34mag

«Інтэракцыя»: праект на мільён

Рубрыка: ІНТЭРВ'Ю
30.05.2017
Аўтар: Vanya Famchuk
9552

«Інтэракцыя» – адна з буйнейшых некамерцыйных арганізацый Беларусі, чые праекты карыстаюцца моцнай фінансавай падтрымкай ЕС. Легенды пра праектны менеджмент і тое, як «піляць» грошы Еўрасаюза, – любімыя працоўныя байкі каманды фонду. Мы сустрэліся з яго праектнымі менеджарамі Антонам Раднянковым, Ірынай Івановай і Святланай Паддубнай і даведаліся, як атрымаць мільёны еўра на сваю ініцыятыву, чаму «Інтэракцыя» падтрымала «неэкалагічны» праект Е-40 і што прыводзіць да менеджарскага аргазму.

«Інтэракцыя» была заснавана ў 1994 годзе, тады – у выглядзе некамерцыйнай арганізацыі «Германа-беларускі дом». У 2006-м каманда атрымала сваю цяперашнюю назву, а ў 2011-м – дзейсную юрыдычную форму. Сваю дзейнасць фонд скіроўвае на дапамогу рэгіёнам, а таму ў асноўным займаецца праектамі, звязанымі з развіццём мястэчак і гарадоў Беларусі. Спектр цікаўнасцей даволі шырокі: «Інтэракцыя» абараняе рэкі і развівае інклюзіўны турызм, а Полацк дык увогуле паднялі на вушы праектамі па гарадскім асвятленні і мабільнасці. Стаф «Інтэракцыі» цяпер складае 12 чалавек.

Легенды «Інтэракцыі»

– Да 2011 года «Інтэракцыі» як такой не было, быў «Германа-беларускі дом». Чаму менавіта тады ўсё рэзка змянілася, а фонд стаў тым, чым ён ёсць цяпер?

Антон: Кожная арганізацыя залежыць ад людзей, таму я б звязаў гэты пераварот з амаль поўнай зменай каманды. Каб не схлусіць, скажу, што ў той момант, калі я далучыўся да дзейнасці фонду, тут было тры чалавекі, улічваючы бухгалтара і дырэктара. А цяпер нас ужо дзясяцера. Тады ж з’явіліся і назва, і форма – фонд «Інтэракцыя». У той час неяк адначасова падтрымалі даволі шмат нашых праектаў, што таксама змусіла да такіх кардынальных перамен.

Ірына: Літаральна ад былой каманды застаўся толькі наш сённяшні дырэктар Іван Шчадранок і яго намесніца Марына Барысава. Яны мелі больш-менш супольны погляд на далейшае развіццё, так і панеслася.

– Вакол фондаў заўсёды хадзіла шмат легендаў, маўляў, зручная форма для любога кшталту схемаў. Што скажаце на гэты конт?

Ірына: Фонд, у прыватнасці «Інтэракцыя», – гэта перш за ўсё некамерцыйная арганізацыя. З аднаго боку, мы нешта накшталт грамадскага аб’яднання, аднак пры гэтым можам атрымліваць грошы звонку на нашу статутную дзейнасць (сюды ўваходзяць і заробкі, і грошы на арэнду памяшкання, і канцылярскія дробязі). То-бок мы ўсё ж такі маем больш прасторы для манеўру.

– Як бы вы сфармулявалі некалькі асноўных напрамкаў, якія цікавыя «Інтэракцыі»?

Антон: Я б сказаў, што наша асноўная цікавасць – гэта рэгіёны і іх развіццё. Мы іх вельмі любім.

Ірына: Я б сфармулявала па-іншаму. Мы бяром усе існуючыя цікавыя методыкі працы (з той жа Заходняй Еўропы) і спрабуем прымусіць іх працаваць тут, у Беларусі. І такія адаптаваныя методыкі мы спрабуем прыладзіць да рашэння мясцовых праблем: напрыклад, інклюзіўнага турызму ў Валожыне ці назірання за станам рэк у басейне Дзісны.

«Ад моманту з’яўлення ідэі да адабрэння заяўкі і пачатку праекта праходзіць самае меншае два гады»

Антон: Складанасць такой працы: часам методыкі не так проста ўкараніць, каб яны па-сапраўднаму запрацавалі. Неабходна даводзіць пра ўсе пазітыўныя бакі і мясцовым уладам, і гараджанам, якія часцяком ставяцца з недаверам да такіх ініцыятыў, спроба знайсці агульны кансэнсус і рэалізаваць праект менавіта супольна – адна з найвялікшых складанасцей.

Як працаваць з праектамі

– Амаль усе праекты «Інтэракцыі» патрабуюць ад менеджара праекта добрай падрыхтоўкі. Трэба мець веды і ў экалагічнай, і ў тэхнічнай сферы. Як вы спраўляецеся з гэтым?

Антон: Казаць у нашым выпадку пра адпаведную кваліфікацыю ці падрыхтоўку не выпадае. Я, напрыклад, займаўся праектам пра гарадскую мабільнасць. Якая тут можа быць адукацыя? Аўтатрактарны факультэт БНТУ? Тут, на мой погляд, найбольш значнае – адкрытасць чалавека да новых ведаў у прынцыпе, яго здольнасць вучыцца і спасцігаць новае. Любую тэматыку можна добра падвучыць у інтэрнэце, пагадзіцеся.

– За апошнія некалькі гадоў «Інтэракцыя» курыравала добрую долю праектаў, якія фінансава падтрымліваюцца ЕС. Якім чынам так атрымалася? Апішыце «для імбрыкаў», як завалодаць такім праектам.

Антон: Абсалютна ўсе праекты, якія вяла «Інтэракцыя», мы атрымалі шляхам падачы заявак на адкрытыя конкурсы. Іх аб’яўляе ці Прадстаўніцтва ЕС у Беларусі, ці якія-небудзь іншыя арганізацыі.

Святлана: Такія конкурсы праводзяцца перыядычна, на сайтах вывешваюць усе патрабаванні адносна мэтаў, задач праекта, а таксама патрабаванняў да асобы, якае будзе яго выконваць. Так і з нашымі праектамі: усё, што мы рабілі, – гэта том папер на кожны конкурс, які мы распрацоўваем самі ад пачатку і да канца. Анкета ўключае шмат складнікаў: мэты, задачы, усе мерапрыемствы праекта, паказнікі і індыкатары, якіх плануеш дасягнуць, карацей, звычайна выходзіць старонак 60-80 пісаніны.

«Першы этап Е-40 – гэта толькі спроба падумаць на гэты конт»

Але гэта не працуе кшталту: «Мы ўбачылі конкурс – оў, крута, падаёмся!» У нас ёсць досвед назірання і разумення, чаго менавіта не хапае рэгіёнам, якія праблемы ў іх існуюць. І калі мы бачым, што нейкі конкурс нам падыходзіць для вырашэння гэтых праблем, дык толькі тады будзем нешта пісаць і спрабаваць.

Ірына: Пры такім фармаце працы ад моманту з’яўлення ідэі да адабрэння заяўкі і пачатку праекта праходзіць самае меншае два гады.

– Што адбываецца пасля таго, як вашу заяўку на пэўны праект адбіраюць?

Антон: Усе нашы праекты мы звычайна рэалізоўваем пры дапамозе мясцовых органаў улады, і, як я казаў, супраца з імі – часцей за ўсё, самы складаны пункт. І справа нават не ў нейкіх бюракратычных пытаннях, а хутчэй у тым, што хочацца хоць крыху змяніць іх светапогляд і каштоўнасныя арыенціры. З насельніцтвам узнікаюць падобныя праблемы, калі існуе вялікі недавер, і толькі праз супольныя актыўнасці і мерапрыемствы, праз агульны пазітыўны вопыт атрымліваецца яго разбурыць. Еўрапейскі саюз тут выступае як назіральнік збоку, так скажам. З ім мы камунікуем на ўзроўні абавязковых справаздач.

– Вы згадалі пра тое, што прававая форма «Інтэракцыі» дазваляе вам атрымліваць грошы на ўнутрыстатутную дзейнасць. Адсюль фармуюцца вашы заробкі?

Антон: Так, у кожны праект мы закладваем у тым ліку заробкі супрацоўнікаў, утрыманне офіса ды іншае. Умоўную суму мы фармуем самастойна ў сваёй заяўцы, але тут таксама трэба разумець: мы не можам напісаць сабе заробак у 10 тысяч еўра.

Ірына: Кожная сума павінна быць абгрунтаванай, суадносіцца з сярэднім заробкам у краіне і ў галіне нашай дзейнасці.

Антон: З той жа мэтай дадатковага кантролю пасля здачы кожнага праекта мы праходзім абавязковы знешні аўдыт, які пацвярджае, што мы выдаткоўвалі грошы адпаведна плану, які рабілі загадзя. Таксама мы падсправаздачныя Прадстаўніцтву ЕС і Міністэрству эканомікі. Усе паперы робяцца як па беларускіх, так і па еўрапейскіх стандартах, каб быць цалкам легальнымі і адпавядаць законам аб атрыманні замежнай тэхнічнай дапамогі. Таму, паверце, «шэрых» схем мы не маем.

Праект Е-40

– Окей, тут зразумела, адыдзем ад бюракратыі. Апошні праект «Інтэракцыі», які ва ўсіх на слыху, – гэта праект Е-40, пра які мы ўжо падрабязна распавядалі. Усё ж такі назваць яго «экалагічным» язык не паварочваецца, дык чаму ж звычайна эка-фрэндлі «Інтэракцыя» займаецца ім?

Ірына: Гэта сапраўды даволі спецыфічны і шматвектарны праект. І мы вельмі радыя як мінімум той шырокай увазе, якую надаюць яму СМІ і актывісты. Задума праекта грандыёзная – умоўнае аднаўленне шляху «з варагаў у грэкі», таму тут сапраўды патрэбны як мага больш шырокі ўдзел грамадскасці.

Антон: «Інтэракцыя» ў Е-40 – партнёр-каардынатар, мы дапамагалі Дняпроўска-Бугскаму воднаму шляху ажыццяўляць менеджмент і камунікацыю паміж рознымі бакамі, а таксама ўдзельнічаем у дзейнасці Трансгранічнай камісіі па пытаннях аднаўлення воднага спалучэння Е-40. Туды ўключана шмат арганізацый з усіх зацікаўленых бакоў – Украіна, Польшча, Беларусь. Мы заўсёды за тое, каб да праекта і дзейнасці Камісіі далучалася як мага больш СМІ, эколагаў, актывістаў, арганізацый, каб зрабіць прыняцце гэтага рашэння больш маштабным і грамадскім.

Ірына: Этап праекта, які зараз скончыўся, – гэта пакуль што толькі распрацоўка тэхніка-тэхналагічнага абгрунтавання. Напрыканцы гэтага этапу мы ладзілі вялікі форум для экалагічнай супольнасці, куды запрашалі ўсіх зацікаўленых, каб пазнаёміць з рэзультатамі і наступствамі, а таксама выпрацаваць агульнае стаўленне да праекта аднаўлення воднага шляху. Як вынік – ва ўсіх дакументах і планах дзейнасці камісіі ёсць планы аб правядзенні паўнавартаснай ацэнкі ўздзеяння Е-40 на навакольнае асяроддзе з улікам міжнародных правілаў. «Інтэракцыя», як сябра камісіі, сочыць за тым, каб гэтыя патрабаванні выконваліся.

Антон: Е-40 – гэта сапраўды грандыёзны праект, каласальная праца на некалькі дзясяткаў гадоў. Праблемы існуюць ува ўсіх трох краінах-удзельніцах. Падкрэслю, што першы этап – гэта толькі спроба падумаць на гэты конт. Не будзе так, што ўжо заўтра Прыпяць пачнуць руйнаваць. Такога, натуральна, не адбудзецца. Усе тры бакі павінны рашыць, што ім гэта дакладна трэба і што гэта будзе выгадна. Мы вельмі радыя, што СМІ і эколагі даносяць да людзей інфармацыю пра праект, а таксама сочаць за тым, каб прыродзе нічога не пагражала, мэта ж «Інтэракцыі» – зрабіць працэс прыняцця гэтага рашэння найбольш публічным і адкрытым, спрыяць таму, каб да галасоў эколагаў прыслухоўваліся.

Унутраныя рухавікі

– Праца ў фондзе – вялікая частка вашага жыцця. Што самае дарагое і прыемнае для вас тут?

Антон: Мне ўсё падабаецца, люблю сваю працу.

Ірына: Я таксама. У першыя гады працы на ўсіх сяброўскіх вечарынах я казала, што я самая крутая, бо ў мяне праца мары. Больш за ўсё я люблю тут працэс непарыўнай самаадукацыі. Гэта клёвае пачуццё.

Яшчэ ў мяне ёсць рэцэпт менеджарскага аргазму: у любым райвыканкаме трэба знайсці чалавека, які нічога не ведае пра твой праект, але вельмі хоча дапамагаць і супрацоўнічаць. Тады ўсё будзе!

«У любым райвыканкаме трэба знайсці чалавека, які нічога не ведае пра твой праект, але вельмі хоча дапамагаць і супрацоўнічаць. Тады ўсё будзе!»

– «Інтэракцыя» штогод публікуе справаздачы пра сваю дзейнасць, але якое ваша самае памятнае дасягненне, дзякуючы якому вы б сказалі, што зрабілі жыццё беларусаў крыху лепей?

Ірына: Мой першы праект быў пра маніторынг малых рэк, падчас якога мы стварылі ў вёсцы Германавічы, у школцы, пункт назірання за рэкамі. І людзі там так натхніліся, што самі пачалі ўдзельнічаць у пошуку грантаў і фінансавання і працягваюць развіваць гэтую ініцыятыву. Вось гэтым я ганаруся.

Антон: Мая асабістая матывацыя – гэта спроба хоць крышку зрабіць жыццё ў гэтай краіне лепей. Асаблівы стымул – калі ты яшчэ і кагосьці вось так натхняеш. Часта мы нават не маглі думаць пра тое, што ў рэгіёнах столькі таленавітых і неабыякавых людзей, а там сапраўдныя зоры. І адчуванне, што ты крышку дапамог гэтым людзям, што зараз яны пойдуць далей самі і зробяць шмат крутога, – гэта самае важнае.

Фота by Таша Арлова & з суполкi арганiзацыi ў FB