Як і навошта рэгістраваць НДА?

  НДА – калька з англійскай non-governmental organization («недзяржаўная арганізацыя»), адэкватны варыянт на беларускай мове – грамадскае аб'яднанне (яны бываюць розных відаў, але пра гэта – ніжэй).

  Згодна з Законам «Аб грамадскіх аб'яднаннях», ГА – гэта «добраахвотнае аб'яднанне грамадзян, якія ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку аб'ядналіся на аснове агульнасці інтарэсаў для задавальнення нематэрыяльных патрэб і дасягнення статутных мэт».

  Карацей кажучы, хочаш рабіць дабро арганізавана – рэгіструйся. Як правіла, такія арганізацыі вырашаюць нейкія важныя і актуальныя сацыяльныя пытанні. Згодна з базай ГА на сайце ngo.by, у Беларусі больш за ўсё арганізацый, якія займаюцца праблемамі спорту (664), сацыяльнай абароны і рэабілітацыі (630) і дабрачыннасці (470).

  Гэта так не працуе. Усё той жа Закон «Аб грамадскіх аб'яднаннях» робіць незаконнай дзейнасць незарэгістраваных ГА на тэрыторыі Беларусі. Гэта значыць: окей, распавядаць аб праблемах ты зможаш. А вось рабіць нешта для іх вырашэння – наўрад ці.

  Таму калі табе цікава рухацца ў свеце грамадскіх аб'яднанняў, голага энтузіязму хопіць толькі на першым часе. Ён дапаможа табе разгайдацца, але горы нерэальна звярнуць у адзіночку. А пры падтрымцы аднадумцаў і належнай фінансавай дапамозе шанцаў становіцца больш.

  Дарэчы, пра фінансы – і гэта рэальна важна – паўнавартасна існаваць без фінансавай падтрымкі практычна немагчыма, а атрымліваць фінансаванне без афіцыйнай рэгістрацыі ты не маеш права.

  Ты можаш зарэгістраваць грамадскую арганізацыю, фонд і ўстанову. Першыя два віды рэгіструюцца ў Мінюсце, а ўстановы – у мясцовых органах.

  Што яшчэ важней: грамадскія арганізацыі і фонды рэгіструюцца паводле дазвольнага прынцыпу. Гэта значыць, ты літаральна просіш сябе зарэгістраваць.

  У выпадку з установамі працуе заяўны прынцып, гэта значыць фармальна цябе абавязаны зарэгістраваць.

Ёсць розніца, дзе рэгістравацца – у Менску ці ў рэгіёнах?

  Геаграфія дзейнасці – гэта важна. Мясцовыя арганізацыі працуюць на тэрыторыi аднаго або некалькіх раёнаў. Рэспубліканскія – могуць працаваць па ўсёй краіне. Міжнародныя – павінны быць прадстаўлены і ў Беларусі, і ў адной або некалькіх іншых дзяржавах.

А што трэба для рэгістрацыі?

  Табе павінна споўніцца 18 гадоў.

  Запоўніць заяву аб дзяржаўнай рэгістрацыі. Зручны ўзор ёсць на сайце Мінюста.

  Складзі Статут свайго аб'яднання. Тут сярод іншага важна пазначыць:

1) назву, якая ўключае ў сябе адначасова тып арганізацыі і характар дзейнасці. Трэба паказаць дзве версіі – поўную і скарочаную. Звярні ўвагу, каб яны не супадалі з ужо існуючымі арганізацыямі;

2) задачы і характар дзейнасці;

3) дзе менавіта будзе актыўнічаць тваё аб'яднанне.

  Юрыдычны адрас, дзе будзе грунтавацца аб'яднанне. Твая кватэра не падыходзіць: туды нельга ўпісваць юрадрас, таму прыйдзецца пашукаць хоць нейкае памяшканне.

  Аплаціць дзяржпошліну (на момант публікацыі: 5 базавых велічынь для мясцовых, 10 базавых – для рэспубліканскіх і міжнародных аб'яднанняў).

– Спіс заснавальнікаў.

Звярні ўвагу і на геаграфічныя патрабаванні

  Мясцовыя:

– ад дзесяці членаў-заснавальнікаў, што прадстаўляюць дзве і больш адміністрацыйныя адзінкі тэрыторыі, на якія будзе распаўсюджвацца дзейнасць аб'яднання.

  Рэспубліканскія:

– ад пяцідзесяці членаў-заснавальнікаў, якія прадстаўляюць большасць абласцей Рэспублікі Беларусь і Менска.

  Міжнародныя:

– ад 10 членаў-заснавальнікаў ад Беларусі і не менш за тры – ад адной або некалькіх замежных дзяржаў;

– стварэнне прадстаўніцтваў арганізацый і на тэрыторыі замежных дзяржаў.

  Аддзяленне міжнароднага грамадскага аб'яднання:

– ад дзесяці членаў-заснавальнікаў, якія прадстаўляюць Рэспубліку Беларусь.

А якія аб'яднанні нельга рэгістраваць?

  За гэта адказвае Артыкул 7 Главы 1 Закона «Аб грамадскіх аб'яднаннях». Пад бан на этапе рэгістрацыі тут жа патрапяць аб'яднанні, сярод мэт якіх можна разгледзець:

– гвалтоўнае змяненне канстытуцыйнага ладу;

– прапаганду вайны;

– сацыяльную, нацыянальную, рэлігійную і расавую варожасць;

– садзейнічанне замежным дзяржавам у прадастаўленні беларусам ільгот і пераваг «у сувязі з палітычнымі,

рэлігійнымі поглядамі або нацыянальнай прыналежнасцю ў парушэнне заканадаўства».

Слухайце, гэта ўсё пра папяровую цяганіну. А што з падводнымі камянямі?

  Па-першае, папяровая валакіта – нармальны такі камень. Памылішся ў прозвішчы заснавальніка або зробіш абдрукоўку ў юрыдычным адрасе – гэта дастатковая нагода для адмовы ў рэгістрацыі. Таму тройчы перачытай усе дакументы, перш чым кудысьці іх адносіць.

  Па-другое, і гэта самае важнае, крыху вышэй мы пісалі пра ўказанне «характару дзейнасці». Ён ніяк не вызначаецца заканадаўствам, яго трактуюць адвольна. Таму калі твае планы па адстойванні правоў трансгендараў у Беларусі будуць выражаны занадта ярка, цалкам верагодна, што на выхадзе ты атрымаеш адмову. З гэтай праблемай доўга змагаліся нашы сябры з Makeout, якія ў выніку зарэгістравалі сябе як «сацыяльна-інфармацыйнае ўстанову па падтрымцы праектаў у сферы гендарнай роўнасці». Здарылася гэта толькі летам мінулага года, хоць сам праект запусціўся яшчэ ў 2014-м.

Мяне зарэгістравалі, што далей?

  Падрыхтуй дакументы пра кіраўнікоў аб'яднання і атрымай пасведчанне для кіраўніка.

  Наймі бухгалтара. Згодна з Законам «Аб бухгалтарскім уліку і справаздачнасці», некамерцыйная арганізацыя павінна мець сярод работнікаў чалавека, які адказвае за фінансы.

  Адкрый рахунак у банку.

  Разбярыся з падаткамі.

  Завядзі кнігу ўліку і кнігу скаргаў і прапаноў.

Наша арганізацыя знайшла грант. Цяпер у нас ёсць сродкі, ура?

  Абсалютна любая фінансавая дапамога павінна рэгістравацца. Плюс табе трэба ўважліва сачыць за справаздачамі: некамерцыйная арганізацыя не можа займацца камерцыйнай дзейнасцю (лагічна, так). Што гэта азначае: усе даходы ў выніку трацяцца на дзейнасць (сюды ўваходзіць і зарплата тваіх работнікаў).

Да каго звярнуцца па кансультацыю?

  Лагічней за ўсё ісці па дапамогу да экспертаў, якія даўно працуюць у гэтай сферы. Лепшыя сярод іх – работнікі БРГА «Аб'яднаны шлях», Асамблея НДА і Цэнтр прававой трансфармацыі Lawtrend.

Ці варта ўвогуле гэтым займацца?

  Так, таму што прынцып «гэтым абавязкова зоймецца хтосьці яшчэ» ўжо даўно не працуе. Калі бачыш актуальную праблему і разумееш, як палепшыць сітуацыю, – не сядзі на месцы, а разганяй варушняк.

  Па натхненне раім зазірнуць у наш раздзел «Актывісты», дзе мы расказваем гісторыі людзей, якія робяць усё, каб Беларусь стала лепшай.