Таемны госць: самакаты з вуліцы Бразіл

Маладосць размаўляе са мной на сваёй мове. Кішочкі, самакаты і бароды, і ўсе гэтыя модныя дзевачкіны штучкі, усе крамзолькі, кактэйлі, англійскія словы-какашкі – той лексікон, які варта ведаць, ідучы на вуліцу Кастрычніцкую. Нават беларускамоўнае меню тутэйшых кавярняў стракаціць загадкамі. Я і праўда іду сюды, як у кітайскі квартал, узброены стэрэатыпамі, унутрана гатовы, што нічога не зразумею, што на мяне будуць употай паказваць пальцам і абавязкова паспрабуюць штосьці прадаць. А я куплюся. Я стары. Старых трэба дурыць – такі суворы закон жыцця і кітайскіх кварталаў.

Кіруючыся да флаконакішочкі, заходзіш у ЦЭХ – на лесвіцы фота ахвяраў хатняга гвалту. Хораша. Калі там, дзе сканчаецца лесвіца, пачынаецца нейкі іншы «Дыскамфорт», дык што трэба адчуваць тут, сярод цьмяных твараў змардаваных жанчын? Зрэшты, нашай самакатнай маладосці, па-мойму, усё роўна: яна прамінае адзін дыскамфорт, каб занурыцца ў другі. Маладосць – гэта калі ты выбіраеш камфорт і дыскамфорт на свой маладзёжны густ. Камфорт і дыскамфорт як планы на лета. Самы час пра іх падумаць, дарэчы.

У мастака Касая на выставе таксама – лета. Па-мойму, у яго заўжды лета. Чыстыя ненатуральныя колеры, якія ты ўжо недзе бачыў. Пасля хатняга гвалту на лесвіцы ягоны новаспечаны поп-арт крыху пячэ галаву. Нядаўна ў яго была выстава ў Амерыцы – разглядаючы касаевы карцінкі, сам пачуваешся амерыканцам, штучна выведзеным, інкубатарскім, але амерыканцам. Што ж, усе спажыўцы нарадзіліся з акуляраў Эндзі Ўорхала. Андрэй Касай варыць з нас таматны суп: чарговы раз мы лезем у бляшанку. Поп-арт – гэта не нова, але, відаць, зноў модна. У суседняй зале ідзе сімпатычнае відэа (Касай вядомы як аўтар мульцікаў для лагуценкавага «Мумій Троля»). Яно нечым нагадвае любімую з дзяцінства «Пластылінавую варону»: бясконцыя трансфармацыі, ад якіх стамляешся так хутка, як ад шопінгу ў вялікім гандлёвым цэнтры. Цікава, а яны глядзелі «Пластылінавую варону» – уся гэтая моладзь, якая дужа падобная да істотаў з карцінаў Касая?

«Яны такія самыя, як іхныя аднагодкі ў Парыжы, Берліне і Празе – бароды выраслі ды валаскі над верхняй губой у дзяўчат, а ўспаміны яшчэ не»

А якая розніца? Ну, не глядзелі – або бачылі нейкі рымэйк. Яны нарадзіліся ў сеціве, а ты ў тэлевізары. Яны не бачылі іншай Беларусі – і саўка не бачылі. Яны такія самыя, як іхныя аднагодкі ў Парыжы, Берліне і Празе – бароды выраслі ды валаскі над верхняй губой у дзяўчат, а ўспаміны яшчэ не. І тваіх яны не купяць. Можа, пазней. Не цяпер. Яны такія самыя, як ты, і не маюць перад табой абавязкаў.

Выстава «Дыскамфорт» – гэта пра быт: як ён, «складывая мечты в комод, создает наші прівычкі». Так на сцяне было напісана. «Рэчы паглынаюць, замяшчаючы імкненні, робячыся адказамі на ўсе пытанні». Тут не змагаюцца з уладай або з сабой. Тут змагаюцца з рэчамі: іх кампф, іх лета. На вуліцы Кастрычніцкай робіцца ясна, што тут больш ніхто не будзе думаць пра смерць. Яны жывыя – і іншай маладосці ў мяне для вас няма. Таму нічога не застаецца, як выйсці з выставы на менскае паветра і кінуцца пад першы самакат, як Анна Карэніна пад паравоз. І не задаваць сабе дурных пытанняў, ці чыталі яны «Анну Карэніну».