Калі ты б’еш татуіроўкі, здымаеш вяселлі або голіш бароды як шалёная пчолка і часам думаеш пра легальнасць свайго заробку, распавядаем, як аформіць адносіны з працадаўцамі, плаціць падаткі і выводзіць валюту без лішняга болю галавы. Усім фрылансерам прысвячаецца!
Спецыяльнай нарматыўкі, якая тычыцца фрылансерскай дзейнасці, у Беларусі няма. Таму арыентавацца трэба на самы блізкі па сэнсе панятак «прадпрымальніцкая дзейнасць». Калі ў цябе ёсць сталае месца і любімы кубак у офісе, а фрыланс ты разглядаеш як падпрацоўку, самы просты варыянт – заключаць дамову падраду, то-бок дакумент на выкананне канкрэтнай працы з выплатай канкрэтнага ганарару. Адносіны паміж бакамі ў гэтым выпадку рэгулююцца не Працоўным кодэксам, а Грамадзянскім.
Калі аб’ёмы працы даволі прыстойныя, заказчык казліцца рабіць дамову падраду або ты поўнасцю хочаш перайсці на фрыланс, паслаць шэфа і з’ехаць на зімоўку, самы лагічны варыянт – дадаць да свайго імя гучнае словазлучэнне «індывідуальны прадпрымальнік».
Забіваць на падаткі, працаваць «па-чорнаму» і хавацца – таксама опцыя, але рыхтуйся да рызыкі: заказчык можа не заплаціць (без дамовы на руках ты нічога не дакажаш), а таксама можна атрымаць штраф за незаконную прадпрымальніцкую дзейнасць.
Дамову падраду з табой могуць заключыць як з фізічнай асобай, а таму кіпішыць і рэгістраваць юрыдычную асобу ці ІП не трэба. Калі ты напрацуеш на падрадзе больш за 183 дні і сума твайго заробку складзе BYN 1470, цябе нават не будуць лічыць дармаедам (у сітуацыі, калі сталай працы ў цябе няма). Але памятай, што дамова падраду – гэта не працоўная дамова, таму на выплаты па бальнічным ці на ўключэнне часу ў працоўны стаж, з якога разлічваецца пенсія, можаш не спадзявацца. Нават стаўка па такой дамове можа быць ніжэйшай за мінімальную заработную плату па краіне. Але мы ўпэўнены, што ты хоць крыху ўмееш таргавацца і такога не дапусціш. Глядзі сярэднія расцэнкі за гадзіну для фрылансераў.
Добры момант: калі ты выступаеш як фізічная асоба, не трэба парыцца з падатковай інспекцыяй і дэкларацыямі – пра гэта клапоціцца твой працадаўца ці заказчык. Грошы могуць выдаваць кэшам.
Мінус у тым, што, калі ты працуеш па такой сістэме менш, чым паўгода, цябе могуць узяць у абарот адпаведныя органы. Падатак на дармаедства цяпер складае 20 базавых.
Па законе, у дамове трэба абавязкова прапісваць суму, якую ты заробіш, абавязкі замоўцы і падрадчыка, а таксама абавязкі па забеспячэнні бяспечных умоваў працы.
Перш за ўсё ідзі ў выканкам. Для менчукоў – пл. Свабоды, 8 (удалую падачу можна пасля абмыць келіхам вінца ў бары побач). Табе спатрэбяцца:
– пашпарт ці від на жыхарства;
– фотаздымак (3х4 ці 4х5);
– заява аб адкрыцці ІП (раздрукаваць давядзецца самастойна – форма і ўзор тут), з нядаўніх часоў усё можна зрабіць анлайн;
– чэк за аплату дзяржпошліны.
За дзяржпошліну трэба аддаць 0,5 базавай, у «Беларусбанку» рэквізіты ведаюць на зубок, для астатніх лепш раздрукаваць. Пасведчанне ІП аддаюць адразу ж. З пасведчаннем на руках ужо можна рабіць пячатку ў любым паліграфічным цэнтры (калі хочаш, бо гэта не абавязкова).
З пасведчаннем ІП і пячаткай трэба ісці адкрываць разліковы рахунак. Вялікай розніцы паміж тарыфамі банкаў няма, так што прасцей за ўсё стаць кліентам банка, які бліжэй да дома. Інтэрнэт-банкінг – таксама карысная фіча. Да разліковага рахунку ІП прыйдзецца адкрываць звычайны цякучы, каб выводзіць лавэ.
Праз 5 працоўных дзён можна забіраць дакумент аб пастаноўцы на ўлік ІП у падатковай у тым жа выканкаме – прыходзь раніцай, людзей будзе мінімум. На ўлік у ФСАН (рус. ФСЗН) цябе паставяць аўтаматычна.
Наступны прыпынак – падатковая. Няма часу тлумачыць: бяры нітку, іголку, нажніцы, клей, пяць канвертаў па Беларусі. Перш чым ісці ў падатковую, зазірні ў банк: трэба заплаціць за Кнігу скаргаў і прапаноў (рэквізіты ў банках каля інспекцый звычайна ведаюць). У самой інспекцыі звярніся ў даведку – табе падкажуць, дзе купіць бланкі строгай справаздачнасці, выдадуць Кнігу скаргаў і прапаноў і Кнігу ўліку праверак (для таго, каб яе прашыць і праштампаваць, і спатрэбяцца ніткі з іголкай). Пасля ідзі знаёміцца з інспектарам і, галоўнае, падаваць заяву на спрошчаную сістэму падаткаабкладання. Дарэчы, не забудзься, акрамя пашпарта, прыхапіць працоўную кніжку.
Калі няма жадання рэгістравацца, а пераступаць закон падціскае ачко, можаш выбраць са спісу паслуг, для якіх не абавязкова адкрываць ІП: расціць буракі, драбіць зерне, пасвіць коз, прыбірацца, выгульваць чужых хатніх жывёл, працаваць тамадой на вяселлі, зарабляць сакратаркай ці сакратаром або рамантаваць чужыя футравыя вырабы.
У залежнасці ад таго, чым ты вырашыш займацца, будзе адрознівацца і сістэма падаткаў. Калі ты здымаеш відосы, голіш бароды, таксуеш ці робіш яшчэ што-небудзь з гэтага спісу, разлічвай на адзіны падатак. Памер падатку трэба даведвацца самому(-ой): здаецца, у інспекцыі каля мільёна крытэраў для фінальнай лічбы. Для прыкідкі можаш глянуць стандартны спіс.
Самы распаўсюджаны варыянт для ІП – фігачыць па спрошчанай сістэме падаткаабкладання. Заяву на яе трэба напісаць на працягу 20 дзён пасля пастаноўкі на ўлік, а то будуць драць па максімуме (ад 18%). Стаўка залежыць ад таго, ці плаціш ты ПДВ (рус. НДС) – 3% з ім і 5% без яго.
Падаходны падатак для ІП – гэты звычайна 16%. Выбіраць яго трэба тым, хто ў сваёй прадпрымальніцкай дзейнасці мае вялікія выдаткі: сыравінныя, матэрыяльныя, на аплату працы нанятых супрацоўнікаў. Хаця стаўка падатку вышэй, разлічваецца ён не з выручкі, а з чыстага прыбытку. Бяры калькулятар ці Excel і падлічвай больш кашэрны варыянт.
Самы просты спосаб – плаціць падаткі раз на квартал. Дэкларацыю інспектар чакае да 20-й лічбы наступнага за справаздачным месяца. Да 22-га трэба ўзгадніць суму і адправіць плацеж. Падатковая дэкларацыя падаецца з нарастальным вынікам – гэта значыць, што кожны раз улічваецца мінулы перыяд. Калі ты прапісаны ў адным месцы, а жывеш у іншым, зімуеш на Гоа ці проста не любіш марнаваць час на перасоўванні па горадзе, можаш набыць сістэму электроннага дэкларавання. Кошт – BYN 78,74 на два гады.
Калі ты зарэгістраваў(-ла) ІП, а зарабіць нічога не здолеў(-ла), нулявую дэкларацыю можна не падаваць, але трэба папярэдзіць свайго інспектара.
Хочаш жыць у сацыяльна-арыентаванай краіне – будзь ласкавы адлічваць 35% ад мінімальнай зарплаты ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва. Гэтая сума плаціцца раз на год, да 1 сакавіка. Колькі месяцаў ты ІП, прапарцыянальна столькі ты і вінен дзяржаве. За поўны 2015 год набягае BYN 898,84.
Калі ты аказваеш паслугі на экспарт і плануеш атрымліваць грошы ў валюце, ёсць сэнс працаваць па спрошчанай сістэме з ПДВ. Лайфхак: у такім выпадку ПДВ складзе 0% і ты можаш эканоміць. Памятай, што дзяржава абавязвае прадаваць 20% твайго валютнага cash flow, а выводзіць грошы ў далярах ці еўра немагчыма – трэба мяняць на белкі, а пасля банк канвертуе назад ва ў.а. Magic! Калі хочаш плаціць нулявы ПДВ, трэба глянуць выключэнні: некаторыя тыпы паслуг, кшталту міжнародных перавозак, так аказваць нельга – чэкні з інспектарам. Важна: калі ты плануеш яшчэ браць і беларускіх заказчыкаў, на іх паслугі трэба будзе выстаўляць 20% ПДВ, а таму выгада знікае.
Дэкларацыю па ПДВ можна падаваць раз на квартал, абавязкова ў электронным фармаце.
Калі ты марыш зашыбаць бабло праз Upwork, Guru.com, Freelancer.com, Toptal.com, Envato.com ці, барані божа, Fl.ru, схема такая. Працуеш па спрошчанай сістэме з 5% без ПДВ ці 3% з ПДВ па стаўцы 0%. Каб пералічваць грошы, на кожную транзакцыю ў свой банк адпраўляеш user agreement (дагавор публічнай аферты, яго можна спампаваць проста з сайта біржы) і падпісаны акт выкананых прац. Для гэтага ў сапорце просіш акт на двух мовах – не толькі англійскай, але і рускай.
Дамова падраду – артыкул 657 Грамадзянскага кодэкса
Як скласці дамову падраду – Указ Прэзідэнта «Аб некаторых мерах па абароне правоў грамадзян, якія выконваюць працу па грамадзянска-прававых і працоўных дамовах»
Хто лічыцца дармаедам – Дэкрэт №3 «Пра папярэджанне сацыяльнага ўтрыманства»
Ілюстрацыя by Sheeborshee
Чытай, як можна ўсталяваць пандус, які ён мусіць быць і хто за гэта павінны плаціць.
Некалькі парадаў пра тое, як атрымліваць задавальненне ў сеціве, не рызыкуючы свабодай.
Пусціцца ў кругасветку, стаць візажыстам(-кай), запусціць інстабізнэс, заняцца фітнэсам або паваланцёрыць.
У дзень барацьбы са СНІД і ВІЧ распавядаем, як змяняецца сітуацыя з «чумой ХХ стагоддзя» ў нашыя часы.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
Javid Nabiyev speaks on arrests of gay people in Azerbaijan, explains the «fucking solidarity» term and the point of activism.
Joris Hanse, Dutch activist from the Doorbraak, speaks about the Netherlands not matching the stereotypes.