У кастрычніку ў Валожынскім раёне стартаваў маштабны трохгадовы праект «Валожын без бар’ераў» (мы яго згадвалі на мінулым тыдні тут). Мэта – прапампаваць турыстычную інфраструктуру горада і яго ваколіцы і прыстасаваць яе для людзей з інваліднасцю. Распавядаем пра праект і славутасці, якія Валожынскі раён можа намазаць на хлеб турыста.
Перадгісторыя
У Валожынскім раёне пражывае каля 2100 людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Пандусамі абсталяваныя толькі 5 аб'ектаў: дзве школы, аўтакасы, паліклініка і медычная амбулаторыя. Вучыцца, лячыцца ці з’ехаць – вось і ўсё кола дзейнасці.
У самім Валожыне адкрыты цэнтр дзённага знаходжання для людзей з інваліднасцю, дзе яны могуць займацца рамёствамі і атрымліваць працоўныя навыкі. Аднак у будынку цэнтра ніколі не было капітальнага рамонту з моманту яго будаўніцтва ў 1937 годзе.
Да таго ж у некаторыя населеныя пункты не прыязджае аўтобус, таму многія нават не ведаюць, што знаходзіцца вунь за тым узгоркам. Карацей, відавочна, што патрэбам гэтай сацыяльнай групы надаецца недастатковая ўвага. Зрэшты, як і ва ўсёй Беларусі.
Праект «Валожын без бар’ераў» стартаваў у кастрычніку мінулага года, а зараз пераходзіць у актыўную фазу. Цікава, што за справу ўзяліся чатыры інстытуцыі, прычым рознага кшталту: Валожынскі райвыканкам, некамерцыйны фонд «Інтэракцыя», грамадскае аб’яднанне «Беларускае таварыства інвалідаў» і аб’яднанне «Адпачынак у вёсцы». Улада, арганізацыя з рэсурсамі, суполка з апантанымі і турыстычны базіс – праект абяцае быць цікавым. Тым больш што ў яго Еўразвяз інвестуе больш за мільён еўра.
Што плануецца зрабіць?
Летась праект ажыццяўляў падрыхтоўчую стадыю: маніторыў грамадскія будынкі, якім кроў з носу патрэбны безбар’ерныя апгрэйды. Цяпер – час актыўных дзеянняў.
Што зменіцца? Каманда праекту выбрала 30 будынкаў – школы, паліклінікі, бібліятэкі, дамы культуры, крамы, кавярні, – якія абсталююць неабходнымі для даступнасці элементамі.
У Налібоцкай пушчы пракладуць экалагічную сцежку, адаптаваную для людзей з парушэннем апорна-рухальнага апарату. Уздоўж яе ты зможаш адпачыць у адмысловых альтанках пашыранай даступнасці.
У Валожыне адкрыюць турыстычны цэнтр з інклюзіўным падыходам да працы. Тут жа запрацуе хостэл на 20 месцаў з канферэнц-залай і інфармацыйным пунктам.
Пройдуць спаборніцтвы паміж аграсядзібамі раёна за міні-гранты, на якія можна адаптаваць свае паслугі для адпачынку людзей з інваліднасцю. Для іх жа купяць аўтобус, які будзе вазіць экскурсіі па раёне і да экасцежкі ў Налібоцкай пушчы.
«Наша галоўная мэта – сфармаваць правільнае стаўленне да інклюзіі, – кажа Аня Ражанцова, піяршчыца фонду «Інтэракцыя». – Не толькі развіць турыстычны патэнцыял раёна, але і ўключыць у праект тыя сацыяльныя групы, якія ў нас часцей за ўсё лічаць эканамічна несамастойнымі, няздольнымі працаваць альбо якія проста ігнаруюць».
«“Валожын без бар'ераў” – першы праект у Беларусі, які аб'ядноўвае мясцовыя ўлады, грамадскія арганізацыі і мясцовых жыхароў вакол інклюзіўнага турыстычнага прадукту. Ён не толькі пра будаўніцтва інфраструктуры, але і таксама пра звычайных людзей, якія жывуць у Валожынскім раёне.У іх сілах зрабіць сваё жыццё і жыццё раёна лепшым і больш камфортным. Мне падаецца, гэта самая галоўная каштоўнасць – мець дачыненне да пераменаў, што адбываюцца ў тваёй супольнасці», – каментуе Ірына Іванова, каардынатарка праекту.
Што варта паглядзець у Валожынскім раёне?
Кажа Ірына Іванова: «У Налібоцкай пушчы мне давялося пабываць два гады таму, калі там урачыста адкрывалі турыстычны маршрут “Валожынскiя гасцiнцы”. Я яшчэ вельмі здзівілася, што так блізка ад Менска ёсць такое прыгожае месца, у якім я ніколі не была. Варыянтаў адпачынку процьма: пакатацца на ровары па пушчы, парыбачыць з сябрамі, адправіцца на экскурсію па раёне ці проста выпіць гарачага глінтвейну, седзячы ва ўтульнай альтанцы на беразе Іслачы і назіраючы за жоўтым восеньскім лесам. У хуткім часе не трэба будзе думаць, як размясціць людзей, якія дрэнна бачаць ці ў каго няшмат грошай, у каго ёсць маленькія дзеці і тых, хто перасоўваецца на вазку».
Валожын можа таксама стаць сапраўдным месцам паломніцтва для габрэяў. У 1803 годзе тут была адкрытая першая ва Усходняй Еўропе навучальная ўстанова для падрыхтоўкі равінаў – Валожынская іешыва. Сюды з’язджаліся вучыць Талмуд нават з Афрыкі і Японіі, сярод знакамітых выпускнікоў – першы галоўны равін Ізраіля Рэбхай Кук. Цяпер будынак знаходзіцца на рэстаўрацыі з ганаровай таблічкай на фасадзе. А ў 2010 годзе Нацбанк нават адчаканіў памятную манету з выявай Валожынскай іешывы.
На паўночна-ўсходнім ускрайку раёна туліцца вёска Багданава. Тут нарадзіўся, жыў і памёр вядомы мастак-пейзажыст Фердынанд Рушчыц. Яго карціны пакупаюць за дзясяткі тысяч даляраў у Польшчы, у Беларусі ж да нядаўняга часу ў калекцыі Нацыянальнага мастацкага музея захоўвалася адна праца «Ля касцёла», пакуль у 2015 годзе «Белгазпрамбанк» не набыў яшчэ дзве. Нядаўна ў вёсцы адкрылася музейная экспазіцыя з копіямі твораў мастака.
На 10 км углыб ад Багданава ляжыць Вішнева – малая Радзіма нядаўна памерлага Шымона Пэрэса, былога прэм’ера і прэзідэнта Ізраіля. Спадар Пэрэс быў палітычным цяжкавагавіком, аддаўшы справам Ізраілю звыш 50 гадоў свайго жыцця, – зрэшты, Нобелеўскі камітэт некалі аддзячыў яму, надаўшы Прэмію міру. Таксама мясцовасць звязаная з актывістам-рэфарматарам Сымонам Будным. Гэты прапаведнік стаяў ля вытокаў навуковай крытыкі Бібліі, да таго ж актыўна публікаваўся (прыгадаем беларускамоўны «Катэхізіс» XVI ст.) у Рэчы Паспалітай, за што каталікі жадалі яму месца ў пекле. Ды невядома, куды ён сышоў, калі памёр у Вішнева ў 1593 годзе. Сёння варта заехаць паглядзець на мураваны касцёл XVIІ стагоддзя ды старыя габрэйскія могілкі.
А на поўдзень ад Вішнева, сярод крыху падтопленых лясоў стаіць вёска Бакшты. Дзякуючы вялікай колькасці чыстай і халоднай вады кропка на ўскрайку зялёнага масіву Налібоцкай пушчы сталася месцам прыцягнення аматараў чысцюткай, як сляза нявесты, самагонкі. Як ні стараліся начальнікі – ад Наполеона да калгаснікаў, − прыпыніць лясную індустрыю не атрымоўваецца: промысел жыве і пераўтвараецца ў сапраўдны мясцовы брэнд.
Аматарам фатаграфіі варта наведацца ва ўрочышча Вялае, дзе ў ХІХ стагоддзі Бенедыкт Тышкевіч пабудаваў сабе «палац паляўнічых». Граф быў заўзятым падарожнікам і таленавітым фатографам, таму існуе версія, што ў сядзібным доме была прыватная фотастудыя. Цяпер адбіткі Тышкевіча, выкананыя амаль дзве сотні гадоў таму, вельмі лёгка знайсці ў гугле – і ўбачыць быт мясцовых сялян, выгляд дзяцей графа-фатографа і ягоныя падарожжы ў Новы Свет. Пазней унук Тышкевіча, таксама Бенедыкт, пабудаваў побач з урочышчам Вялае першы на тэрыторыі Беларусі звярынец плошчай у 400 га. На жаль, дзве сусветныя вайны і мясцовыя браканьеры пакінулі ад былога палацавага комплексу толькі рамантычную руіну ды прыгожыя гісторыі.
Калі і ты фотааматар(-ка), то ў Налібоцкай пушчы ёсць «дом глушца» − месца для побыту і назірання за птушкамі. Калі пашчасціць, можна распачаць тут уласную кар’еру бёрдўотчэра.
Фота by Таня Капiтонава
Местный фонд содействия развитию международного диалога и сотрудничества «Интеракция», УНП 194902593
Экакінастужкі, тэматычныя кароткаметражкі, дыскусія і нават майстар-клас – з 6 па 11 лютага Менск накрые «зялёная хваля» кінематографа.
Ірландскі поп-панк, украінскі фры-фолк, паўднёвакарэйскі R&B і беларускі cold wave – склалі мультынацыянальны плэйліст адыходзячага тыдня.
Ацані, наколькі моцна вы з калегамі нагружаеце прыроду-матухну.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
Javid Nabiyev speaks on arrests of gay people in Azerbaijan, explains the «fucking solidarity» term and the point of activism.
Joris Hanse, Dutch activist from the Doorbraak, speaks about the Netherlands not matching the stereotypes.