Пачынаем новую рубрыку Mediascape, дзе будзем распавядаць пра скрыжаванні медыя і рэальнасці ды іх эфекты Куляшова. У першым артыкуле разглядаем «аз» медыякамунікацыі: як напісаць талковы прэс-рэліз, каб ён потым не адгукнуўся пустым рэхам у ангары журналісцкай абыякавасці.
Прэс-рэліз – «атам» журналістыкі, кароткае інфармацыйнае паведамленне для СМІ, якое змяшчае адну навіну пра падзею ці мерапрыемства. Ён публікуецца бясплатна, таму мусіць быць цікавым для СМІ і карысным для чытача.
Першы прэс-рэліз даслаў амерыканскі медыяэксперт, заснавальнік PR Айві Лі. У 1906 годзе на Пенсільванскай чыгунцы здарылася аварыя – цягнік з 53 пасажырамі сышоў з рэльсаў на мосце і патануў. Каб прадухіліць чуткі ды іншыя версіі крушэння, Айві падрыхтаваў інфармацыйнае паведамленне для медыя з «правільным» пасылам і запрасіў журналістаў убачыць месца аварыі на ўласныя вочы. Так пачалася гісторыя ўплыву арганізацый на сваю рэпутацыю ў СМІ. The New York Times, дарэчы, перадрукаваў прэс-рэліз слова ў слова.
Ніжэй – некалькі тузінаў парад на тэму, як прыцягнуць увагу журналістаў да свайго прэс-рэліза, як матылькоў на святло. Напісана самімі журналістамі.
Шэсць кітоў прэс-рэліза
Інфармацыйная нагода. У прэс-рэлізе навіна павінна быць перадусім. Калі яна не цікавая (або цікавая толькі табе), то не дапамогуць ні «гарачы» загаловак, ні класныя фоткі, ні ідэальная структура. Высмоктваць з пальца і генераваць – так сабе ідэя. Няма нагоды – проста закрый тэкставы рэдактар. І помні: адна навіна – адзін прэс-рэліз.
Лаканічнасць. Запомні галоўны прынцып прэс-рэліза KISS – «keep it short and sweet» або «keep it simple stupid». Пішы так, каб зразумела і твая бабуля.
Стыль. Выкарыстоўвай ясную мову ў інфармацыйным стылі, а не ў духу дваццаць пятага з'езда КПСС.
Аб’ём. Рэкамендуецца размяшчаць прэс-рэліз на адной старонцы (максімум – паўтары). Эталонны аб’ём – 300-500 слоў.
Структура прэс-рэліза нагадвае перакуленую піраміду. Галоўная інфа змяшчаецца ў самым пачатку: загаловак, лід (з адказам на пытанні «хто», «што», «дзе», «калі» і «навошта»), затым падрабязнасці навіны, цытаты, у канцы – даведка, карысныя лінкі, кантакты экспертаў.
Пісьменнасць. У СМІ, як правіла, пануе грамар-нацызм: адна памылка – і твой прэс-рэліз ужо ў сметніцы. Правярай тэкст на памылкі і чытэльнасць у MS Word ці з дапамогай сэрвісаў: LanguageTool (падтрымлівае беларускую мову), slounik.org, Добрапіс, Главред, Грамота.ру.
ЗАГ
Загаловак – гэта эсэнцыя навіны. Кручок, на які ты насаджваеш журналіста і з якога ён ужо не саскочыць. Калі ты адразу не зацікавіш яго, твой ліст апынецца ў кошыку. Зрабі заг простым.
У загалоўку можна распавесці гісторыю, закрануць факты, задаць пытанне, зрабіць яго жывым. Але самы эфектыўны заг – ёмкая навіна адным сказам.
Не рабі загаловак даўжэй за 8 слоў.
Вынесі загаловак у тэму ліста.
Devil in the details
Без фактаў і лічбаў любая гісторыя – нуль. Пішы канкрэтна.
Ужывай кароткія сказы.
Адзін абзац – адна новая думка.
Актыўныя дзеясловы робяць тэкст чытэльным і ратуюць панылыя сказы. Пасіўныя – наадварот.
Яскравая, лаканічная і змястоўная цытата па тэме – гэта він. Наўрад ці журналіст кастрыруе яе. А цытата дзеля цытаты, асабліва даўжынёй у цэлы абзац, – зло.
Камяні ў гародзе прэс-рэліза
Забі ў сабе графамана і забудзь пра вобразныя сродкі ў прэс-рэлізе.
Штампы, шаблонныя фразы замяняй на дакладныя фармулёўкі: ніякіх «як усім вядома», «простыя ісціны», «матай на вус». Толькі мяса, толькі часнок!
Пазбаўся паразітаў часу: «на сённяшні дзень», «зараз», «у сучаснай Беларусі» – змывай іх бязлітасна ў Лету.
Пазбягай уводных канструкцый і ацэначных слоў. Не засмечвай прэс-рэліз усялякімі «бясспрэчна», «на жаль» ці «дарэчы». Пакінь чысты канцэнтрат.
Бамбі фактамі, а не словамі-ўзмацняльнікамі накшталт «унікальны», «абсалютны», «гарантаваны».
Парад вялікіх літар у прэс-рэлізе не патрэбны: «кампанія», «місія», «каштоўнасці» з вялікай выглядаюць ванітным лакействам. І не пішы «вы» з вялікай. Ты ж прафесіянал, ну.
Займеннікі і прэс-рэлізы – рэчы несумяшчальныя. Любое «мы» лепш замяніць назвай арганізацыі.
Мачы дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі. Яны твае лютыя ворагі.
Пісаць мудрагеліста ты ўжо ўмееш. Навучыся пісаць проста.
Галоўны момант: бязлітасна рэж, выкрэслівай усю непатрэбную дрэнь. Любы тэкст можна скараціць на 30%. Давай, don’t kill your darlings, murder them!
Нішто не забыта
Абавязкова пакінь свае кантактныя дадзеныя: тэлефон, пошту і лінкі на сацсеткі. Так з табой не толькі хутчэй звяжуцца, але і прагоняць твой твар праз фізіягноміку і ацэняць, колькі сяброўскіх рукапацісканняў паміж вамі.
Пазнач у прэс-рэлізе поўныя назвы арганізацый, імёны і прозвішчы экспертаў, а таксама іх актуальныя пасады.
Напішы дакладныя каардынаты, калі запрашаеш на івэнт. Калі да месца складана дабрацца, намалюй мапу.
За дзень да мерапрыемства нагадай пра падзею і дашлі паўторную інфармацыю. Можаш з бонусам: заўжды цікава сачыць за развіццём падзей.
Прымацуй спасылку на ўвесь візуал (фотаздымкі, лагатыпы, відэа, інфаграфіку, таймлайн). Не прымацоўвай да ліста важкія файлы.
За хвіліну да send
Вынесі загаловак у тэму ліста. 90% лістоў з загалоўкам «прэс-рэліз» ідзе ў спам.
Фармулюй тэмы для розных выданняў па-рознаму. Звяртайся індывідуальна.
Не рабі масавую рассылку, бо, хутчэй за ўсё, твой ліст трапіць у рэдакцыйную тэчку «спам».
Адрасаты не павінны бачыць адно аднаго. Для гэтага існуе опцыя «схаваная копія». У рэшце рэшт, ёсць зручныя сэрвісы для рассылкі лістоў: UniSender, Mailchimp, GetResponse.
Лепш дасылаць ліст раніцай у будні дзень. Амаль безнадзейны варыянт – у пятніцу пасля абеду, на выходных і ў панядзелак да 10-й раніцы, бо твой прэс-рэліз будзе завалены ўсім тым, што прыйшло на выходных. Але гэта не аксіёма, таму выдатна, калі ты маеш уяўленне пра час «актыўнасці» свайго журналіста.
Зрабі кароткі брыф прэс-рэліза і запосці ў «целе» ліста. Так верагодней, што яго прачытаюць.
Журналісты часта праглядаюць пошту са смартфонаў, таму замест прымацаваных файлаў .doc ці .pdf дай спасылку з тэкстам на Dropbox ці Google Дыск.
Перачытай прэс-рэліз. Адзін, два, тры разы, а лепш – усе пяць.
Who cares
Не дасылай паведамленні з тэкстам: «Калі чакаць публікацыю?» І не тэлефануй праз 10 хвілін з пытаннямі: «Ну што? Ужо атрымалі мой прэс-рэліз?» Ніколі.
Не бяжы ныць у фэйсбук і крытыкаваць сучасных бяздушных журналістаў. Ніхто нікому нічога не павінен (хіба што «дармаеды» – падатковай).
Шукай альтэрнатыўныя каналы інфармацыі замест класічнага прэс-рэліза: ад сацсетак да віруснага відэа.
Не мыслі выключна прэс-рэлізамі. Прыдумай класную ідэю для сумеснага матэрыялу. Гэта можа быць спецпраект, даследаванне з інфаграфікай ці суровы рэаліці-эксперымент. Так, цябе могуць лёгка завярнуць у рэкламны аддзел, але, калі твой праект зносіць дах нават вэйперу на гірацыкле, журналіст сам з ахвотай возьмецца з ім папрацаваць.
Перакладчыца дапытвае аўтара: Адэля Дубавец гутарыць з Вітальдам Шаблоўскім пра выданне яго кніг у ЗША, бурчанне ў жываце ў палітычных лідараў і сакрэтную сілу Лукашэнкі.
Анлайн-пляцоўкі, з якіх трэба пачынаць заваёўваць свет, калі ты музыка, фільммэйкер, дызайнер ці проста не ведаеш ужо, куды складваць свае фотарэпорты.
Разбіраемся, як з меншай рызыкай для здароўя і кішэні блукаць па прасторах сеціва.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
Javid Nabiyev speaks on arrests of gay people in Azerbaijan, explains the «fucking solidarity» term and the point of activism.
Joris Hanse, Dutch activist from the Doorbraak, speaks about the Netherlands not matching the stereotypes.