Операфілія

Выкраслі лішняе: «сэкс», «драгс», «рок-н-рол», «квіткі ў партэр на прэм’еру ў Оперным». Калі ў цябе ўзнікнуць складанасці з гэтым заданнем, напэўна, ты валтарніст з аркестравай ямы ці сарамлівая інстытутка з Глыбокага. Захапленне операй, балетам ці нават тэатрам ідзе неяк уразрэз з уяўленнем «парадыгмы крутасці» сярод пакалення міленіялаў. Звычайная гісторыя. У 20 гадоў першыя тры пункты заўсёды выглядаюць куды больш прывабнымі.

Але ва ўсіх правілах ёсць выключэнні. Часам гэтыя выключэнні цалкам ламаюць твае стэрэатыпы – і тады становіцца яшчэ цікавей. Наш герой – малады хлопец Сева Окунеў. Вучыцца ў БДУ, ганяе па ўпісках, у меру п’янтосіць – усё як па інструкцыі. Акрамя адной цікавай дэталі: за два гады Сева наведаў больш за 70 оперных спектакляў у Вялікім тэатры.

Прэпаці

– Чувак, яшчэ раз паўтараю, што ў гэтым няма ніякай элітарнасці! Не трэба быць старым тоўстым снобам у пенснэ, каб ва ўсім гэтым разбірацца. Гэта як наркотык. Схадзіў пару разоў, спадабалася, пачаў нешта мінімальна разумець – і ўжо ходзіш, як на працу.

Мы абмяркоўваем надзённыя оперныя справы пад піва з крылцамі ў KFC на Нямізе. Якіх толькі размоваў гэтыя сцены ні чулі, але пра оперу тут нячаста гавораць. Мужык за суседнім столікам нават пачаў прыслухоўвацца.

– У гэтым якраз галоўная праблема. Людзі ўспрымаюць оперу як нешта занадта высокае і недасяжнае іх разуменню. Хочацца ўсім даказаць, што гэта не так, але гвалтам жа ў тэатр нікога не зацягнеш. Для кайфу ад наведвання дастаткова густу і нейкай базавай эрудыцыі. Як казаў Пласіда Дамінга: «Опера не падабаецца двум тыпам людзей: тым, хто ніколі там не быў, і тым, у каго на яе няма грошай».

– Ну акей, а сам ты як пачаў гэтым усім цікавіцца?

– Гэта наогул выпадкова адбылося. Глядзеў я неяк фільм «Шосты элемент». Як «Пяты», толькі пародыя з Лэслі Нільсанам. Карацей, была там сцэна, дзе яны сцябаліся над трыма тэнарамі. Гэта класічнае опернае трыа Дамінга-Карэрас-Павароці. Ну і я зацікавіўся. Пачаў гугліць, хто такія, лайвы глядзець. І нешта мяне так зацягнула, што вось мы цяпер сядзім і гаворым пра гэта наогул. Дамінга, дарэчы, галоўны для мяне ў гэтай тройцы. Ён мой сапраўдны правадыр у свет оперы.

– І часта ў цябе хадзіць атрымліваецца?

– Калі як. Вось цяпер стаханаўскі тэмп трымаю – 2-3 разы на тыдзень. Але так не заўсёды атрымлівалася. Гэта я паўгода таму вельмі ўдала пазнаёміўся з чувакамі з музыкальнага вучылішча. Яны ж бясплатна ганяюць і мяне з сабой упісваюць заадно. А раней шмат сыходзіла грошай: за гэтую вясну два мільёны патраціў на квіткі.

Той самы мужык за суседнім столікам ажно падавіўся. Не ведаю, у чым канкрэтна была прычына, але мне смешна было думаць, што справа ў нашай гутарцы і агучанай лічбе.

– У вас нават нейкая андэграўндная оперная туса ёсць?

– Так. Прычым там не толькі музыканты, што радуе. Там і дзяўчына-біёлаг, і будучыя дыпламаты, і часова беспрацоўныя. Усім якраз гадоў па 20 у сярэднім. Наогул крута, што ў апошні час стала вельмі шмат моладзі хадзіць на оперу. Нават дзіўна.

– А шмат пастаянных «прыхаджан» у оперы?

– Не сказаць каб шмат, але яны ёсць. І мы ўсе ведаем адно аднаго. Ёсць, напрыклад, дзядок-радыёфізік. На кожны спектакль ходзіць. Вітаемся пастаянна, абмяркоўваем, хто са спевакоў лажаў сёння, а хто малайчына.

– Слухай, пры ўсім пры гэтым ты ж кожнае лета працуеш у Віцебску ў дырэкцыі «Славянскага базару». Вось і нафіга з тваімі музычнымі густамі?

– Дык плацяць там добра проста. Як толькі канцэрт пачынаецца, я адыходжу паліць, есці, спаць, што заўгодна рабіць, абы далей быць ад амфітэатра. На дзень «Радыё Шансон» я наогул выжываў як мог: у навушніках хадзіў, людзей рассаджваў.

На гэтай аптымістычнай ноце мы пачалі паволі збірацца. Літаральна праз паўгадзіны мы ўжо мусім сядзець на ўтульным балконе Вялікага тэатра і слухаць арыі з оперы «Аіда». Сева быў натхнёны: калі не ўсім, дык хоць мне ён сёння дакажа, што опера – гэта крута.

«Аіда»

– Чаму ніхто аркестру не хлопае? Трэба выправіць.

Цішыню разразаюць гучныя пастаўленыя воплескі. У мяне аж левае вуха заклала. Хутка прыкладу Севы туруюць услед спачатку балконы, потым ложы, потым і партэр. Даволі дзіўна знаходзіцца ў эпіцэнтры апладысментаў. Там, дзе яны зараджаюцца.

Для аркестра гэта стала своеасаблівай адмашкай. Цяпер можна. З аркестравай ямы зайграў Вердзі.

На сцэне з'явіўся Радамэс-Франкоўскі. Заспяваў. Я нічога жудаснага, вядома ж, не заўважыў, а вось на тварах Севы і падцягнуўшыся чувакоў з «андэграўнднай опернай тусы» з’явілася грымаса болю. Я паспрабаваў прыслухацца яшчэ пільней. Шчыра хацелася пачуць нешта абуральна храновае, каб не адчуваць сябе нейкім непаўнавартасным. Не атрымлівалася.

«Пры ўсёй павазе да “Аіды”, у нейкі момант захацелася вярнуцца дадому, згарнуцца ў клубок і слухаць Radiohead»

Адбывалася тое, чаго я больш за ўсё баяўся: я зусім ні фіга не разумеў. Па-першае, я практычна не мог уцяміць, хто спявае дрэнна, а хто нядрэнна, у адрозненне ад маіх суседзяў. Але гэта палова бяды. Я зусім забыўся, што спяваць артысты будуць па-італьянску. Што было вельмі глупа з майго боку. Сева ўказаў мне на суфлёр з перакладам для гледачоў і зноў запаў у музычны транс. Гэта крыху спрасціла задачу. Засталося ўспомніць сюжэт арыгіналу – і я буду ў стане адэкватна ўспрымаць тое, што ідзе на сцэне.

Спачатку было цяжка. Сюжэт павольна завязваўся, а я перажываў культурны шок. Нават засумаваў на імгненне. Каб пацешыцца, пачаў уяўляць, што субцітры агучваюцца гугнявым закадравым голасам з дзевяностых. Валадарскі, хутчэй за ўсе, не ўзяўся б за такую працу, але было б вельмі пацешна.

Але потым заспявала Аіда – і я проста выпаў. Паглядзеў на суседзяў. Яны сінхронным кіўком пацвердзілі – гэта было магутна. Ну вось, хоць нешта я магу зразумець у оперы!

Сева шапнуў:

– Гэта запрошаная Аіда. З Казахстана. Жупар Габдуліна. І яна, аказваецца, вельмі крутая.

З гэтага моманту я слухаў з нашмат большай цікавасцю.

Агулам спектакль ішоў практычна чатыры гадзіны. Даволі працяглы сеанс культурнай тэрапіі. Але я не адчуваў ціск часу, як ні дзіўна. Тое, што адбывалася на сцэне, сапраўды захапляла. Здаецца, бліжэй да канца я ўсё-ткі прасёк нейкую фішку оперы.

Афтэпаці

Мы стаім ля ўваходу. Пацаны спрабуюць сцягнуць афішу «Аіды», пакуль ахоўнікі глядзяць у іншы бок. Я ржу ў голас, успамінаючы, як сам не раз рабіў так з афішамі Нойза, Anacondaz і NRM. Можа, не такія ўжо мы і розныя?

Пасля таго як з крыміналам было скончана, мы развіталіся з «андэграўнднай тусай» і пайшлі да загадкавага сёмага пад’езда. Ён жа быў службовым выхадам. Там нас чакала Аня – дзяўчына, якую Сева прапанаваў сюды адміністратарам. Там жа можна было злавіць каго-небудзь з артыстаў.

З іншымі не пашанцавала, затое Аня выявілася вельмі мілай дзяўчынай, і яна, як і абяцаў Сева, распавяла некалькі цікавых інсайдаў, звязаных з яе працай у тэатры.

– Калі ты самы лянівы чалавек на Зямлі – гэтая работа для цябе. У абавязкі адміністратара залы ўваходзіць:

А) Прыходзіць у тэатр за дзве гадзіны да спектакля.

Б) Ставіць птушачкі насупраць выканаўцаў у праграмках (а потым сціраць іх зноў, калі праграмкі не ўдалося прадаць). На гэтую працэдуру сыходзіць недзе хвілін 20.

В) Дапамагаць гледачам знаходзіць свае месцы ў зале.

Усё. За заробак 350 рублёў у месяц. У асноўным адміністратарамі працуюць мілейшага выгляду бабулькі, так што для іх гэта нядрэнная прыбаўка да пенсіі. Зразумела, чаму яны так трымаюцца за свае месцы.

Пасля такога культурнага лонгплэя мы хутка вырашаем пераключыцца на іншыя справы і растаем у адухоўленай цемры горада.

 

 

Тэкст і фота by Аляксандр Лашкевіч

Фота на галоўнай bolshoibelarus.by