Пераднавагодні дэбют – першы альбом Pafnutiy’s Dreams ‘The Sandman’, які стрэліў у канцы 2013 года, – крытыкі ледзь не адзінадушна прызналі тагачасным фаварытам. Цяпер на прыступках увагі – другі альбом «Сутра подсолнуха», які мы ў лічаныя дні маем гонар выдаць на «Першаку». Напярэдадні рэліза гутарым са стваральнікам гурта Паўлам Кузюковічам пра карысць развагаў пра смерць, сыход з «Ляпісаў» і перамены да лепшага ў сучасным Менску.
Як ты выступіў на «Народным альбоме»?
У мяне было адчуванне, што гэта беларускі Ману Чао з адкрытай, чыстай і светлай энергіяй. «Народны альбом» – сапраўдная беларуская музыка. Не этнічная народная, а стылізаваная. І нацыяналізм тут такі здаровы, які не выклікае адарвання. Усе стагналі: «Мы хочам яшчэ, мы хочам у тур паехаць з гэтым!» Гэта была жывая, выразная і класная музыка, якая не патрабуе рэкламы.
Увогуле энергія – гэта адзін з галоўных складнікаў, які прысутнічае ў паветры. Без энергіі не будзе ні фіга! Гэта тое, што я якраз бачу ў класічнай музыцы. У ёй закладзена энергіі больш, чым у любой іншай. Таму што яна была створана ў іншых умовах: без інфармацыйнай плыні, шуму. Людзі ж не чулі музыкі ані з якой крыніцы – не было гуказапісу. Усё светаўспрыманне чалавека ўнутры яго адбывалася. Усе гукі ўзнікалі ўнутры кампазітара. Зараз музыкі не могуць пазбавіцца ад знешніх гукаў, у любы момант могуць уключыць нешта. Раней гэта нараджалася само сабой. Уяві, якую сілу мела гэтая энергія. І якую сілу перадавала.
Папярэдняя плытка The Sandman – гэта гуллівая элегія, прысвечаная пераходнаму стану паміж сном і рэальнасцю. Раскажы пра новы альбом.
Першы альбом больш дзіцячы. Я яго называю нулявым. Але ён адпавядае таму ўзросту, які ў мяне быў у той час. Усё было запісана за кароткі тэрмін, хоць і рабілася паўтара года. Ты жывеш, займаешся сваімі справамі, ён дзесьці ляжыць, але працэсы ўжо запушчаныя. Нешта стала зернем, якое потым саспела.
Калі першая праца – нулявы клас, то другая плытка – ужо трэці, заканчваем пачатковую школу. Тэма альбома – смерць, але не змрочнасць, якая традыцыйна звязаная з ёй, а нешта іншае: тое, з чым мы пастаянна жывем. Ува мне страх перад смерцю пасяліўся ў 5-6 гадоў. Тады я зразумеў, што мая мама можа памерці. Я не мог дапусціць да шасці наогул такой думкі. Гэтае адчуванне засталося на ўсё жыццё. Я сталеў, паміралі мае аднагодкі, паміралі сябры, сваякі – з узростам гэты працэс толькі набірае абароты. Я жыву за горадам. Сядзіш сабе ў холадзе адзiн, сувязі з рэальнасцю няма – тады трапляеш на гэтую тэму і разумееш, што паэты таксама яе адчуваюць і перадаюць праз мастацтва, нягледзячы на розныя эпохі, мовы і культуры.
«Калі першая праца – нулявы клас, то другая плытка – ужо трэці, заканчваем пачатковую школу»
Што ў выніку даюць развагі пра смерць?
Мне цікавы сам момант. Я веру, што, паміраючы, мы не заканчваемся, але ў адрэзку паміж нараджэннем і смерцю ёсць увесь сэнс жыцця. Таму ён жыццём і завецца. Смерць аб'ядноўвае ўсіх: і паспяховага кіраўніка, і багатага чалавека, і дзіця, якое толькі два тыдні пражыло. Потым – момант пераходу і іншы этап.
Для мяне развагі пра смерць даюць магчымасць караскацца з поўнага адчаю і вар'яцтва. Таксама – успрымаць жыццё збоку, ісці сваёй дарогай і глядзець на сутнасць рэчаў. Жыццё – сапраўднае, зярністае, як кавалак хлеба, як глыток чыстага паветра або прахалоднай вады. Гэта сапраўдныя рэчы.
Я кажу пра сур'ёзныя тэмы і ўсё ж такі разумею, што гэтая праца – трэці клас. Нават не сярэдняя школа. Я маю надзею, што тое, чым мы займаемся, праз гады вырасце ў нармальнага выпускніка сярэдняй еўрапейскай школы.
«Сутра подсолнуха», апроч тэмы, – канцэптуальны альбом і па форме. Кожная кампазіцыя – гэта дыялог паміж музыкай і паэтамі. Антоніа Мачада, Эдгар Алан По, Тумас Транстромер, Карл Сэндберг, Ален Гінзберг, Луіс Сернуда – раскажы болей пра задумку.
Калі ты адкрыты, у тваё ўспрыманне ўсё трапляе, кожнае слова нясе за сабой сэнс. На працягу 6-7 гадоў я ўвесь час думаў, як сумясціць слова і музыку. Доўгі час не разумеў паэзію, хоць і цяпер не разумею. Я купляў, спрабаваў, псіхаваў: «Ну чаму? Не разумею і ўсё!» Я не мог зрабіць выгляд, што разбіраюся. Вывучыць верш і сыпаць усюды – так. Але адчуваць…
Тэксты прыйшлі неяк падчас запісу. У мяне былі вобразы, карцінкі… Палову альбома мы запісалі ўдваіх з ударнікам Ромам Цябутам за тры гадзіны. Ён граў адной рукой на клавішах, другой – на ўстаноўцы. Я стаяў на другім паверсе, чуў яго ў навушніках і чытаў. Мы не ведалі пачатку, канца, развіцця – нічога, лавілі адзін аднаго, адчувалі, а потым нічога не перапісвалі. Калі я пачуў, як атрымалася, узрадаваўся і кажу: «Давай так выпусцім!» Ён: «Ты што, звар'яцеў? Там жа лухта!» Потым Рома мяне пераканаў, што трэба неяк хоць палітру разнастаіць. У мяне ёсць такое: складзецца нешта ў галаве – і падаецца, што ў іншых гэтак жа склалася і не патрабуе ніякай дапрацоўкі.«Момант прыдумвання або запісу адрозніваецца ад звычайнага жыцця. Ты ўваходзіш у пэўны стан, у якім пачынаеш нешта хутка рабіць: шукаць тэкст, яшчэ нешта. Гэта падобна да бойкі»
Ты кажаш, што стаяў на другім паверсе. Калі слухаю альбом, дакладна маю адчуванне вежы, у якой уяўляецца нябачная цёмная фігура.
Шмат слаёў там. Момант прыдумвання або запісу адрозніваецца ад звычайнага жыцця. Ты ўваходзіш у пэўны стан, у якім пачынаеш нешта хутка рабіць: шукаць тэкст, яшчэ нешта. Гэта падобна да бойкі. У бойцы час праходзіць па-іншаму. Тое, што цягнецца, – збоку адбываецца за секунды. Ты бачыш усе палёты рук, ног, кожную дэталь. Тое ж самае і ў творчасці: паскарэнне цябе, а ўсё астатняе, наадварот, замірае. У такім стане ты можаш выхопліваць многія рэчы і адчуваць іх. Потым гэта перадаецца. Калі не перадаецца, то для мяне гэта бессэнсоўна. Кожны раз, калі людзі кажуць пра шматслойнасць, я радуюся, што гэта нездарма і ніхто не скажа: «Пафнуцій-шмуцій».
Пра што тэкст «Званы» Эдгара По, я паглядзеў, калі мы ўжо запісаліся. Аказалася, што на гэты верш Рахманінаў напісаў аднайменную кантату. А я памятаю, што слухаў яе яшчэ ў музвучылішчы. Паставіў кружэлку – і цалкам праспаў. У маладосці для мяне гэта было паказчыкам добрай музыкі. Я засынаў толькі пад добрую музыку: увесь час і ўсюды, нават на канцэртах. Чым лепей была музыка, тым мацней быў мой сон.
Музыка «Сутры сланечніку» – загалоўнай тэмы альбома – адсылае да творчасці амерыканскага джазмэна Sun Ra. Я тады слухаў яго запіс аркестра перад рэпетыцыяй у Оперным тэатры. А таксама Beastie Boys з Вівальдзі. Нават спазніўся тады. Гэтыя тры выканаўцы нарадзілі мне настрой для гэтай кампазіцыі. Я прыйшоў да сваіх музыкаў, не змог растлумачыць на словах, але яны адчулі і зрабілі.
На альбоме ёсць трэк Deadman, ці ёсць тут адсылка да фільма Джармуша?
Так, тут канкрэтная адсылка. Гэта адзін з маіх любімых фільмаў. Раней ён быў для мяне маркерам, я чапляўся з ім да ўсіх: «А ты “Мерцвяка” ведаеш? У цябе ёсць тытунь?» Праз дзесяць гадоў я пераглядаў яго і зразумеў, наколькі ён у маладосці на мяне паўплываў. Канкрэтна гэты фільм, канкрэтна гэтыя вобразы.
Мы, дарэчы, запісалі яго з аднаго дубля. Навошта перапісваць, калупацца ў носе, калі сопляў няма. Там, дзе трэба, мы калупаемся, а дзе не трэба – навошта? Каб знайсці скарб, можна выкапаць вялікую яму, але калі там не ляжыць куфэрак са скарбам, то, колькі б ты ні капаў, не выкапаеш яго. Таму трэба капаць там, дзе ёсць. Гэтак з многімі рэчамі, з мастацтвам у тым ліку.Ты 14 гадоў, з 1996-га па 2010-ы, удзельнічаў у «Ляписе Трубецком». Як было сыходзіць з гурта на піку ягонай папулярнасці?
Так, пік якраз пачынаўся. Я не хацеў тады называць прычыну, ды і канкрэтнай прычыны, уласна, не было. Я пражыў пэўны час з вельмі крутымі людзьмі – гэта ўвесь гурт – і атрымаў вопыт, які не атрымае ўжо ніхто. Але я адчуваў, што больш не магу. Фізічна не магу. Час прайшоў, мне цяпер прасцей гэта сфармуляваць. Раней я наогул на гэтае пытанне б не адказваў. Сёння я спакойна да гэтага стаўлюся, як да аднаго з этапаў майго жыцця. У мяне цяпер хлеў руйнуецца і стаіць выбар: альбо яго разбурыць і зноўку пачаць будаваць, альбо паспрабаваць выратаваць. Але я разумею, што ён усё роўна разбурыцца. А разбурыўшы, я магу выбудаваць выдатны прыгожы хлеў, які мне патрэбны.
Што для цябе музыка?
Я ўспрымаю музыку толькі ў сувязі з чалавекам і яго асобай. Па мне, самой па сабе музычнай субстанцыі не існуе. Гісторыі пра спевы птушак, якія нібы музыка, – лухта! Я таксама на прыродзе слухаю спеў птушак і рык кароў. Гэта не музыка. А музыка – гэта якраз праламленне навакольнага свету праз асобу чалавека. Таму я захапляюся тымі людзьмі, што пішуць оперы, якія я граю. Бо я бачу, наколькі гэта крута. Таму мне вельмі падабаецца тое, што цяпер адбываецца ў электроннай музыцы.
Электроніка 80-х была больш эксперыментальнай. Цяпер яна не эксперыментальная, цяпер яна частка свету. Праз гаджэты. Казаць, дрэнна тое ці добра – дык не пра гэта гаворка.
Мы ў часопісе шмат кажам пра лета 2016-га, Бахарэвіч добра развівае гэтую тэму. Што ты думаеш пра сучасны Менск?
У мяне няма адчування, што свет ляціць у бездань. Адной з прычын якраз гэты крызіс і выступае. Ён проста выратаванне для нас. Калі няма грошай, грашовым дэманам няма чым харчавацца. Няма сэнсу ў нашай беднай краіне навязваць культуру спажывання, бо каму і што спажываць? А глядзіш: жывыя ўсе і накормленыя. Часам адсутнасць магчымасцяў грае добрую ролю. Гэты крызіс, які, здавалася б, вытравіць усё жывое, вытравіў усё нежывое. Вытраўлівае. Цяпер мы працуем з раніцы да вечара. Такая Амерыка без грошай.
«Два гады таму мне здавалася, што ў метро ездзяць усе персанажы Босха і Брэйгеля»
Сёння час утопій, якія, як планеты, максімальна наблізіліся да рэальнасці. Яны, падаецца, вось-вось спраўдзяцца. Нават калі і не спраўдзяцца, яны ўжо дапамагаюць не ачмурэць. Візуальна я назіраю вельмі прыгожых людзей. Хоць два гады таму мне здавалася, што ў метро ездзяць усе персанажы Босха і Брэйгеля. Для каго я граю «Шчаўкунчыка»? – жахаўся я. А праз два гады ці то людзі змяніліся, ці я. Цяпер колькасць прыгожых людзей проста зашкальвае.
У мяне няма адчування апакаліпсісу. Святлей і святлей усё становіцца. Можа, у мяне цяпер такое пачуццё, бо я паеў і пайграў у оперным тэатры. Альбом вось выпускаю, мне класна.
Вялікая размова з зорным пісьменнікам-рэпарцёрам Вітальдам Шаблоўскім пра прафесію, Турцыю, Сталіна і танцуючых мядзведзяў.
Амерыканска-літоўскі фатограф Эндру Мікшыс – пра тое, чаму яго прываблівае чырвона-зялёная эстэтыка Беларусі.
Напярэдадні беларускай прэм’еры літоўскай кінастужкі гутарым з рэжысёрам Ромасам Забараўскасам, які здымае ў жанры New Queer Cinema.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
Javid Nabiyev speaks on arrests of gay people in Azerbaijan, explains the «fucking solidarity» term and the point of activism.
Joris Hanse, Dutch activist from the Doorbraak, speaks about the Netherlands not matching the stereotypes.