Адныя з жахам угадваюць свае гады ва ўніверы, кажучы, што няма большага марнавання часу, чым сядзець за партай, іншыя ж зусім не супраць быць адвечнымі студэнтамі. Мы сабралі гісторыі людзей, якія зноўку і зноўку вяртаюцца ў адукацыйную сістэму: разбіраемся, навошта ім гэта трэба.
Алена, 42 гады
– Я працую псіхолагам ва ўстанове сярэдняй адукацыі. Дужа люблю сваю працу, выбар месца вучобы быў свядомы. З дзяцінства з бацькам сядзела і чытала кніжкі з серыі «Папулярная псіхалогія», праходзіла тэсты, абмяркоўвала артыкулы. Таму і цяпер мой занятак мне падабаецца: люблю падтрымліваць людзей, дапамагаць ім у складаных жыццёвых сітуацыях, а ў маім выпадку – яшчэ і дзеткам разбірацца ў сабе.
Шлях адукацыі ў мяне быў доўгі: спачатку адвучылася ў школцы з музычным ухілам (фу!), пасля паступіла ў педагагічны каледж, потым – у педагагічны ўніверсітэт імя Танка. Там я вучылася на факультэце сацыяльнай педагогікі і практычнай псіхалогіі, у дыпломе пазначана «практычны псіхолаг, настаўнік англійскай мовы». І калі настаўнік з мяне быў нядрэнны, то псіхолаг – жудасны, бо я адчувала адвечны недахоп ведаў; практычных тэхнік і методык нам ніхто не даваў, у працэсе далейшай працы я ўсё шукала самастойна. Маё абсалютна жаночае ВНУ, што цікава, стала для мяне не толькі альма-матар: там я сустрэла будучага мужа.
Пасля ўнівера я двойчы хадзіла падвышаць кваліфікацыю: гэта быў Рэспубліканскі інстытут вышэйшай школы, а таксама курс «Канфлікталогія» ў Акадэміі паслядыпломнай адукацыі. У 2012-м вырашыла, што мне неабходная другая адукацыя. Тады я паступіла ў той жа РІВШ на спецыяльнасць «Культуралогія». Выбрала яе, бо я абсалютна класічны гуманітарый і мне насамрэч цікава ўсё, што звязана з культурай, мастацтвам, гісторыяй. Падчас атрымання другой адукацыі паступіла ў Маскоўскі гештальт-інстытут, вучуся там ужо трэці год.
«На пастаянную адукацыю я пазіраю з пункту гледжання псіхолага: вучоба, новыя веды фармуюць новыя нейронныя сувязі, гэта карысна для прадуктыўнай працы мозгу, яго пластычнасці»
На пастаянную адукацыю я пазіраю, хутчэй, з пункту гледжання псіхолага: вучоба, новыя веды фармуюць новыя нейронныя сувязі, а гэта карысна для прадуктыўнай працы мозгу, яго пластычнасці. І класічная акадэмічная адукацыя, і нейкае ўласнае самаразвіццё дапамагаюць нам у раскрыцці свайго патэнцыялу. Актыўная інтэлектуальная дзейнасць дазваляе рабіць жыццё больш усвядомленым, а таксама зніжае рыск развіцця Альцгеймера (ну гэта я так, на будучыню).
Ёсць меркаванне, што вучоба займае шмат часу, з чым я не згодна. У мяне ёсць яшчэ і праца, але я ўсё роўна знаходжу час для сябе. Тады люблю чытаць, з перарывамі на сон, вандраваць па Беларусі з сям’ёй, гуляць па Менску.
З адукацыяй я спыняцца не збіраюся: з захапленнем даведалася пра Універсітэт трэцяга ўзросту ў Менску, так што ўжо пабудавала сабе планы на жыццё пасля 60. Буду вучыць новыя мовы, працаваць валанцёрам і тусавацца з такімі ж адчайнымі аматарамі вучобы.
Карэн, 27 гадоў
– У 2007 годзе я пачаў сваю вучобу ў Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце, з якім і цяпер звязана маё жыццё. Падчас напісання дыплома я быў настолькі захоплены, што разумеў: магістратура стае лагічным працягам. У той жа час, у 2012-м, ва ўніверы запускалі пілотную англамоўную магістратуру, у якой было шмат цікавых прадметаў, так і ўзнікла жаданне паступіць менавіта туды. Група магістрантаў была інтэрнацыянальнай: з намі вучыліся два прадстаўнікі КНР, дзве дзяўчынкі з Ірана і яшчэ некалькі беларускіх студэнтаў. Калектыў выкладчыкаў таксама быў фантастычны: напрыклад, тады ў нас выкладаў сённяшні пасол Беларусі ў КНР Кірыл Руды.
Магістратуру я скончыў з адзнакай, а маё жаданне даследаваць тэму – канкурэнтаздольнасць – усё расло, таму паступленне ў аспірантуру таксама стала лагічным працягам. Цяпер я аспірант і асістэнт кафедры Сусветнай эканомікі ў родным вузе. Маю мару – распрацаваць уласную тэарэтычную школу і напрамак у навуцы. Таму на сённяшні момант навуковая кар’ера – гэта маё поле самарэалізацыі.
Што да матывацыі ў вучобе, дык я лічу, што кожны чалавек павінен пастаянна развіваць і пашыраць свой нематэрыяльны капітал, выражаны ў ведах, досведзе і практыцы. У сённяшнім свеце, дзе пануюць рынкавыя адносіны, кожнаму чалавеку варта падвышаць свой умоўны кошт: чым болей ведаў – тым даражэйшымі і запатрабаванейшымі становяцца твае паслугі.
Алена, 26 гадоў
– Я сышла са школы пасля 9 класаў, і ўжо тады атрымала два атэстаты: аб заканчэнні базавай школы з паглыбленым вывучэннем ангельскай мовы і аб заканчэнні школы музычнай. На далейшы выбар паўплывалі настаўнікі з музыкалкі, бо я паступіла ў каледж, каб стаць музыкаведам. Гэта быў насамрэч клёвы і непараўнальны са звычайнай школай досвед, хай троху пафасна гучыць, але і сёння памятаю словы аднаго з маіх настаўнікаў: «Веды – гэта тое, што застаецца, калі вы ўсё забылі, а калі і забылі – не праблема. Галоўнае, каб вы ведалі, дзе гэта можна аператыўна адшукаць». Гэта стала кшталту майго дэвізу, які я ўжо сама спрабую сёння перадаць маім студэнтам у ВНУ.
Працягнуць сваю адукацыю мне абавязкова хацелася ў ВНУ, звязаным з культурай, – так і атрымалася. Я скончыла Універсітэт культуры па спецыяльнасці «Менеджмент міжнародных культурных сувязей». Там я часу не марнавала: на першым курсе пайшла ў Społeczna szkoła Polonijna, каб вывучыць польскую, потым хадзіла на курсы іспанскай і ангельскай пры Беларускай гандлёвай палаце. Разумела, што гэта перш за ўсё мне патрэбна: мовы я прывыкла вучыць яшчэ са школы, а ва ўніверы з’явілася магчымасць стасункаў з замежнікамі дзякуючы розным культурніцкім праектам і валанцёрству.
Хутчэй праз дух бунтарства, каб даказаць, што і гуманітарыі ўмеюць ладзіць з матэматыкай, пайшла на перападрыхтоўку і ўжо на трэцім курсе Універсітэта культуры атрымала дыплом БДУ па спецыяльнасці «Інфармацыйнае і прававое забеспячэнне бізнэсу». Там было насамрэч класна, бо ўсе студэнты – людзі розных узростаў, з рознымі прафесіямі і хобі, але галоўнае – усе зацікаўлены ў адукацыі, бо такія рэчы звычайна больш асэнсаваныя, чым першае паступленне.
Апроч адукацыі акадэмічнай, я хацела надаваць час і сваім хобі. Так на чацвёртым курсе спачатку ўладкавалася на першую афіцыйную працу, папрацавала менеджаркай па працы з кліентамі, а ўжо тады ўласнаруч аплаціла курс «Стыліст. Імідж-дызайнер» у студыі моды і стылю Ірыны Ільінскай. Такое самаразвіццё таксама марным не лічу: цяпер я магу стылёва апранацца сама і даваць нейкія парады іншым, рацыянальна траціць грошы на шопінг.
«Увесь мой досвед прывёў мяне туды, дзе я цяпер, і ад гэтага я шчаслівая»
Пасля заканчэння бакалаўрыята ва Універсітэце культуры я паступіла туды ж у магістратуру па спецыяльнасці «Культуралогія». За год абараніла свой дысер і стала магістрам. Пасля скончыла курс «Спецыяліст па кантэкстнай рэкламе Яндэкс і Google» у Artox’е, папрацавала крыху ў гэтай сферы. Потым вырашыла працягнуць навуковую кар’еру і цяпер вучуся ў аспірантуры БДУКМ, пішу кандыдацкую дысертацыю. Неабходным элементам аспірантуры з’яўляецца прыдбанне настаўніцкага досведу, так што я працую выкладчыкам на кафедры міжкультурных камунікацый.
Акрамя таго, праходжу падвышэнне кваліфікацыі ў РІВШ’ы. У вольны час хаджу на лекцыі ў Imaguru, удзельнічаю ў канферэнцыях ды семінарах. Увесь мой досвед прывёў мяне туды, дзе я цяпер, і ад гэтага я шчаслівая. Наперадзе шмат зменаў і магчымасцяў – я ведаю дакладна.
– На дадзены момант я значуся рэдактарам «Радыё Свабода». Я пачаў працаваць, калі мне было 13 гадоў, на «Радыё Рацыя»: рабіў рэпартажы, звычайную журналісцкую працу. Пасля быў рэдактарам газеты «Трыкутнік», якая выходзіла ў Беларускім гуманітарным ліцэі імя Якуба Коласа, пісаў для агенцтва «БелаПАН», працаваў на «Белсаце». Я шчаслівы, бо заўжды займаўся тым, што прыносіла мне кайф. І – дзякаваць Богу – усе гэтыя справы мелі грамадскае значэнне. Апошнія гады маё жыццё звязана з «Радыё Свабода». Мы зрабілі акцэнт на лічбавых платформах, развівалі старонкі «Свабоды» ў сацыяльных сетках.
Адукацыйны шлях мой таксама ідзе амаль на працягу жыцця: спачатку гэта быў беларускі ліцэй імя Якуба Коласа, пасля – журфак БДУ, дзе я правучыўся тры гады на «Інфармацыі і камунікацыі» і адкуль мяне адлічылі з палітычных прычын. Потым быў ЕГУ, з якім таксама не склалася, бо мяне прызвалі ў войска. Наступным крокам за некаторым часам стала вучоба на факультэце журналістыкі і палітычных навук Варшаўскага ўніверсітэта – толькі тады я скончыў бакалаўрыят. Праз некаторы час пачаў шукаць магістратуру недзе за мяжой і падаваўся на даволі вялікую колькасць праграм, але шчаслівай стала Civil Society Leadership Awards, дзякуючы якой я сёння вучуся ў Школе міжнароднай службы Амерыканскага ўніверсітэта ў Вашынгтоне.
Мне падабаецца вучыцца, асабліва калі гэта тое, што я сам выбіраю. Адукацыя раскладае па палічках тое, што ты, магчыма, ведаў і раней. Таму, я лічу, важна вучыцца з перапынкамі. Скончыў школу – папрацаваў – атрымаў бакалаўра – папрацаваў – пасля магістратура. Тады адукацыя мае большы сэнс, ты маеш свой досвед, уласнае бачанне і нават жыццёвыя прыклады. Паколькі я паспрабаваў сябе ў трох адукацыйных мадэлях: постсавецкая-беларуская, еўрапейская-польская і амерыканская, – я магу параўноўваць.
У Амерыцы вучыцца найбольш складана: адукацыя інтэнсіўная, заснаваная на самаарганізацыі і самадысцыпліне. За тыдзень трэба прачытаць матэрыялу на 1-2 кнігі мінімум і напісаць некалькі прац, эсэ ці навуковых абгрунтаванняў. Канешне, гэта і прафесарскі склад: тут ёсць унікальная магчымасць кантакту з найлепшымі экспертамі ў сваёй галіне. Але. Трэба задаваць пытанні, калі хочаш нечаму павучыцца. Акрамя ўласна саміх заняткаў, у Амерыцы студэнты ходзяць на «прафесарскія гадзіны». Факультэт шукае табе працу, арганізуе практычныя семінары, сустрэчы з дыпламатамі і экспертамі. Самі класы – гэта траціна ад таго, што дае ўніверсітэт.
У Еўропе па-іншаму. Іншая атмасфера паміж студэнтамі, яны дапамагаюць адно аднаму. У Беларусі вучыцца класна, бо ўсё ж – свае людзі, свае праблемы, свае ідэі. Аднак надта шмат ідэалогіі і форма выкладання састарэлая. У Варшаўскім жа ўніверсітэце ты ў вялікай ступені сам фармуеш сабе расклад, да таго ж – усе заданні былі пабудаваныя на крэатыве і на жывых прыкладах.
«Таму, я лічу, важна вучыцца з перапынкамі. Скончыў школу – папрацаваў – атрымаў бакалаўра – папрацаваў – пасля магістратура»
Цяпер для беларусаў мноства адукацыйных праграм, стажыровак, стыпендый. Трэба спрабаваць, удасканальвацца, знаёміцца з людзьмі. Але самае важнае – вучыць мовы. Я ведаю ангельскую, французскую, польскую, украінскую – гэта заўжды плюс і ў працы, і ў вучобе.
Рацібор, 30 гадоў
– Я вучыўся ў класе з фізіка-матэматычным ухілам, але напрыканцы школы здолеў паўдзельнічаць у рэспубліканскай алімпіядзе па гісторыі. Таму вырашыў, што паступленне па гэтым профілі стане дастаткова простым для мяне: так я аказаўся на гістфаку БДУ. У той жа час мне «пашчасціла»: у ВНУ ўводзілася размеркаванне і нас наўпрост паставілі перад гэтым фактам. Сістэму я крыху перахітрыў: здаў акадэмічную розніцу ды перавёўся на завочнае. Такім чынам, свой дыплом я атрымаў раней за былых аднагрупнікаў.
Падчас вучобы, на трэцім курсе, паступіў на завочнае аддзяленне ЕГУ, на філасофію. Натуральна, што падыход ЕГУ пасля беларускай ВНУ мне спадабаўся болей: навучанне праходзіла збольшага дыстанцыйна, у нас было некалькі асноўных прадметаў, па якіх мы штотыднёва атрымлівалі заданні. Крута было, што тут, на дыстанцыйным навучанні, я кантактаваў з выкладчыкам болей, чым на дзённым аддзяленні ў свой час. Я адчуваў, што атрымліваю неабходныя мне веды. Тым не менш па шэрагу прычын тады літоўскі дыплом я не атрымаў. Але неўзабаве скончыў адукацыю ў Беларусі, і ўсё роўна было пытанне, што рабіць далей. Тады вырашыў штурмаваць літоўскую магістратуру.
Я падаў дакументы ў ЕГУ. Уражанні ад магістратуры выдатныя: усе студэнты былі вельмі матываванымі людзьмі, быў і не менш выбітны калектыў выкладчыкаў – Дубянецкая, Смалянчук, Баранец.
Найістотнейшая розніца паміж мадэллю ЕГУ і БДУ – гэта арыентаванасць на практыку. У Літве нам увесь час раілі думаць пра практычнае прымяненне нашых ведаў, пра тое, як мы зможам інтэграваць іх у жыццё, выкарыстаць. Але важна заўважыць, што беларуская сістэма, калі ты зацікаўлены студэнт, дае табе бліскучы багаж тэорыі, базавых акадэмічных ведаў, што неверагодна карысна.
Пасля магістратуры я сумленна вярнуўся на Радзіму і ўладкаваўся ў Музей гісторыі горада Менска, дзе працаваў на працягу двух год. У 2012-м далучыўся да праекту «Гісторыя гандлю ў Беларусі»: ён ініцыяваны прыватным бізнэсам, там я каардыную гістарычныя распрацоўкі.
«Думаю, што сапраўдны прафесіянал можа прыўнесці нешта новае ў сваю сферу»
Стымулам для пошуку далейшага месца вучобы стала маё адвечнае адчуванне незадаволенасці самім сабой: я заўсёды знаходзіў нейкія прабелы і недахопы ў ведах, таму думаў, як гэта можна «закрыць». Я паставіў мэту атрымаць PhD, першапачаткова хацеў зрабіць гэта ў Польшчы, бо там вывучаць гісторыю ВКЛ было б бліскуча праз распрацаванасць тэмы. Але неяк не шчасціла на пошук праграм, таму праз нейкі час я проста перагарэў і вырашыў, што вучобы з мяне хопіць.
Але лёс вырашыў па-свойму: сёлета я выпадкова ўбачыў абвестку пра ўніверсітэт Коўна, што акурат шукаў дактарантаў з Беларусі па гістарычнай тэматыцы, прычым са стыпендыяй (каля € 350-400). Даслаў сваё CV і тэму працы, пасля чаго мяне запрасілі на сумоўе ў Коўна. Мяне прынялі, так што ўжо амаль два месяцы я там вучуся.
Працэс вучобы прыносіць мне задавальненне, апроч таго, я ўпэўнены ў выбары сваёй прафесіі і бачу, якім чынам змагу рэалізаваць сябе ў якасці гісторыка пазней у Беларусі. Думаю, што сапраўдны прафесіянал можа прыўнесці нешта новае ў сваю сферу. Да таго ж у нашай яшчэ стэрэатыпнай краіне навуковая ступень насамрэч мае вагу, да цябе хаця б ставяцца з нейкай увагай. Але, у той жа момант, я маю шмат сяброў, што вучацца на чыстым энтузіязме: асабліва гэта тычыцца філосафаў (людзі спрабуюць шукаць там адказы на фундаментальныя пытанні, напрыклад). Ёсць яшчэ тыя, для каго вучоба – стыль жыцця. Напрыклад, еўрапейцы маюць шмат выгод пры адукацыі: зніжкі, стажыроўкі, стыпендыі, гранты – цэлая эканамічная стратэгія.
Пра адукацыю пасля аспірантуры я пакуль яшчэ не думаў, але ведаю дакладна, што і дактарантам і постдактарантам нашмат прасцей атрымаць стыпендыі, і гэта, канешне, цешыць.
Даведацца больш пра сістэму, навучыцца быць пераканальным і класна падаваць сябе.
Рок-музыка о том, что важно меняться, но не терять себя.
«Privacy нет» и еще 14 истин от редакции 34mag, которые помогут тебе красиво справиться с новой медийной реальностью.
В новом выпуске рубрики «Процесс» – амплитуда твоих возможных действий при контактах с правоохранителями.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
A story about (or no) cooperation between government representatives, NGOs and ordinary people that care.
Javid Nabiyev speaks on arrests of gay people in Azerbaijan, explains the «fucking solidarity» term and the point of activism.
Joris Hanse, Dutch activist from the Doorbraak, speaks about the Netherlands not matching the stereotypes.
COMMENTS (1)
але і ўсяму грамадству. https://happywheelsnew.com