34mag

Рома ў Балівіі ды Аргенціне

Рубрыка: РОМА ЕДЗЕ
02.10.2014
Аўтар: roma svechnikau
5618

Апошняя частка кругасветных нататак беларускага падарожніка Ромы Свечнікава перад вяртаннем на Радзіму. Айчынныя даляры, бяскрайнія саляныя пустыні, гастранамічныя аргазмы, сухапутныя кіты і апошні кідок да Беларусі. У наступнай частцы Рома будзе ўжо ў Менску. Ну, ты ведаеш…

Да мяжы з Балівіяй мы падбіраемся позна ўначы. Стаіць сабачы холад. Вецер падымае ў паветра сумесь пяску з пластыкавым смеццем, які кучамі ляжыць паабапал дарогі. Бесперапынная плынь чаўнакоў у пухавіках цягне праз мяжу на ручных каталках мяхі з бульбай, скрыні з півам ды іншыя прадметы першай неабходнасці. Усё гэта падсвятляецца велізарнымі пражэктарамі з нясцерпна яркім халодным святлом. Такое адчуванне, быццам мы апынуліся на здымачнай пляцоўцы і хтосьці нябачны здымае кіно пра Манголію пасярод Паўднёвай Амерыкі.

На шляху да памежнага пункта дзіўны мужык у ваеннай форме накідваецца на нас і цягне да сябе ў камору для праверкі змесціва заплечнікаў. Усё занадта кінематаграфічна, таму мы не супраціўляемся.

У малым пакойчыку вельмі цёпла. Дзве каржакаватыя зашмальцаваныя істоты просяць нас адкрыць заплечнікі. Мы хутка дэманструем увесь наш няхітры скарб і, на просьбу працаўнікоў пераходу, яшчэ некалькі хвілін апантана жанглюем булавамі на развітанне. Нам хутка штампуюць пашпарты, і мы перш за ўсё адпраўляемся на пошукі абменніка. Высвятляецца, што ён ёсць толькі на перуанскім баку. Рабіць няма чаго, насуперак усім мясцовым законам мы куляй ляцім назад на перуанскія землі, дзе зліваем свае апошнія солі.

Пры мінімальным жаданні практычна любую мяжу Паўднёвай Амерыкі можна перайсці нелегальна. Для гэтага нават не спатрэбіцца ахвярна цягнуцца праз горы, можна проста наскрозь прайсці памежны пераход, ні разу не паказаўшы пашпарт.

Адразу за пераходам нас сустракае зомбі-армія балівійскіх таксістаў. Мы праломваем павуцінне іхных рук і па галовах караскаемся да выратавальнага латка, дзе захутаная ў швэдар шчакастая жанчына гатуе дэшманскія бургеры. Мы такія галодныя, што бяром адразу пяць штук.

Пакуль я раблю заказ, да Волі падыходзіць ахайнага выгляду перуанец і па-англійску цікавіцца, ці не жадаем мы ўзяць таксоўку да Ля-Паса ўскладчыну. Воля ветліва адказвае, што таксі для нас занадта дарагі сродак перасоўвання, і мужык адвальвае. Але не паспяваем мы затачыць першы бургер, як ён вяртаецца і кажа, што вельмі спяшаецца і гатовы падкінуць нас да горада за добрую гутарку. Рабіць няма чаго, мы скачам у дабітую белую таёту-ўніверсал, а ў багажнік нашага аўтамабіля запаўзае гіганцкая балівійка ў нацыянальным строі.

Высвятляецца, што наш добры спадарожнік – фізік-радыёлаг. У Ля-Пасе ў яго свая медыцынская клініка, у якой ён лечыць рак. Запас англійскіх словаў у яго хутка вычэрпваецца, так што да самага горада я лаўлю толькі абрыўкі іспанскіх фраз і мірна даядаю цётчыны бургеры. Потым Воля раскажа мне, што яны размаўлялі ў асноўным пра дзівакаватага прэзідэнта Балівіі ды мясцовае здабыванне газу – і тое, і другое ўжо шмат гадоў не робіць краіну багацейшаю.

Тым часам кіроўца залятае ў Ля-Пас – напэўна, самы жывы горад Балівіі. Праз чатыры чырвоныя святлафоры і корак з людзей на гарадскім рынку мы трапляем у цэнтр горада. Фізік застаецца задаволены гутаркай, мы абменьваемся мэйламі і выходзім з таксоўкі.

Ля-Пас нам адразу падабаецца. На вуліцах пануе поўная блытаніна. Проста з тратуараў гандляры прадаюць усялякі дапатопны хлам. Людзі ў офісных касцюмах упярэмешку з горцамі ў нацыянальных строях сноўдаюць па вузкіх артэрыях горада. Правілы дарожнага руху спрэс ігнаруюцца ўсімі ўдзельнікамі. Грамадскі транспарт прадстаўлены старымі аўтобусамі маркі Dodge, якія маглі б пацягацца па старажытнасці з чароўным аўтобусам на Алясцы. На вуліцах можна сустрэць людзей, што сядзяць за механічнымі друкавальнымі машынкамі – яны аказваюць паслугі набору тэксту. Архітэктура горада – мікс з будынкаў у стылі барока, сацыялістычнага мадэрну і бессістэмнай індзейскай забудовы. Вада ў Ля-Пасе кіпіць пры тэмпературы 88 °С. Карацей, месца што трэба!

Мы хутка прабіваем, дзе самы небяспечны раён горада, і накіроўваемся наўпрост у гэтае пекла ў надзеі зняць максімальна танны гатэль. Але на шляху нам трапляецца сімпатычны грынга-хостэл, і мы паддаёмся на гэтую правакацыю. Сёння будзем плёскацца ў гарачай вадзе, спаць на чыстых прасцінах і карыстацца інтэрнэтам.

Ля-Пас – выдатная дзіра, тут сапраўды можна добра павесяліцца. Але мы так нажэрліся пылу, пакуль дабіраліся да гэтага горада, што выходзіць на паўнавартаснае паляванне ўжо няма сілаў. Дробнымі перабежкамі па горадзе мы сёрбаем каву ў кавяраньках і перакусваем у злачняках.

Наступнай раніцай сядлаем аўтобус да горада Патасі – дзякуй богу, аўтобусы тут самыя танныя на свеце. Балівійскі грамадскі транспарт – ужо звыклы кавалак лайна: у салоне нясцерпна смярдзіць нямытымі целамі, проста ў праходзе наваленая гара сумак, з усіх шчылін свішча вецер, і на радасць шаноўнай публіцы недзе на апошніх шэрагах упарта галасіць немаўля. Начная паездка абяцае быць разухабістай. Мы хаваемся ў навушнікі і спальнікі. Воля ўтыкаецца мне ў падпаху і хутка адрубаецца. А мне «шанцуе» – я не ўмею спаць седзячы.

У Патасі ўязджаем на світанні. Стаіць знаёмы горным жыхарам ранішні дубак. Мы знаходзім адзіную адкрытую забягалаўку на вакзале і бяром па кубку цёплай кавы.

Патасі – адзін з самых высакагорных гарадоў планеты і калісьці даўно, дзякуючы гіганцкаму радовішчу срэбра, адзін з самых багатых. Іспанцы ў свой час вывезлі адсюль столькі каштоўнага металу, што гэта вырашыла ўсе іхныя фінансавыя праблемы на пару сотняў гадоў наперад. Можна сказаць, што акурат дзякуючы гэтаму гораду ім удалося пабудаваць такую магутную імперыю. Сляды былой славы Патасі бачныя няўзброеным вокам – неверагодная колькасць прыгожых касцёлаў, велізарныя багатыя дамы, манетны двор і пустыя шахты куды ні паглядзі.

Кідаем косткі ў нейкай таннай дзірцы з адным душам на паверх. Зусім недалёка пралягае чыгунка, і мы тут жа адпраўляемся на разведку. У нашых галовах даўно цепліцца ідэя пракаціцца па Балівіі на таварняку. Але, на жаль, вузлавая станцыя самага магутнага мясцовага горада Новага часу выглядае горш, чым вакзал у Асіповічах. Усяго адна лінія рэек і дзве кішэні-адстойнікі. Калі верыць раскладу, разы два на тыдзень адсюль адпраўляецца пасажырскі цягнік, таварнякі ходзяць яшчэ радзей. Вырашаем не чакаць ля мора пагоды.

Праз дзень мы ўжо рвём спынам да самага вялікага саланчаку на свеце. Аўтаспын у Балівіі дастаткова прыемны: машын мала, таму спыняюцца ўсе. Акрамя таго, спынам да патрэбнай кропкі ты дабярэшся гарантавана хутчэй, чым на аўтобусе, які высаджвае пасажыраў ля кожнага слупа. Мы нясёмся праз горную пустыню, якая так моцна нагадвае Манголію, што ў галаве ўсплываюць недарэчныя рэшткі мангольскай мовы: «Би бууз хүсч байна!» («Я хачу пельменяў!»).

У кузаве пікапа вельмі холадна, таму на хаду мы прафесійна ўхутваемся ў цёплую вопратку. Усю дарогу едзем паўз шахты. Кіроўца раз-пораз падбірае новых людзей.

Ва Уюні, гарадок на краі салёнай пустыні, мы ўязджаем у складзе атрада мясцовай дзетвары. Калі машына спыняецца, малыя бягуць расплачвацца за праезд. Мы разумеем, што калі цяпер дамо кіроўцу грошай, начаваць давядзецца пад зоркамі. Воля спрабуе растлумачыць яму, што мы вельмі бедныя грынгас, але нічога не выходзіць. Тады я прасоўваю мужыку сто беларускіх рублёў з тых, што важу ў гаманцы на сувеніры:

– Гэта беларускія даляры! – упэўнена кажу я.

– Ого! Ніколі такіх не бачыў, – кіроўца круціць купюру ў руках. – А колькі гэта?

– Ну-у, – раблю выгляд, быццам прыкідваю ў галаве. – Як пятнаццаць амерыканскіх. Прыкладна.

– Няхай. Пойдзе.

Мы развітваемся з кіроўцам і бадзёра тупаем у горад. Высвятляецца, што Уюні складаецца ўсяго з трох вуліц і рабіць тут шчыра няма чаго. Мы селімся ў гатэлі-будоўлі за чатыры даляры за ноч. Ва ўстанове няма душа, затое ёсць стол, за які я сядаю дапісваць свой перуанскі тэкст. У перапынках паміж выкладаннем той ці іншай думкі я бегаю на вугал хаты па цёплы сакавіты бургер – як ні дзіўна, бургеры тут самая папулярная і танная вулічная ежа.

Здаецца, я ўжо ведаю ўсё пра самыя танныя гатэлі свету. За дарогу мне ўдалося пажыць у сапраўдных дзірах.

Першае, што ты мусіш зрабіць на рэсэпшне гатэля, які табе параіў гандляр кампакт-дыскамі на рагу, гэта сказаць: «Мне патрэбны самы танны пакой!» Калі гаспадар назаве цану, ты павінен дадаць: «Пакой з адным ложкам, без тэлевізара і з прыбіральняй звонку». Цана хутчэй за ўсё ўпадзе.

Другое правіла засялення ў дзіру – абавязкова асабіста агледзь пакой. Правер бялізну на свежасць. Зазірні пад ложак на прадмет яшчэ не астылых гандонаў або галодных тараканаў. Знайдзі разетку і правер яе працаздольнасць. Акно павінна зачыняцца, інакш ноччу ты здохнеш ад маскітаў. Добра прынюхайся! Калі адчуваеш староннія пахі, магчыма, гэта мыш здохла ў тваёй падушцы. Не саромейся, спытай гаспадара пра Wi-Fi. Яго, вядома ж, няма, і гэта дасць табе шанец яшчэ трошкі збіць цану. І калі ты ўжо цалкам гатовы засяліцца ў гэтую ўбогую будку, папрасі даць табе мыла і туалетную паперу – у талкане нічога падобнага ты, вядома ж, не знойдзеш. Забудзься на ручнік. Калі ён ляжыць на ложку, гэта не дзіра.

Увесь наступны дзень мы з Воляй пешшу цягнемся па пустыні. Соль хрумсціць пад нагамі, нібыта снег. Вочы стамляюцца ад марыва. Каля нас часта праязджаюць джыпы, набітыя турыстамі. Недзе там, далёка, маячаць гатэлі, пабудаваныя з саляных цаглін. Мы наварочваем кіламетраў дваццаць і да захаду сонца, знясіленыя, выпаўзаем на дарогу. Нас падбірае цягач, гружаны мяшкамі з соллю.

Мне складана апісаць сваё стаўленне да балівійцаў, але я востра адчуваю розніцу ў нашай сутнасці. Яны людзі пустыні, людзі гор, і ў іхнай лёгкай хадзе па бязмежных узгорках адгадваецца векавая натуральнасць. Яны быццам кіты – займаюць сабой шмат месца і ўпэўнена, ва ўласным стройным рытме, працуюць хвастамі. Яны не баяцца нападу з засады, у пустыні няма каму і няма дзе хавацца. Тут бессэнсоўна будаваць агароджы – бяры столькі зямлі, колькі табе трэба. А я хаджу па пустыні і не магу прысесці адпачыць, пакуль не заўважаю выратавальную кучу смецця, пакінутую турыстамі, – хоць бы нейкае «каля».

Наступнай ноччу мы сядаем на цягнік, які адвозіць нас да аргентынскай мяжы. На пагрузцы багажу знаёмімся з парай пажылых канадцаў, якія на роварах прыехалі сюды з Куска. Ім абаім за пяцьдзясят, і яны ганяюць на сваіх чатырох колах па гарах інкаў. Гэтыя двое на секунду ўсяляюць у мяне надзею, таму што, шчыра кажучы, я пабойваюся, што да іхнага ўзросту мне зробіцца сумнавата. Старыя абвальваюцца на нас штормам апавяданняў пра сваю дарогу праз горныя перавалы. Мяне так разбівае іхны шчыры агонь, што я са сваім багажом нават не ведаю, пра што распавесці.

Раніцай прыбываем у памежны горад і селімся разам са старымі ў хостэл. Мне трэба тэрмінова выслаць матэрыялы ў рэдакцыю, але высвятляецца, што ў горадзе забастоўка – мэр за чатыры гады так і не правёў сюды добрай пітной вады, таму крамы, тэлефоны ды інтэрнэт не працуюць. Да ўсяго іншага даведваемся, што ў мястэчку няма аргентынскай амбасады, таму доўга не разважаем і адразу стартуем у суседні населены пункт – Тарыха, што ляжыць прыкладна за дзвесце кіламетраў на ўсход.

У наступныя пяць дзён мы намёртва увязнем у пасольскай бюракратыі. Мне давядзецца чарговы раз маляваць тону недарэчных дакументаў, каб даказаць уласную прыдатнасць. Я ўжо так набіў руку на фэйкавых выпісках з банкаў, няісных квітках на самалёты і ліпавых бронях гатэляў, што магу адкрыць уласны візавы аддзел.

Аднак нечакана з'яўляецца і станоўчая рэакцыя на нашае доўгае аселае жыццё ў Тарыха – Воля праз паўгода абяцанняў атрымлівае пэйчэк за апошні месяц працы ў нью-ёркаўскай кавярні. Праз памылку менеджара чэку прыйшлося здзейсніць кругасветнае падарожжа з NY у Беларусь, затым у Маскву і толькі потым на нашу пластыкавую картку. Раптам на нас звальваюцца чатырыста баксаў, на якія мы ўжо даўным-даўно страцілі надзею.

Пайка прыходзіць у вельмі зручны момант – пасля дэфолту ў Аргентыне песа абясцэньваецца ўдвая, таму на чорным рынку кэш можна абмяняць па супервыгодным курсе. Гэтак нашыя чатырыста баксаў ператвараюцца ў восем соцень у песавым эквіваленце.

Позна ноччу перасякаем аргентынскую мяжу. У густой цемры шлёпаем па пустэльнай трасе да пункта пашпартнага кантролю, які вось-вось павінен з’явіцца за паваротам. Дзьме прахалодны кветкавы брыз. Размаўляць не хочацца.

На памежным пункце наша з’яўленне робіць нямала шуму. Тут ніхто не ведае пра існаванне Рэспублікі Беларусь, так што пашпарты нашы нясуць на дадатковую праверку і, здаецца, нават будзяць амбасадара ў Тарысе для пацверджання сапраўднасці візаў. Мы ўжо настолькі звыкліся з такімі гісторыямі, што ў нас не ўзнікае і ценю турботы.

Праз паўгода жыцця ў дзікіх умовах мы вяртаемся ў цывілізацыю. Звер унутры мяне сумуе, чалавек нарэшце ўдыхае на поўныя грудзі. Апошнія шэсць месяцаў былі добрай школай знаёмства з інстынктамі. Я навучыўся чуць жывое вакол і слухаць жыццё ў сабе. Сабака ўнутры мяне расплюшчыў вочы, яму больш не патрэбныя законы, запісаныя словам. Ён чуе кліч прыроды – уласны час. Сабака чуе важакоў і матак, хворых і квітнеючых, сытых і галодных. Ён бачыць, як плынь жыцця літаральна цячэ з кожнага, адчувае яе сілу і характар.

Гэтаю ноччу мы дабіраемся да нейкага безназоўнага гарадка каля мяжы. Дзіўна, але а дванаццатай ночы мы без напругі знаходзім тут адкрытую харчэўню. За пару баксаў я з’ядаю велізарны кавалак мяса з салатам. Гаспадыня прапаноўвае нам пакой за восемдзесят песа – гэта штосьці каля пяці даляраў. Гэтак мы кідаем якар у чарговым клапоўніку з падушкамі з кавалкаў паралону і халодным душам са шланга.

Раніцай цягнемся на трасу. На шляху да магістралі дарогу нам перакрывае цэлы ўзвод узброеных паліцэйскіх на двух пікапах. Мяне, не цырымонячыся, ставяць тварам да сцяны і даглядаюць з ног да галавы. Волю просяць вывернуць заплечнік.

Ваякі перапісваюць звесткі нашых пашпартоў. Акрамя імёнаў іх цікавіць прапіска, якая ў нашых дакументах напісаная кірыліцай. Назва вуліцы Жукоўскага ўводзіць афіцэра ў ступар, Волі даводзіцца забраць у яго нататнік і запісаць адрас уласнаручна. Высвятляецца, што такія паводзіны ахоўнікаў парадку выкліканыя нечалавечым трафікам какаіну з Балівіі. На развітанне паліцэйскія раяць нам ні ў якім разе не спрабаваць перасоўвацца па краіне аўтаспынам, а адразу ж прайсці да бліжэйшага аўтобуснага вакзала.

Аднак яны памыляюцца – аўтаспын у Аргентыне хвацкі! Так хутка мы не ездзілі з азіяцкіх часоў. Чарговы кіроўца па імені Хуан запрашае нас у госці на абед. Гэтак мы трапляем на ранча вялікай аргентынскай сям’і. Нас сустракаюць трое дзяцей і жонка Хуана, Аналія. Стол ломіцца ад ежы і віна. Мы з Воляй адчуваем сябе шчаслівымі. Апошні раз так смачна мы вячэралі некалькі вечнасцяў таму – ад Мексікі да Балівіі ў дзевяноста адсотках выпадкаў нам падавалі рыс з курыцай. Апроч іншага, гэта практычна адзіныя людзі за вельмі доўгі час, з якімі насамрэч лёгка і прыемна бавіць час.

Позна ўвечары дабіраемся да горада Сальта. Перш чым шукаць хостэл, забягаем у краму, каб купіць бутэлечку віна і кавалак пармезану. Пакуль мы брыдзём па начных вуліцах, я спрабую ўзгадаць, калі нашая каманда апошні раз дазваляла сабе такую раскошу. Ужо тысячу гадоў мы не рабілі такіх простых і прыемных рэчаў для сябе – толькі самая танная ежа, толькі самыя забітыя начлежкі, толькі самы ўбогі транспарт. Як жа я стаміўся ад усяго самага таннага! Менавіта таму Воля ўвесь вечар праводзіць у інтэрнэце ў пошуках найлепшага ў горадзе стэйка.

На наступны дзень з намі адбываецца прадказальны гастранамічны аргазм – у добрым рэстаране мы ямо сапраўдны, сакавіты, з два пальцы таўшчынёй кавалак мяса проста з салодкай задніцы каровы. Багі, як жа гэта смачна! Я ўжо і забыўся, што ежа можа прыносіць такое задавальненне. Гэта найлепшая вячэра ўсіх маіх жыццяў!

У Сальта мы затрымліваемся ўсяго на пару дзён. Але перш чым пакінуць гэты горад, нам трэба вызначыцца: гнаць на Буэнас-Айрэс ці спусціцца ўніз, да Патагоніі? Мы доўга не знаходзім сілаў прызнацца сабе ў тым, што – пры ўсёй любові да горных вяршынь і неверагодных прастораў – паходнага жыцця мы наглыталіся ўжо па горла.

Словам, гонім на Буэнас-Айрэс, і першы вялікі горад на нашым шляху – Тукуман, дзе мы завісаем на ноч. З падслуханай у хостэле размовы даведваемся, што білет на цягнік з Тукумана да Буэнас-Айрэса каштуе пяцьдзясят песа. Інакш кажучы, паўтары тысячы кіламетраў мы можам праехаць за тры даляры. Не доўга думаючы, бяжым у касы і бяром квіткі на бліжэйшы рэйс.

Пакуль мы дабіраемся да чыгункі, на зямлю абвальваецца жудасны град. Я ўпершыню ў жыцці бачу, як з неба падаюць ледзяныя перапёлчыны яйкі. У адну секунду цёплы ціхі вячэрні горад напаўняецца крыкамі, гукамі бітага шкла і ровам аўтамабільных сігналізацый. Шырачэзная ледзяная рака запаўняе вуліцы. Неверагодная колькасць апельсінаў, якімі засаджаны ўвесь цэнтр горада, падае ў ваду – і гэта самы фантастычны фрэш з тых, што выпадалі на маю долю!

Карцінка робіцца абсалютна псіхадэлічнай. Мы скідваем чаравікі і хутка прабіраемся праз затопленыя вадой ды аўтамабілямі скрыжаванні. Я падбіраю тры апельсіны і пачынаю жангляваць імі на хаду. На секунду ўсё стае на свае месцы. Мой мокры сабака смяецца на бягу.

Правёўшы дзень і ноч у сядзячым вагоне, прыбываем у сталіцу Аргентыны. Знаёмы нашых знаёмых абяцае прытуліць нас у сябе на падлозе, так што мы адразу накіроўваемся ў мясцовы McDonald's, каб наладзіць з ім сувязь па дармавым інтэрнэце.

Нашага новага сябра завуць Сашам, некалькі гадоў таму ён пераехаў сюды з Санкт-Пецярбурга. У Піцеры хлопец атрымаў гістарычную адукацыю, а цяпер працягвае вучобу ў Аргентыне.

Пра тое, што Саша ў дасканаласці валодае іспанскай, мы даведваемся, калі разам з ім уваходзім у пад’езд нашага новага дома – хвілін пятнаццаць сыходзяць на вітанне з усімі суседзямі, што выйшлі ранкам прапусціць кубачак кавы на тэрасе.

Саша жыве на дзявятым паверсе ў неверагодна малой кватэрцы з выглядам на гарадскую плошчу. На пятнаццаці квадратных метрах размяшчаюцца ложак, шафа, гітара і ўкраінская бандура. Малюсенькая кухня хаваецца за дзвярыма-гармонікам. Ванны пакой – памерам з прыбіральню ў цягніку. Словам, ідэальная будка для халасцяка.

Увесь наступны тыдзень мы рассякаем па горадзе. Буэнас-Айрэс, напэўна, шмат у каго выклікае дэжавю – ён адначасова нагадвае Парыж, Мадрыд, Барселону і Нью-Ёрк. Горад жыве ўначы – тут лічыцца нармальным адправіцца ў кнігарню апоўначы. Тусоўкі ў клубах пачынаюцца з чацвярга, бо чацвер стаіць перад пятніцай, а пятніца не такі ўжо і працоўны дзень.

Дзякуючы моцнаму прафсаюзу аўтобусных кампаній у горадзе вельмі слаба развітае метро, затое наземным транспартам у любы час дня можна дабрацца куды захочаш. Буэнас-Айрэс складана назваць небяспечным мегаполісам, нягледзячы на тое, што ўсе даведнікі кажуць пра адваротнае. Я нават назваў бы яго адным з самых спакойных гарадоў Паўднёвай Амерыкі.

Штовечар мы раскатваем парачку бутэлек мясцовага вінішча і заядаем яго цвёрдым сырам. Высвятляецца, што Саша – надзвычайны апавядальнік: за пару тыдняў ён моцна мяняе наша ўяўленне пра сусветную гісторыю. Да таго ж ён ліха падпявае гітары, так што начамі мы гарланім з балкона песні пра камандантэ Чэ Гевару. Мы вельмі моцна прывязваемся да Сашы, і, седзячы на падлозе ў ягонай маленечкай кватэрцы, я ўжо дакладна ведаю, што хутка буду па ім сумаваць.

Таксама я добра разумею, што Буэнас-Айрэс – апошні незнаёмы горад на маім шляху. Кругасветка падыходзіць да канца. Ехаць далей асабліва няма куды. Пасля двух з паловаю гадоў блукання я ўжо проста не пацягну выжыванне на бровах у Афрыцы, а візу ў Еўропу хутчэй за ўсё не дадуць. Надышоў хвалюючы момант, калі мне пара задумацца пра вяртанне ў родны край.

Я бяру Санеў касцюм, Воля апранае сваю адзіную сукенку, і мы адпраўляемся ў тур па еўрапейскіх амбасадах у надзеі атрымаць шэнген. Шчыра кажучы, нам вядома, што тут зрабіць яго практычна немагчыма – згодна з законамі Еўразвяза, мы маем права падаваць на візу толькі ў краіне нашага жыхарства. Цэлы дзень мы душымся ў прыёмных усіх магчымых еўрапейскіх амбасадаў, але цуд так і не адбываецца. Пабітыя і прамоклыя пад раптоўным дажджом, мы вяртаемся дадому.

Каб зарабіць на квіткі, мы вырашаем яшчэ раз запусціць свае паштоўкі ў інтэрнэт. Я заказваю ў мясцовай друкарні пяцьсот картак са сваёй фатаграфіяй ля чароўнага аўтобуса і раблю пост у сацсетках:

«Сябры! З дрыготкай у руках і частым пульсам у сэрцы я мушу прызнаць – прыйшоў час вяртацца дадому. Здаецца, гэтым разам гэта сапраўды не сон. Ззаду два з паловай гады шляху, больш за 100 000 кіламетраў, 30 краін, 13 пар абутку і 7 жыццяў. Наперадзе, ужо зусім хутка, – самалёт дадому.

На квіткі мне трэба сабраць непамерна шмат – 2500$. За любую суму грошай, якую вы можаце мне перавесці, я адпраўлю вам паштоўку са сваёй фатаграфіяй ля “чароўнага аўтобуса” на Алясцы. Іх мне толькі што даставілі з друкарні».

Некалькі наступных дзён мы добранька заліваемся чырвоным. Я не магу думаць ні пра што, акрамя немінучасці вяртання. Амаль тры доўгія гады ў мяне была вельмі ясная мэта, жыццё маё мела вектар – я вяртаўся ў першы дом.

Ногі сцерліся ў пыл дарожны, сэрца агнём разлілося, я голы стаю ля вялікай вады, вочы падняць баюся. Былі б у мяне струны, я свету спяваў бы пра любоў звера да жывога, пра дарогу ў стагоддзе ўласнае. Я спяваў бы пра цану блізкасці і тугу бездані. Я выдыхаў бы на слабасці і ўдыхаў бы на смеласці. Я зваліўся б на скалы і плакаў бы ад любові да тых, хто выйшаў.

Заліць бы зямлю полымем, спаліць бы вопратку да д’ябла! Уключыць лівень-рэшата і каб падалі апельсіны! І хай нашаму племені стане на момант не да лішняга, каб мы пратанцавалі ўсяго адну варыяцыю, а я памёр бы ў канцы вальса шчаслівым!

Ужо праз некалькі дзён мы збіраем патрэбную суму грошай. Чатыры ночы запар я падпісваю больш за тры сотні канвертаў. 24 кастрычніка наш самалёт падымаецца ў паветра і на наступны дзень мы ўжо спускаемся па трапе ў марозным Кіеве.

Першае, што выклікае ў нас сур’ёзны дысананс, – гэта татальнае разуменне наваколля: гаворкі мінакоў, арганізацыі руху, усіх надпісаў і шыльдаў. Але яшчэ больш палохае тое, што нашая гаворка становіцца зразумелай людзям навокал. Каб узяць брэйк і трохі ачухацца ад скачка ў прасторы, мы на пару начэй завісаем у сяброў.

Амаль увесь час мы праводзім у ложку, знаёмства з рэчаіснасцю хочацца адцягнуць як мага далей. І толькі калі мы адсыпаемся за ўсё падарожжа, Воля бярэ квіткі да Менска, а я вырашаю рушыць на радзіму аўтаспынам.

Да беларускай мяжы мяне падвозіць на таксоўцы адстаўны капітан дальняга плавання. Магутны сівы дзед недзе ўжо трохі накаціў, таму з цяжкасцю выбіраецца з машыны. У памежнай забягалаўцы мы з капітанам пад беляшы бяром на дваіх яшчэ адну бутэлечку гарэлкі:

– Я ўжо дзесяць гадоў як у мора не хадзіў, адна радасць у маім жыцці засталася – бабы!

Адстаўны капітан падморгвае мне і кіўком паказвае на паўнагрудую прадавачку. Я з разуменнем пасміхаюся і паднімаю апошнюю чарку:

– За баб і маладых сэрцамі! – выдаю смелы тост, уліваю ў рот чарку з вогненным змесцівам і зажмурваюся з усіх сілаў.

Дзед смяецца з маёй няёмкасці і раптам ні з таго ні з сяго пераходзіць на шэпт:

– Чаго ж ты мардуешся, студэнт? Па радзіме не засумаваў?

У кафэ заходзіць зграйка нязграбных дальнабояў і запускае ў памяшканне трывалы вулічны холад. Я губляюся – хмельныя слёзы падступаюць да вачэй. Дзед разумее свой промах, разгублена моршчыць лоб і па-дурному рагоча. Я смяюся ў адказ, так і не падабраўшы ніводнага патрэбнага слова.