Прыпяць, птушкі і бабло

Птушыная хатка

Дом стаіць проста ля вады, яго лёгка пазнаць па брамцы з выявай зуйка вялікага. Гэтая дробная, але не пазбаўленая шарму птушка – маскот станцыі кальцавання «Тураў».

Калі чуеш «станцыя кальцавання птушак», уяўляеш сабе што заўгодна, толькі не звычайную вясковую хатку. Але менавіта ў такім доме асвоіліся беларускія арнітолагі-энтузіясты, каб весці ўлік птушак на Тураўскім лузе. Улетку станцыя адзначыць 18-годдзе.

Тураўскі луг – першая ў Беларусі тэрыторыя, перададзеная ў арэнду грамадскай арганізацыі – ГО «Ахова птушак Бацькаўшчыны» – для прыродаахоўных мэтаў. Такім чынам, АПБ – гарант таго, што тут не вырасце раптам які-небудзь «свечачны заводзік».

У дамку арнітолагаў на ўсю моц кіпіць праца. Мы ва ўсе вочы (і камеры) назіраем, як паслухмяна пераносіць працэдуры замераў, кальцавання і забора крыві птушка баталён у руках Наталіі, вядучай навуковай супрацоўніцы лабараторыі арніталогіі Навукова-практычнага цэнтра па біярэсурсах НАН. Наталія кажа нам, што баталён – маўклівая птушка. Вось табе і Philomachus pugnax – «ваяўнічы аматар бітваў»... Але характар дэманстраваць яшчэ не час: хутка самцы апрануцца ў шлюбны ўбор і ад усёй шчырай душы папантуюцца перад самачкамі. Кажуць, шчасліўчыку, які выявіць двух аднолькавых баталёнаў, брытанцы насыплюць шалёных бабак (піпл, гоў па біноклі!).

«Птушкам тут курорт пяць зорак са шведскім сталом»

Зімой «нашы» баталёны тусуюцца ў Афрыцы, а ўлетку гняздуюцца пераважна на поўначы Расіі, у Скандынавіі, на Брытанскіх выспах. У Беларусі птушка часцей за ўсё транзітам, але гэта вельмі важны для яе прыпынак: на Тураўскім лузе баталёны нагульваюць тлушч, каб паспяхова фінішаваць ва ўлюбёнай тундры. Калі Прыпяць выходзіць з берагоў, птушкам тут курорт пяць зорак са шведскім сталом: на заліўных лугах ежы – хоць трэсні.

Кібаргі на балоце

4:20, -6°C. Збіраемся фотапаляваць на ўзыходзячае сонца. Дзве пары шкарпэтак з аленямі, зімовы абутак, джынсы, два ваўняныя швэдры, анарак на флісе, парка з пухнатым капюшонам – на мне ўсё, што ўзяла з сабой. Апранаю сонцаахоўныя акуляры – і Маша кажа, што цяпер я выліты канадзец-абарыген.

Пад Азяранамі да нас далучаюцца Лёша і Каця. У іх ёсць дрон. Самі яны таксама нічога.

Навакольныя вёскі яшчэ ў павольнай фазе сну, таму спевы птушак гучаць круцей за Гендэля, калі ў філармоніі ніхто не кашляе. Сонца вытварае нешта неверагоднае з дрэвамі, якія растуць быццам з вады, і прыхопленай інеем травой. Каб ухапіць хоць бы каліва гэтага хараства, у нас на сем чалавек дастаткова гаджэтаў: смартфоны, фота-, відэакамеры, дыктафоны і нават дрон. Мама, мы ўсе цяжка хворыя. Здаецца, мы ўсе трошкі кібаргі.

«Калі людзі кажуць пра тое, што ў жыцці трэба паспрабаваць усё, яны чамусьці маюць на ўвазе парашкі і анальны сэкс»

Дарога тут і там заліта вадою. Nissan – добрая тачка.

Калі людзі кажуць пра тое, што ў жыцці трэба паспрабаваць усё, яны чамусьці маюць на ўвазе парашкі і анальны сэкс. Паспрабаваць пачуць раку – гэта як быццам бы занадта лайт. Так здаецца да таго моманту, пакуль не апынаешся з ракою сам-насам. Вось тады ты хочаш усё і адразу: айпод, 3G, цыгарэту. Табе складана. Ты занадта прывык да ўзмацняльнікаў смаку.

Мардзвіны

Цікава пагутарыць з мясцовымі жыхарамі – трымаем курс на вёску Мардзвін на мяжы з нацыянальным паркам «Прыпяцкі». Рускі варыянт назвы – Мордвин – інтрыгуе, ды і знаходзіцца вёска in the middle of nowhere. З пункту гледжання спадарожніка, Прыпяць на гэтым участку выглядае нібы накід да сцэнару ў жанры фэнтэзі. У Вікіпедыі Мардзвіну прысвечаны артыкул, даўжэйшы за артыкулы пра некаторыя гарады: «па пісьмовых крыніцах вядомая з XVI стагоддзя як вёска Мардзвінава Трокскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага».

Жыхары Мардзвіна аказваюцца гасціннымі і прыязнымі, а непрыступнасць вёскі – ілюзорнай: у момант нашага прыбыцця насельніцтва высыпае на вуліцы – рандэву з аўталаўкай ніхто не правароніць. Ні пра якія Е-40 тут не ў курсах: «Лепш заходзьце на каву ды паесці!» Палешукі гасцям рады, але галоўны ньюсмэйкер тут заўжды рака: наколькі разлілася сёлета ды колькі рыбы дасць.

«Прыпяць на гэтым участку выглядае нібы накід да сцэнару ў жанры фэнтэзі»

Very Important Birds

Тураўскі луг мае статус Тэрыторыі, важнай для птушак міжнароднага значэння (Important Bird Areas). Калі ты бачыш знак IBA, значыцца, ты знаходзішся ў месцы тусоўкі вялікай колькасці птушак. Птушкі тут могуць карміцца, кахацца, выседжваць яйкі – увогуле займацца стандартнымі птушынымі справамі, а ты ім тут, уяві сабе, не патрэбны(-ая) зусім – ад слова «нахран». І калі дзесьці побач надрываецца ад крыку птушка, гэта не азначае, што яна шэрыць з табой гуллівы настрой або з глузду пакрысе з’язджае. Гэта азначае, што ты раскідаў(-ла) манаткі побач з яе гняздом і нясенне рызыкуе загінуць ад холаду.

Давай ужо дзяліць гэтую планету па-сумленнаму. Баталён бачыў возера Чад, а не проста чытаў пра яго ў Гумілёва.

Піпл вяртаецца з птушкамі, час позні, і размова паступова сыходзіць на нуль. «Ідэальна, калі ўсё развіваецца натуральным чынам. Раней у вёсцы магло і па 1000 кароў быць. Людзі пасвілі жывёлу, лавілі рыбу...» – «У нацпарках, па-добраму, трэ экасцежкі рабіць. І сачыць, каб па іх на матацыклах не ганялі ці яшчэ чаго не тварылі...» – «Лепш наогул усё зачыніць і замініраваць. Ну а што? Пінгвіны на Фалклэндскіх выспах няблага сябе адчуваюць...»

«Баталён бачыў возера Чад, а не проста чытаў пра яго ў Гумілёва»