятак.

– То-бок вы лічыце, што ў 90-я пакаленне маладых было больш схільным да самаруйнавання, да пошукаў межаў, чым сённяшняя моладзь?

– Абсалютна. Тады ўсе шукалі свае межы, дзе яны сканчаюцца, з дапамогай розных сродкаў. Але я вельмі рады, што не падсеў на наркотыкі, ні на лёгкія, ні на цяжкія. Усё скончылася такой лёгкай формай алкагалізму. Сёння моладзь падсаджваецца на гэта ўсё, але без ніякага імпэту. Гэта значыць, што наркотыкі нічога не вырашаюць, не ў іх справа. Дзевяностыя былі часам свабоды, свабоды пошуку межаў таксама. І наогул, адна з прычынаў таго, чаму мы ўсё ж такі ў пятніцу гэта зробім, гэта тое, што нас дастала глядзець на гэтыя цяперашнія маладыя гурты, якія мы бачым і чуем. Гэта ўсё вельмі нецікава і вяла, вельмі несвабодна. Усе шукаюць, як бы сябе падаражэй прадаць, шукаюць нейкага ідэалу гуку, модных вобразаў, таннай славы. Смешна: яны звяртаюць асноўную ўвагу на тое, наколькі якасна яны граюць. У 90-я такога не было. Галоўнай была энергетыка, энергетыка і пошук межаў. Аднойчы я на адным з канцэртаў, па-мойму, у «Ракеце» ці ў нейкім клубе, вырашыў кінуцца галавой уніз са сцэны. Я думаў, што людзі мяне зловяць, але беларуская публіка ветліва расступілася, і я проста грымнуўся галавой аб падлогу.

– Так і распаўся гурт?

– Не, гэта мяне зусім не спыніла. Магчыма, гэта зрабіла мяне яшчэ больш творчым чалавекам. Да распаду заставалася яшчэ некалькі гадоў.

– Хто хадзіў на вашыя канцэрты ў тыя часы? Якая гэта была публіка?

– Я думаю, што тады культурная прастора была значна больш вузкая. Гэта цяпер у Менску адбываецца так шмат імпрэзаў, канцэртаў, выставаў адначасова. Тады, калі быў нейкі канцэрт, усе ішлі на канцэрт, калі нейкая літаратурная імпрэза, то ўсе ішлі туды. Людзям не было асабліва куды хадзіць, з чаго выбіраць.

«Я цудоўна разумею, што рызыкую: пасля гэтага шматлікія з тых, хто лічыў мяне сур’ёзным і важным чалавекам, беларускім пісьменнікам, ад мяне адвернуцца, скажуць: "Што за клаўнада!"»

– Тады гэты канцэрт «Правакацыі» – больш уласная настальгія альбо спроба паказаць сённяшнім 20-гадовым, што такое сапраўдны драйв?

– Гэта і настальгія, і дэманстратыўны крок, і таксама ўспамін. Для ўсіх нас гэта яшчэ і спроба самасцвярджэння. За ўсю гісторыю гурта ў ім гралі абсалютна розныя людзі, у асноўным мае знаёмыя. Для мяне заўжды было прынцыпова не тое, як чалавек умее граць, але наколькі ў мяне з ім добрыя стасункі, наколькі ён разумее тое, што я хачу. Таму ў «Правакацыі» гралі, можа, адзінаццаць чалавек за ўвесь час. Але ў пятніцу мы збіраемся класічным складам: я, Макс Баравікоў, Мікола Паляжаеў і Уладзімір Лушчынскі. Калі я вучыўся ў педагагічным універсітэце, пазнаёміўся курсе на трэцім з двума хлопцамі з матфаку, і адзін з іх сказаў, што ён нібыта ўмее граць на барабанах, а другі сказаў, што ён можа граць на басе. З гітарыстам мы былі яшчэ са школы знаёмыя, ён таксама з Шабаноў. Інструменты? Наш бубнач збіраў сваю ўстаноўку па частках. Калі назапасіць грошы, то можна было купіць гітару. Мая першая гітара была, натуральна, барысаўская. Гэты гук нічым не падробіш.

– А чым зачапіць беларускую публіку можна сёння? Працягваць граць стары добры панк?

– Я думаю, што трэба вяртацца да каранёў. Як бы смешна гэта ні гучала. Я ўвесь час арыентаваўся ў сваёй творчасці на такія прота-панк-гурты сямідзясятых – канца шасцідзясятых, як The Stooges (Iggy Pop для мяне вельмі важная асоба), на розныя забытыя гурты, мала хто іх ведае, як MC5, напрыклад, і Television. Sex Pistols таксама… Сямідзясятыя ад пачатку да канца – гэта ўзор для мяне, узор таго, як можна пасаваць да свайго часу, казаць пра яго, гэта ўзор свабоды і разняволення. Бо мы жывем у несвабоднай краіне, і каму, як не творчым людзям, любіць свабоду. Але тыя, ад каго чакаеш свабоды, падладжваюцца, прыстасоўваюцца, упісваюцца ў нейкія схемы. Вось ёсць нейкая краіна, у ёй ёсць дзяржава, у яе мусіць быць нейкая музыка, у тым ліку для моладзі. Робяць тое, што дазволена. А трэба рабіць абсалютна наадварот. 90-я – гэта быў залаты час беларускай культуры. І сённяшнім пакаленнем моладзі ён успрымаецца ў асноўным як шэры і нецікавы. Тады музыкі выступалі ў месцах, у якіх сёння ўжо не выступіш, – у Парку Горкага альбо ў Доме Літаратара. Гэта быў час, калі чыноўнікі яшчэ не разумелі, што адбываецца, і ўсе ў гэтай краіне вучыліся свабодзе. Большасць так і не навучылася.

– Што наконт актуальнага рэпертуару? Якія песні прагучаць у пятніцу?

– Мы будзем граць старыя песні з 90-х, але ў нас з’явілася некалькі новых, бо мы пачалі рэпетаваць дзесьці ў жніўні – у нас было каля васьмі рэпетыцый – і ўжо з’явіліся новыя песні. У 90-я мы запісалі толькі адзін альбом – «Звычайная раніца» – на адной такой самаробнай студыі ў знаёмых. Там, канешне, жахлівая якасць гучання, памятаю, «Музыкальная газета» ў сваёй рэцэнзіі напісала, што «якасць проста паршывая». Мы зрабілі адмысловы ўкладыш з тэкстамі ў касету… Было прыгожа. Але нашую музыку трэба слухаць жыўцом, яе не варта запісваць, яна ўся заснаваная на непасрэдным кантакце з публікай, на такім абмене энергіяй.

«Думаў, што людзі мяне зловяць, але беларуская публіка ветліва расступілася, і я проста грымнуўся галавой аб падлогу»

«Насамрэч галоўная прычына – мы проста хочам зноў зрабіцца маладымі. Хаця б на адзін вечар»

– Як гурт атрымаў сваю назву і як згубіў яе палову?

– Ад пачатку мы называліся «П*здзёж і Правакацыя» – у 1993 годзе мы з маім сябрам-аднакласнікам вырашылі, што створым каманду, і ён прапанаваў такую назву. Мы паглядзелі – здаецца, калектываў з такой назвай не існавала. Але потым, калі мы пачалі выступаць, першая частка назвы стала нам замінаць. Гэтая назва «Правакацыя» − вельмі дурацкая. Я вось нядаўна даведаўся, што існуе нават такі беларускі папсовы гурт «PROвокация». І гэта таксама паказвае, як само слова, сам панятак правакацыі змяніўся. Цяпер капіталізм падмяў пад сябе ўсё – і літаратуру, і музыку, усё мастацтва. Ён скарыстаў усе тыя рэчы, якімі ў 90-я можна было напалохаць, эпатаваць. Цяпер ужо нікога нічым здзівіць немагчыма. Мы – спажыўцы, мы спажываем, а не ўспрымаем. Што казаць, калі існуе ўжо і шоу-балет «Правакацыя». А нам тады падавалася, што гэта так крута гучыць. Цяпер я б нейкую іншую назву прыдумаў, але мае музыкі сказалі: «Ні за што».

– А што наконт тэкстаў песень – вы аўтар усіх?

– Амаль усіх. Нядаўна мы напісалі песню на верш маёй жонкі Юліі Цімафеевай. Астатнія песні будуць на мае вершы, калі не лічыць кавераў на The Stooges і Sex Pistols. Я думаю, што новым гуртам варта супрацоўнічаць з маладымі маргінальнымі паэтамі. Мяне проста ванітуе ад гэтай новай звычкі нашых музыкаў браць тэксты нейкіх класікаў, таго ж Купалы, і на іх пісаць песні. Існуе такое ўяўленне, што ўсім нашым творчым людзям трэба думаць пра развіццё нашай нацыянальнай культуры, несці штосьці моладзі, папулярызаваць беларускую літаратуру з дапамогай рок-музыкі, але дзе тут мастацтва? Дзе тут свае? Дзе індывідуальнасць? Мне падаецца, што думаць трэба пра сябе, а не пра нейкую абстрактную беларускую культуру і моладзь, якая нічога не ведае. Няхай папулярызацыяй займаюцца папулярызатары. Музыкам трэба граць, а паэтам – пісаць.

– Які мэсэдж несяце вы сваёй музыкай, што хочаце сказаць?

– Мы хочам паказаць, што нашае пакаленне саракагадовых яшчэ не памерла. Хочам паказаць, у які бок пайшла гэтая краіна, гэтае грамадства і гэтае мастацтва, – у бок, супрацьлеглы свабодзе, кудысьці ў рабства, пошласць і камерцыю. Але насамрэч галоўная прычына – мы проста хочам зноў зрабіцца маладымі. Хаця б на адзін вечар.

– Ці ёсць працяг у «Правакацыі»?

– У кожным разе я застануся пісьменнікам і буду пісаць кніжкі. А «Правакацыя»… Вось мы адыграем канцэрт і паглядзім, што атрымаецца. Ёсць некалькі варыянтаў. Адзін з іх, які мне вельмі падабаецца, − я хацеў бы сысці з гурта і знайсці замест сябе якога-небудзь хлопчыка з добрым голасам, які ўмее спяваць, такога харызматычнага. Гэта быў бы самы прыгожы варыянт. Я б пісаў тэксты і хадзіў на рэпетыцыі. І сачыў бы за гэтым усім. У маім узросце, калі ты нешта робіш, звычайна важна разумець, для чаго ты гэта робіш. А тут – далей за пятніцу ніякай перспектывы не відаць. Рэвалюцыя для сябе – на адзін вечар.

Калі хочаш учапіць сапраўднага драйву і на свае вочы пабачыць пераўвасабленне літаратурнага неакласіка ў панк-ігуану, прыходзь сёння ў 19:00 у бар «Графіці».