Навошта людзям інтэрнэт?

Мемы, малюнкі і «Чай»

Давай пачнем з цябе.

Я з Менску. Рос каля Камароўкі. З інтэрнэтам пазнаёміўся праз нумар 8-гудок-600-100, цудоўную беспарольку. Зараз працую ў кампаніі Onliner.by, займаюся там камерцыйнымі пытаннямі і трохі медыясправамі, вяду сацсеткі, дапамагаю рэдакцыі з новымі каналамі: Periscope, мэсэнджары і гэтак далей. У вольны час займаюся рознымі рэчамі ў інтэрнэце, гэта маё хобі, як бы дзіўна гэта ні гучала. Калісьці выдаваў фанзін пра хардкор-панк. Ну і таксама маю дачыненне да інтэрнэт-дэбошу «Чай з малинавым варэннем».

Твая адукацыя неяк звязана з IT і інтэрнэтам?

Не, вучыўся ў Беларускім інстытуце правазнаўства на юрыста. Але ніколі не працаваў па прафесіі. Калі скончыў вучобу, пайшоў у транспартную лагістыку, а потым заняўся інтэрнэтам.

Як з'явіўся «Чай з малинавым варэннем»?

У расійскім інтэрнэце існуе суполка «Лентач». Усё пачыналася са старой каманды выдання Lenta.ru, калі некалькі чалавек вырашылі рабіць паблік і таксама посціць у ім смешныя малюнкі. Але справа не ў саміх малюнках. Сутнасць – у больш простай падачы інфармацыі. Калі ты пішаш не строгім журналісцкім тэкстам, а проста ад сябе. Хочаш рабіць добра – перакажы навіну сваімі словамі, як быццам расказваеш яе суседу.

«Інтэрнэт – гэта не штосьці выдранае з кантэксту чалавечых адносін. Проста новы ўзровень гэтых адносін і спосаб распаўсюду інфармацыі»

Потым у рэдакцыі адбыліся вельмі дрэнныя рэчы [зняцце з пасады галоўнага рэдактара Галіны Цімчанка, следам за якой звольнілася больш паловы супрацоўнікаў – 34mag]. Калі адтуль сыходзілі людзі, якія займаліся VK-суполкай «Ленты», яны дамовіліся з новай рэдакцыяй, што забіраюць паблік сабе, і перайменавалі яго ў «Лентач». Адзін з людзей, які на той час займаўся «Лентачом», быў з Менску. Мы з ім пазнаёміліся, калі тусілі разам з Султанам Сулейманавым – стваральнікам «Лентача» – і іншымі хлопцамі адтуль. У нейкі момант яны вырашылі зрабіць нешта рэгіянальнае ў Беларусі і прапанавалі мне ў гэтым паўдзельнічаць. Я з задавальненнем пагадзіўся.

Першапачаткова мы хацелі зладзіць бунт: сабраць жартаўнікоў з розных выданняў. Але хтосьці адваліўся, камусьці не хапала часу. У выніку застаўся толькі я. А цяпер у нас ёсць яшчэ некалькі чалавек і нават супрацоўнік адной дзяржаўнай газеты. Але ў асноўным гэта альбо падпісчыкі, альбо людзі, знаёмыя нам з іншых праектаў.

Ці можна прадбачыць, што стане паспяховым мемам?

Можна, але складана. Праца буйных інтэрнэт-выданняў у гэтым і заключаецца: разумець, што людзі будуць чытаць, а што не будуць. І нейкія рэчы, накшталт зубра Валеры або «трох махіта», сыходзяць у народ.

А калі казаць менавіта пра малюначкі, тут усё вельмі проста: мы гэтыя мемы робім разам. Нас 10 чалавек у чаце, і калі ўсе смяюцца, то напэўна будзе смешна і для іншых. З «Анлайнерам» складаней: я сяджу адзін і думаю, атрымаецца ці не. Фактараў вельмі шмат, тут важна добра падабраць момант. І, зразумела, гарантавана заўсёды ў цэль не пападзеш. Вось ты раніцай не з той нагі ўстаў, захварэў, палаяўся з катом, ды што заўгодна – і жарт ужо не лепіцца. А падпісчыкі пішуць: «Вы што, пікчара змянілі? Вярніце старога!» І людзям жа не патлумачыш.

Адукацыя, каментары i байнэт

Інтэрнэт уплывае на тое, як і ў якой колькасці чалавек успрымае інфармацыю. Атрымліваецца, што інтэрнэт калі не змяняе грамадства, то наўпрост уплывае на яго выхаванне.

Я магу сказаць дакладна: у доўгатэрміновай перспектыве людзі пачынаюць з меншым адарваннем успрымаць некаторыя тэмы. Проста таму, што для іх гэта становіцца штодзённым і больш звыклым. Дзядзька Пеця з суседняга пад'езда не разумеў, што гэтая баба набіла сабе на цела. Праз два гады ўсё абмяркоўваецца нашмат спакайней: ён усё яшчэ не разумее, але гэта робіцца чымсьці звычайным. Насамрэч я не думаю, што гэта звязана з тым, што сайты пра гэта пісалі. Хутчэй з тым, што людзі сталі біць сабе татуіроўкі і выязджаць далей Пухавічаў і Бешанковічаў. Людзі мяняюцца, але я не ўпэўнены, што гэта заслуга інтэрнэту.

У чым тады галоўная роля інтэрнэту ў сучасным грамадстве?

Распаўсюд інфармацыі. Гэта не азначае, што інтэрнэт фармуе погляды. Хоць нашая ўлада і ўпэўнена, што так. Чаму дзяржава баіцца медыя: раптам яны возьмуць і сфармуюць нейкае меркаванне? Хутчэй, яны могуць сабраць у адным месцы людзей, якія таго меркавання прытрымліваюцца. Гэта дзве вялікія розніцы.

Возьмем утапічную сітуацыю: якую ідэальную ролю павінен выконваць інтэрнэт?

Ён ужо адыгрывае вялікую ролю. Інтэрнэт – гэта такі новы друкаваны станок. Мы калісьці перадавалі інфармацыю з вуснаў у вусны ў пячорах. А калі шаман памёр – усё, дупа, веды зніклі. Потым мы навучыліся пісаць і выбіваць інфу на таблічках або натоўпам манахаў перапісваць таўшчэзныя кнігі. Гэтыя веды былі даступныя абмежаванаму колу людзей. Затым быў вынайдзены друкаваны станок, які ўмомант паскорыў распаўсюд інфармацыі. І вось вынайшлі інтэрнэт, які дазваляе не проста перадаваць дадзеныя ад тэрміналу на сервер і спрашчаць многія працэсы, але пры гэтым распаўсюджваць інфармацыю.

«У свеце жыве 7 мільярдаў чалавек, кожны са сваімі прусакамі ў галаве. І тое, што аднаму падасца вялікай праблемай, іншаму падасца праблемай белага чалавека»

Інтэрнэт дае магутныя магчымасці для адукацыі. На «Анлайнеры» некалькі тыдняў таму было добрае інтэрв'ю з адным з заснавальнікаў ЕГУ аб праблемах адукацыі. Не толькі беларускай. У сусветнай традыцыйнай сістэме адукацыі таксама вялікія праблемы – усё той жа інтэрнэт. У 2016 годзе ў заходнім свеце дзве траціны працадаўцаў прынялі дыпломы анлайн-курсаў MOOC. Раней, вядома, ніхто не забараняў так вучыцца, але і на працу асабліва не прымалі. А зараз мы падышлі да такога моманту, калі анлайн-курсы ствараюць нядрэнную канкурэнцыю традыцыйным універсітэтам. Цяпер у нас жа ўсе веды свету наўпрост у кішэні – у смартфоне. І шкада, што абсалютная большасць карыстальнікаў інтэрнэту гэтага не да канца разумее.

Iнтэрнэт стварае пачуццё адзінства?

У глабальных маштабах – наўрад ці. У свеце жыве 7 мільярдаў чалавек, кожны са сваімі прусакамі ў галаве. І тое, што аднаму падасца вялікай праблемай, іншаму падасца праблемай белага чалавека. Інтэрнэт дапамагае людзям аб'яднацца ў гурткі па інтарэсах.

Наколькі важныя каментары для існавання інтэрнэту?

Каментары – гэта адлюстраванне людзей. Што добра ў інтэрнэце: ён дапамагае пашыраць кругагляд і бачыць іншых людзей з боку. Мы як будуем сваю карціну свету? Па супольнасці вакол сябе! У кожнага з нас у сярэднім па 100 знаёмых, з якімі мы можам падтрымліваць кантакт, але звычайна гэта яшчэ менш – чалавек 60. І вось тое асяроддзе стварае ілюзію існавання пэўнага свету. І калі ты сустракаеш чалавека з боку, кажаш яму, што табе падабаецца вось такая музыка. А ён адказвае: «Не, гэта лайно». І тут пачынаецца: «Як так?!» Каментары дапамагаюць шырэй глядзець на свет. «Вось хто гэтыя каментары піша?» Ну, сябра, свет – вельмі рознабаковае месца з купай людзей са сваімі густамі. І густы многіх – спецыфічныя.

За той час, што ты працуеш у байнэце, што ў ім палепшылася?

Людзі сталі больш актыўнымі. Гэта цікава. Калі шмат людзей вакол стануць нешта рабіць, усё стане лепш. І інтэрнэт стане лепш, і адносіны людзей да інтэрнэту. Калі людзі нешта робяць – гэта добра, яны не сядзяць на срацы і не скардзяцца. Інтэрнэт дае нам прылады для гэтага. Хочаш новыя медыя? Зарэгіструй паблік і ідзі рабі. І людзі пачынаюць разумець, як гэта працуе.

Тры сайты, на якія ты заходзіш кожны дзень.

Reddit, Buzzfeed і твітэр заўсёды чытаю. Я той чувак, для якога святлафоры робяць унізе на асфальце, каб выпадкова не трапіў пад машыну.